علم اقتصاد: تفاوت میان نسخه‌ها

دیگر تقسیم‌بندی‌های رایج علم اقتصاد، این رشته را به [[اقتصاد اثباتی]] {{به انگلیسی|positive economics}} (تعریف کنندهتعریف‌کننده "آنچه هست") در برابر [[اقتصاد هنجاری]] {{به انگلیسی|normative economics}} (دفاع از "آنچه که باید باشد")؛ [[اقتصاد نظری]] در مقابل [[اقتصاد کاربردی]]؛ [[اقتصاد عقلانی]] در برابر [[اقتصاد رفتاری]]؛ و [[اقتصاد جریان اصلی]] یا متداول {{به انگلیسی|mainstream economics}} (اقتصاد ارتدوکس که بیشتر با پیوند میان عقلانیت، فردگرایی و تعادل سروکار دارد) و [[اقتصاد دیگراندیش]]<ref>معادل دیگراندیش برای واژه Hetrodox از این منبع گرفته شده است: تاریخ تحولات اندیشه اقتصادی، یدالله دادگر، انتشارات دانشگاه مفید، ص۵۵۱.</ref> {{به انگلیسی|heterodox economics}} (که رادیکال است و با پیوند میان نهادها، تاریخ و ساختار اجتماعی سروکار دارد).<ref>Andrew Caplin and Andrew Schotter, ''The Foundations of Positive and Normative Economics'', Oxford University Press, 2008, ISBN 0-19-532831-0</ref><ref>Davis, John B. (2006). "Heterodox Economics, the Fragmentation of the Mainstream, and Embedded Individual Analysis", in ''Future Directions in Heterodox Economics''. Ann Arbor: University of Michigan Press.</ref>

تحلیل اقتصادی در تمامی ابعاد جامعه کاربرد دارد، از [[بازرگانی]]، [[دارایی]]، [[مراقبت بهداشتی]] گرفته تا موضوعات متنوعی از قبیل جرم و جنایت،<ref>[[دیوید دی فریدمن|Friedman, David D.]] (2002). [http://www.econlib.org/LIBRARY/Enc/Crime.html "Crime,"] ''The Concise Encyclopedia of Economics. '. ' Retrieved October 21, 2007.</ref> [[آموزش و پرورش]]،<ref>[[گروه بانک جهانی|World Bank Group]] (2007). [http://go.worldbank.org/78EK1G87M0 "Economics of Education."]. Retrieved October 21, 2007.</ref> خانواده، حقوق، سیاست، مذهب،<ref>Iannaccone, Laurence R. (1998). "Introduction to the Economics of Religion", ''Journal of Economic Literature'', 36(3), [http://web.archive.org/web/20110715171833/http://www.religionomics.com/old/erel/S2-Archives/Iannaccone%20-%20Introduction%20to%20the%20Economics%20of%20Religion.pdf pp. 1465–1495.].</ref> نهادهای اجتماعی، جنگ،<ref>[[William D. Nordhaus|Nordhaus, William D.]] (2002). "The Economic Consequences of a War with Iraq", in ''War with Iraq: Costs, Consequences, and Alternatives'', [http://nordhaus.econ.yale.edu/AAAS_War_Iraq_2.pdf pp. 51–85.] American Academy of Arts and Sciences. Cambridge, Massachusetts. Retrieved October 21, 2007.</ref> و علوم پایه.<ref>Arthur M. Diamond, Jr. (2008). "science, economics of", ''[[The New Palgrave Dictionary of Economics]]'', 2nd Edition, Basingstoke and New York: [[پالگریو مکمیلان]]. Pre-publication [http://archive.is/20120927155248/http://cba.unomaha.edu/faculty/adiamond/web/diamondpdfs/palgraveeconsci07.pdf cached ccpy.]</ref> در ابتدای شروع قرن بیست و یکم، از گسترش دامنه اقتصاد در علوم اجتماعی دیگر بعنوانبه عنوان امپریالیسم اقتصاد تعبیر شده استشده‌است.<ref name="Imperialism">• [[Edward Lazear|Lazear, Edward P.]] (2000|. "Economic Imperialism", ''Quarterly Journal Economics'', 115(1)|, [http://www.jstor.org/pss/2586936 p. 99]–146. [http://66.102.1.104/scholar?hl=en&lr=&q=cache:fD0VzttXRUMJ:flash.lakeheadu.ca/~kyu/E5111/Lazear2000.pdf+ Cached copy.] [http://web.archive.org/web/20030424210316/http://faculty-gsb.stanford.edu/lazear/personal/PDFs/economic%20imperialism.pdf Pre-publication copy](larger print.){{سخ}}&nbsp;&nbsp; • [[گری بکر|Becker, Gary S.]] (1976). ''The Economic Approach to Human Behavior''. [http://books.google.com/books?id=iwEOFKSKbMgC&dq="The+Economic+Approach+to+Human+Behavior"+Introduction&lr=&source=gbs_summary_s&cad=0 Links] to arrow-page viewable chapter. University of Chicago Press.</ref> در یکی دو دهه اخیر برخی از اقتصاددانان برای تأکید بیشتر بر پایدار نگاه داشتن محیط زیست شاخه [[اقتصاد محیط زیست]] تأسیس کرده‌اند و نیز مطالعاتی را در زمینه [[اقتصاد بوم‌شناختی]] {{به انگلیسی|Ecological economics}}صورت داده‌اند.

واژه اقتصاد {{به انگلیسی|economy}} از واژه οἰκονομία (اُیکُنُمیا) در زبان یونان باستان گرفته شده که خود از ترکیب دو کلمه οἶκος (اُیکُس به معنای خانواده) و νόμος (نُمُس به معنای روش یا قانون) حاصل شده استشده‌است. این دو کلمه روی هم معنای «قواعد خانه (خانوار)» را می‌دهند.<ref name="etymology">{{cite web | last = Harper | first = Douglas | authorlink = Douglas Harper | title = Online Etymology Dictionary&nbsp;– Economy | month = November | year = 2001 | url = http://www.etymonline.com/index.php?term=economy | accessdate=October 27, 2007}}</ref><ref>این به احتمال زیاد همان تدبیر منزل است که یکی از اجزاء فلسفه (حکمت) عملی در یونان باستان بوده استبوده‌است</ref>

اما اقتصاددانان در اواخر قرن نوزدهم واژه «اقتصاد» {{به انگلیسی|economics}} را بعنوانبه عنوان فرم کوتاهتر «علوم اقتصادی» {{به انگلیسی|economic science}} پیشنهاد کردند تا از دلالت ضمنی این واژه بر منافع سیاسی محدود جلوگیری کرده باشند و همچنین به این واژه صورتی مشابه واژگان دیگر علوم مانند «ریاضیات» {{به انگلیسی|mathematics}}، «اخلاق» {{به انگلیسی|ethics}} و مانند آنهاآن‌ها ببخشند.<ref name="MarshallJevons">• [[آلفرد مارشال|Marshall, Alfred]], and [[Mary Paley Marshall]] (1879). ''The Economics of Industry'', Macmillan, p. [http://books.google.com/books?id=wFc4yr9xfqAC&printsec=find&pg=PA2#v=onepage&q&f=false 2.]{{سخ}}&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; • [[ویلیام استنلی جونز|Jevons, W. Stanley]] (1879). ''The Theory of Political Economy'', 2nd ed. , Macmillan. p. [http://books.google.com/books?id=aYcBAAAAQAAJ&printsec=find&pg=PR14#v=onepage&q&f=false xiv].</ref>

تعاریف متفاوتی برای علم اقتصاد وجود دارد. برخی از تفاوتها بازتاب دهنده تکامل دیدگاه‌ها دربارهٔ موضوع اقتصاد یا دیدگاه‌های مختلف در میان اقتصاددانان است.<ref name="Backhouse">• [[Roger E. Backhouse|Backhouse, Roger E.]], and Steven Medema (2008). "economics, definition of", ''The New Palgrave Dictionary of Economics'', 2nd Edition, pp. 720–22. [http://www.dictionaryofeconomics.com/article?id=pde2008_E000291&q=definitions&topicid=&result_number=5 Abstract.]{{سخ}}&nbsp;&nbsp; • _____ (2009). "Retrospectives: On the Definition of Economics", ''Journal of Economic Perspectives'', 23(1), pp. [http://pubs.aeaweb.org/doi/pdfplus/10.1257/jep.23.1.221 221–33].</ref> [[آدام اسمیت]] در سال ۱۷۷۶ چیزی که در آن روزگار اقتصاد سیاسی خوانده می‌شد را این‌گونه تعریف کرده استکرده‌است:

[[ژان باپتیست سه]] در ۱۸۰۳، همزمانهم‌زمان با جدا کردن علم اقتصاد از کاربرد آن در [[سیاستگزاری عمومی]] {{به انگلیسی|public policy}}، آن را بعنوانبه عنوان علم تولید، توزیع و مصرف ثروت تعریف می‌کند.<ref>Say, Jean-Baptiste (1803). ''A Treatise on Political Economy; or the Production, Distribution, and Consumption of Wealth'', trans. 1834, C. C. Biddle, ed. , Grigg and Elliot.</ref> [[توماس کارلایل]] تاریخ‌دان انگلیسی اصطلاح «دانش کسل‌کننده» را بعنوانبه عنوان صفتی طعنه آمیز برای اقتصاد کلاسیک وضع کرد، که در این زمینه بیشتر به تحلیل بدبینانه [[رابرت مالتوس|مالتوس]] ارتباط پیدا می‌کرد.<ref name="Dismal">• [Carlyle, Thomas] (1849). "Occasional Discourse on the N[egro] Question", ''Fraser's Magazine'', republished in ''Works of Thomas Carlyle'', 1904, v. 29, Charles Scribner's Sons, pp. 348–383.{{سخ}}&nbsp;&nbsp; • Malthus, Thomas (1798). ''[[An Essay on the Principle of Population]]. ''{{سخ}}&nbsp;&nbsp; • Persky, Joseph (1990). "Retrospectives: A Dismal Romantic", ''Journal of Economic Perspectives'', 4(4), pp. 166–169 [pp. [http://www.jstor.org/pss/1942728 165]-172].</ref> [[جان استوارت میل|جان استیوارت میل]] اقتصاد را در بستری اجتماعی بصورت ذیل تعریف می‌کند:

[[آلفرد مارشال]] در کتاب خود ''اصول علم اقتصاد'' (۱۸۹۰) تعریفی ارائه می‌دهد که تاکنون نیز ذکر شده استشده‌است و تحلیل اقتصادی را از مقوله ثروت فراتر می‌برد و از سطحی اجتماعی به سطح اقتصاد خرد می‌کشاند:

رابینز این تعریف را بعنوانبه عنوان تعریفی می‌شناسد که نه طبقه‌بندی کننده،طبقه‌بندی‌کننده، «بمعنای انتخاب انواع معینی از رفتار»، بلکه بیشتر تحلیلی، بمعنای «تمرکز بر جنبه‌های مشخصی از رفتار است که تحت تأثیر کمیابی تحمیل می‌شوند».<ref>Robbins, Lionel (1932). ''An Essay on the Nature and Significance of Economic Science'', p. [http://books.google.com/books?id=nySoIkOgWQ4C&printsec=find&pg=PA16#v=onepage&q&f=false 16].</ref>

برخی از نظراتی که متعاقباً دربارهٔ این تعریف ابراز شده، آن را بیش از حد گسترده و ناتوان از محدود کردن موضوع به تحلیل بازارها می‌دانند. به هرحال، از دهه ۱۹۶۰، به دلیل اینکه تئوری بیشینه ساختن رفتار {{به انگلیسی|maximizing behavior}} و مدل‌های انتخاب عقلائی، دامنه علم اقتصاد را به حوزه‌ها و موضوعاتی گسترش داد که قبلاً بعنوانبه عنوان رشته‌هایی مجزا تلقی می‌شدند، اینگونه نظرات و انتقادات فروکش کردند.<ref name="Backhouse2009Stigler">• Backhouse, Roger E. , and Steven G. Medema (2009). "Defining Economics: The Long Road to Acceptance of the Robbins Definition", ''Economica'', 76(302), [http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1468-0335.2009.00789.x/full#ss4 V. Economics Spreads Its Wings]. [Pp. [http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1468-0335.2009.00789.x/full 805–820].]{{سخ}}&nbsp;&nbsp; • [[جورج استیگلر|Stigler, George J.]] (1984). "Economics—The Imperial Science?" ''Scandinavian Journal of Economics'', 86(3), pp. [http://www.jstor.org/pss/3439864 301]-313.</ref>

[[گری بکر]]، یکی از گسترش دهندگان علم اقتصاد به حوزه‌هایی نوین، رویکرد خود را بعنوانبه عنوان «ادغام فرضیه‌های تئوری بیشینه ساختن رفتار، ترجیحات ثابت {{به انگلیسی|stable preferences}} و [[تعادل بازار]] که بصورتی بی ملاحظهبی‌ملاحظه و مصمم بکار گرفته می‌شد» تعریف می‌کند.<ref>Becker, Gary S. (1976). ''The Economic Approach to Human Behavior'', Chicago, [http://books.google.com/books?id=iwEOFKSKbMgC&printsec=fnd&pg=PA5=gbs_v2_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false p. 5].</ref> یک تفسیر، این تعریف را تبدیل اقتصاد به یک رویکرد به جای یک موضوع علمی خوانده است؛ رویکردی که با این حال از خاص گرایی زیادی در زمینه «فرایند انتخاب و نوع تعامل اجتماعی که این تحلیل دربرمی‌گیرد» برخوردار است. منبع همان تفسیر، سلسله‌ای از تعاریف اقتصاد در کتابچه‌های اقتصادی را بررسی می‌کند و نتیجه می‌گیرد که فقدان توافق مورد نیاز، تأثیری بر خود موضوع (یعنی علم اقتصاد) که کتابچه‌ها به آن پرداخته‌اند ندارد. بطور کلی تر در بین اقتصاددانان این نظر مطرح می‌شود که ارائه تعریفی خاص بیشتر بازتاب دهنده مسیری است که بنظر پدیدآورنده آن علم اقتصاد در آن تکامل می‌یابد یا باید تکامل یابد.<ref>Backhouse, Roger E. , and Steven Medema (2009). "Retrospectives: On the Definition of Economics", ''Journal of Economic Perspectives'', 23(1), p. 229, Introduction, and Conclusion [pp. [http://pubs.aeaweb.org/doi/pdfplus/10.1257/jep.23.1.221 221–33].</ref>

[[اقتصاد خرد]] شاخه‌ای از علم اقتصاد است که به تحلیل بازیگران منفرد در یک بازار و نیز تحلیل ساختار بازار می‌پردازد. این شاخه با بازیگران خصوصی، عمومی و داخلی، بعنوانبه عنوان واحد پایه‌ای تقلیل ناپذیر، سروکار دارد. اقتصاد خرد به مطالعه این می‌پردازد که چگونه این بازیگران درون بازارهای منفرد (با فرض کمیابی واحدهای مبادله پذیر) و مقررات دولتی به تعامل با یکدیگر می‌پردازند. بازار ممکن است با یک محصول (مانند سیب، آلومینیوم یا تلفن موبایل) سروکار داشته باشد یا با خدمات مربوط به یکی از عوامل تولید (آجرچینی، چاپ کتاب یا بسته‌بندی مواد غذایی). نظریه اقتصاد خرد، کل مقداری که توسط خریداران تقاضا شده و مقداری که توسط فروشندگان عرضه شده را درنظر می‌گیرد و به مطالعه قیمتهای ممکن به ازای هر واحد عرضه و تقاضا می‌پردازد. اقتصاد خرد، تعامل پیچیده میان بازیگران بازار را هم در روند خرید و هم در روند فروش مطالعه می‌کند. این تئوری بر این باور است که بازارها می‌توانند به تعادل {{به انگلیسی|equilibrium}} میان «کمیت تقاضا شده» و «کمیت عرضه شده» برسند.

اقتصاد خرد همچنین به بررسی ساختارهای مختلف بازار می‌پردازد. «رقابت کامل» {{به انگلیسی|perfect competition}} ساختار بازاری را توصیف می‌کند که در آن هیچ شرکت کننده‌ایشرکت‌کننده‌ای آن قدر بزرگ نیست که قادر به بدست آوردن قدرت بازاری برای تعیین قیمت یک محصول یکسان باشد. شیوه دیگر توضیح این امر این است که بگوییم یک بازار رقابتی کامل هنگامی بوجود می‌آید که در آن تمامی شرکت کنندگان «گیرندگان قیمت» هستند و هیچ‌کدام از شرکت کنندگان نتواند بر قیمت محصولی که می‌خرد یا می‌فروشد تأثیر بگذارد. «رقابت ناکامل» به ساختار بازاری دلالت می‌کند که در آن شرایط رقابت کامل وجود نداشته باشد. اشکال رقابت ناکامل شامل: [[انحصار]] {{به انگلیسی|monopoly}} (که در آن برای یک کالا تنها یک فروشنده وجود دارد)، انحصار چندگانه {{به انگلیسی|oligopoly}} (که در آن برای یک کالا تنها چند فروشنده بخصوص وجود دارند)، رقابت انحصاری (که در آن فروشندگان زیادی وجود دارند که کالاهای کاملاً مختلفی تولید می‌کنند)، انحصار خریدار {{به انگلیسی|monopsony}} (که در آن برای یک کالا تنها یک خریدار وجود دارد)، و انحصار چندگانه خریدار {{به انگلیسی|oligopsony}} (که در آن برای یک کالا تنها چند خریدار بخصوص وجود دارند). برخلاف رقابت کامل، رقابت ناکامل به طوربه‌طور کلی بدین معنا است که قدرت در بازار بطور نامتساوی تقسیم شده استشده‌است. شرکت‌ها در وضعیت رقابت ناکامل این قابلیت را دارند که «قیمت گذار» باشند که بدین معنی است که آنهاآن‌ها با در اختیار گرفتن بهره بزرگی از قدرت بازار بصورت نامتناسب قادر شده‌اند که بر قیمت کالاهایی که تولید کرده‌اند تأثیر بگذارند.

اقتصاد خرد، بازارهای منفرد را با یک ساده‌سازی اقتصادی مطالعه می‌کند به این معنا که تصور می‌کند که فعالیت اقتصادی انجام شده در یک بازار بخصوص بر دیگر بازارها تأثیر نمی‌گذارد. این متد تحلیلی، «[[تعادل جزئی]]» {{به انگلیسی|partial-equilibrium}} (بین عرضه و تقاضا) نام دارد. این متد تحلیلی مجموع کل فعالیت‌های انجام شده در یک بازار را محاسبه می‌کند. تئوری [[تعادل عمومی]] {{به انگلیسی|general-equilibrium}} به مطالعه بازارهای مختلف و رفتار آنهاآن‌ها می‌پردازد. این تئوری، مجموع کل تمامی فعالیتهای انجام گرفته در در تمامی بازارها را محاسبه می‌کند. این متد هم به مطالعه تغییرات در بازارها و هم به مطالعه تعامل میان آنهاآن‌ها که رو به سوی تعادل دارد می‌پردازد.

[[هزینه فرصت]] {{به انگلیسی|opportunity cost}} به هزینه اقتصادی تولید ارجاع دارد: ارزش بهترین فرصت بعدی از دست رفته. انتخاب‌ها معمولاً باید بین اعمالی مورد علاقه و نیز مانعه الجمع (به این معنا که انتخاب یکی به معنای طرد دیگری است) انجام می‌شوند. این مسئله، رابطه پایه‌ای میان کمیابی و انتخاب را نشان می‌دهد.<ref>[[جیمز ام. بیوکنن|Buchanan, James M.]] (1987). "opportunity cost", ''[[The New Palgrave: A Dictionary of Economics]]'', v. 3, pp. 718–21.</ref> هزینه فرصت یک عمل، عنصری است برای مطمئن شدن از اینکه منابع کمیاب بصورتی کارا مورد بهره‌برداری قرار گرفته‌اند، بطوری کهبطوری‌که هزینه آن عمل در برابر ارزش اش سنجیده می‌شود. هزینه فرصت تنها به هزینه‌های پولی یا مالی مربوط نیست بلکه می‌توانند بوسیله ارزش واقعی تولید ازدست رفته، [[اوقات فراغت]]، یا هر چیز دیگری که بهره‌ای جایگزین فراهم کند سنجیده شود.<ref>''[[اکونومیست|The Economist]], Economics A-Z, ''[http://www.economist.com/research/Economics/searchActionTerms.cfm?query=OPPORTUNITY+COST "Opportunity Cost."] Accessed 3 Aug. 2010</ref>

[[بهره‌وری اقتصادی]] {{به انگلیسی|economic efficiency}} توصیف کنندهتوصیف‌کننده این امر است که چگونه یک سیستم ستاده دلخواه اش را با وجود مجموعه‌ای از نهاده‌های موجود و نیز تکنولوژی در دسترس ایجاد می‌کند. بهره‌وری هنگامی بهبود می‌یابد که ستاده بیشتری بدون تغییر نهاده‌ها ایجاد شود، بعبارت دیگر، میزان اتلاف کاهش داده شده باشد. یک استاندارد کلی عموماً پذیرفته شده بهره‌وری پارتو {{به انگلیسی|Pareto efficiency}} است که هنگامی بدست می‌آید که دیگر هیچ تغییری نتواند بدون بدتر کردن اوضاع کسی، اوضاع فرد دیگری را بهبود بخشد. به دیگر سخن حد نهایی بهبود در سیستم حاصل شده باشد بطوری کهبطوری‌که نتوان بدون برهم زدن نظم قسمت دیگری از سیستم از آن فراتر رفت.

بیشتر توجه اقتصاد کاربردی در سیاستگذاری عمومی بر تشخیص چگونگی بهبود بهره‌وری یک اقتصاد متمرکز است. تشخیص واقعیت کمیابی و سپس چاره اندیشی برای چگونگی ساز مان دهی جامعه برای بهره‌ورترین شیوه استفاده از منابع بعنوانبه عنوان «ماهیت اقتصاد» تعریف شده است، جائی که اقتصاد نقش یکتایی را ایفا می‌کند.<ref>{{Cite book|first=Paul A.|last=Samuelson|authorlink2=William Nordhaus|last2=William D. Nordhaus |year=2004|title=''[[Economics (textbook)|Economics]]''|pages= ch. 1, p. 5 (quotation) and sect. C,"The Production-Possibility Frontier", pp. 9–15; ch. 2, "Efficiency" sect. ; ch. 8, sect. D, "The Concept of Efficiency."|nopp=yes|publisher=McGraw-Hill}}</ref>