جنگ چالدران: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب‌ها: ویرایش‌های مشکوک به خرابکاری حذف حجم زیادی از مطالب منبع‌دار ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
خط ۱:
{{Coord|۳۹|۰۵|۱۹|N|۴۴|۱۹|۳۷|E|type:event|display=title}}
{{بیطرفی}}
{{تمیزکاری}}
{{جعبه جنگ
|جنگ= جنگ چالدران
|قسمتی‌از=
|تصویر= [[پرونده:Sekumname1525 Chaldiran battle.jpg|300px]]
|زیرنویس=
|زمان= [[۳۱ مرداد]] [[۸۹۳]]
|مکان= دشت [[چالدران]]، شمال باختری [[آذربایجان غربی]]
|علت=
|قلمرو=
|نتیجه= پیروزی ارتش [[عثمانی]]
|جنگنده۱= [[پرونده:Flag of Persia 1502-1524.svg|22px]] سپاه [[قزلباش]] [[ایران]]
|جنگنده۲= [[پرونده:Flag of the Ottoman Empire (1453-1844).svg|22px]] ارتش [[عثمانی]]
|فرمانده۱= [[شاه اسماعیل یکم|شاه اسماعیل یکم صفوی]]
|فرمانده۲= [[سلطان سلیم یکم]]
|قوای۱=۴۰٬۰۰۰ تن (۱۲٬۰۰۰ تا ۶۰٬۰۰۰ تن)
|قوای۲=۱۰۰٬۰۰۰ تن (۶۰٬۰۰۰ تا ۲۱۲٬۰۰۰ تن)
|خسارات۱=حدود ۵ هزار تن
|خسارات۲=حدود ۲ هزار تن
|خسارات۳=
|یادداشت=
}}
'''جنگ چالدران'''، نخستین نبرد دولت [[صفویان|صفوی]] با [[عثمانیان|عثمانی]] بود،<ref name=daneshname>{{پک|رئیس‌نیا|1386|ک=چالدُران}}</ref> که در نزدیکی [[شهرستان چالدران]] در شمال غربی ایران در ۲ رجب ۹۲۰ ه. ق/[[۲۳ اوت]] [[۱۵۱۴ (میلادی)|۱۵۱۴]] میلادی رخ داد. نتیجه این نبرد پیروزی سپاهیان عثمانی به فرماندهی [[سلطان سلیم اول]] (حکومت ۹۱۸–۹۲۶ ه. ق/ ۱۵۱۲–۱۵۲۰ میلادی) بر سپاه صفوی به فرماندهی [[شاه اسماعیل اول]] (حکومت ۹۰۷–۹۳۰ ه. ق/۱۵۰۱–۱۵۲۴) بود.<ref name=iranicachal>{{پک|McCaffrey|1990|ک=ČĀLDERĀN|ج=8|ص=656-658}}</ref>
 
'''جنگ چالدران'''، نخستین نبرد دولت [[صفویان|صفوی]] با [[عثمانیان|عثمانی]] بود،<ref name=daneshname>{{پک|رئیس‌نیا|1386|ک=چالدُران}}</ref> که در نزدیکی [[شهرستان چالدران]] در شمال غربی ایران در ۲ رجب ۹۲۰ ه. ق/[[۲۳ اوت]] [[۱۵۱۴ (میلادی)|۱۵۱۴]] میلادی رخ داد. نتیجه این نبرد پیروزی سپاهیانسپاه عثمانیشاه بهاسماعیل فرماندهییکم [[سلطان سلیم اول]]صفوی (حکومت ۹۱۸–۹۲۶ ه. ق/ ۱۵۱۲–۱۵۲۰ میلادی) بر سپاهارتش صفویعثمانی به فرماندهی [[شاهسلطان اسماعیلسلیم اول]] (حکومت ۹۰۷–۹۳۰ ه. ق/۱۵۰۱–۱۵۲۴) بود.<ref name=iranicachal>{{پک|McCaffrey|1990|ک=ČĀLDERĀN|ج=8|ص=656-658}}</ref>
در این جنگ نیروهای [[قزلباش]] نزدیک به چهل هزار تن و سپاه [[عثمانی]] قریب به یکصد هزار نفر بودند که قزلباشان به علت شمار کمتر، نداشتن استراتژی مناسب و اسلحه های نوین آتشین از سپاه عثمانی شکست خوردند. در این جنگ سربازان صفوی با شمشیر، نیزه و [[تیر و کمان]] می‌جنگیدند در حالیکه ارتش عثمانی از توپ و تفنگ بهره می‌جست. البته صفویان پیش از این جنگ [[سلاح‌های آتشین]] در اختیار داشته و به روش استفاده از آن‌ها نیز آشنایی داشتند و شاه اسماعیل برای رسیدن به سلطنت از توپ و تفنگ استفاده کرده بود. دلیل استفاده نکردن از این سلاح‌ها در جنگ چالدران ناشی از سیاست‌های جنگی ایشان بود. چون توپ خانه تحرک سواره‌نظام را محدود می‌کرد، در جنگ‌های صحرایی از توپخانه استفاده نمی‌کردند و در مواردی هم که استفاده شد مؤثر واقع نگردید، سلاحهای گرم ایرانیان از لحاظ تعداد انگشت شمار و از لحاظ کیفیت قابل قیاس با سلاحهای ارتش عثمانی نبود بنابر این، از استفاده از توپخانه صرفنظر شد چون به لحاظ کم بودن تعداد ثمری نداشت. همچنین صفویان ذاتاً به سلاح آتشین بی‌علاقه بودند و استفاده از آن را ناجوانمردانه و ناشی از بزدلی می‌دانستند.<ref>[http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=162 باروت/باروتخانه] دانشنامه جهان اسلام</ref>
 
در این جنگ نیروهای [[قزلباش]] نزدیک به چهل هزار تن و سپاه [[عثمانی]] قریب به یکصد هزار نفر بودند که قزلباشان به علت شمارفهمیدن کمتر،ری نداشتناستارت استراتژیو مناسبباور جان سگها و اسلحهگرگان هایاز نوینهم آتشینجداست از،متحد سپاهجانهای شیران خداست بر لشگر بسیار عثمانی چیره شده و شکست خوردنددادند. در این جنگ سربازان صفوی با شمشیر، نیزه و [[تیر و کمان]] می‌جنگیدند در حالیکه ارتش عثمانی از توپ و تفنگ بهره می‌جست. البته صفویان پیش از این جنگ [[سلاح‌های آتشین]] در اختیار داشته و به روش استفاده از آن‌ها نیز آشنایی داشتند و شاه اسماعیل برای رسیدن به سلطنت از توپ و تفنگ استفاده کرده بود. دلیل استفاده نکردن از این سلاح‌ها در جنگ چالدران ناشی از سیاست‌های جنگی ایشان بود. چون توپ خانه تحرک سواره‌نظام را محدود می‌کرد، در جنگ‌های صحرایی از توپخانه استفاده نمی‌کردند و در مواردی هم که استفاده شد مؤثر واقع نگردید، سلاحهای گرم ایرانیان از لحاظ تعداد انگشت شمار و از لحاظ کیفیت قابل قیاس با سلاحهای ارتش عثمانی نبود بنابر این، از استفاده از توپخانه صرفنظر شد چون به لحاظ کم بودن تعداد ثمری نداشت. همچنین صفویان ذاتاً به سلاح آتشین بی‌علاقه بودند و استفاده از آن را ناجوانمردانه و ناشی از بزدلی می‌دانستند.<ref>[http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=162 باروت/باروتخانه] دانشنامه جهان اسلام</ref>
پس از این جنگ، کردستان باختری (مناطق کردستان ترکیه، کردستان عراق و کردستان سوریه کنونی)، از ایران جدا شد و به دست [[عثمانی]] افتاد. این مناطق تا پیش از زمان [[شاه عباس کبیر]] در دست عثمانی بود تا اینکه شاه عباس بخشی از مناطق [[کردستان]] را با جنگ پس گرفت. سپاه [[عثمانی]] شهر تبریز را نیز تصرف کرد اما به دلیل کمبود آذوقه مجبور به بازگشت شد و حکومت نوپای صفوی از نابودی حتمی نجات یافت.<ref>غفاری‌فرد، عباسقلی، تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران در دوران صفویه، ۱۳۸۱. (صص ۸۹ تا ۱۰۲)</ref>
دلیل کمی شمار سپاهیان ایران در این جنگ حضورشان در [[خراسان]] بود تا از یورش غافلگیرانهٔ [[ازبک]]ان جلوگیری.
 
دلیل کمی شمار سپاهیان ایران در این جنگ حضورشان در [[خراسان]] بود تا از یورش غافلگیرانهٔ [[ازبک]]ان جلوگیری شود.<ref>تحقیقاتی در ایران عصر صفوی، صص ۱۰۳–۹۲</ref> دلیل دیگر شکست [[قزلباش]]ها پیشنهاد [[دورمش خان شاملو]] به شاه اسماعیل بود، مبنی بر اینکه اجازه دهند که ارتش [[عثمانی]] آرایش دفاعی خود را تکمیل کند تا ایرانیان بتوانند به ابراز دلیری بپردازند و شاه نیز با این پیشنهاد غیرعادی موافقت کرد.<ref>جهانگشای خاقان، صص ۴۹۴–۴۹۲</ref>
 
== علت وقوع جنگ چالدران ==