خط اوستایی: تفاوت میان نسخه‌ها

این کار، که نمایانگر نوآفرینی (revival) آیین مزدا و بنیان نهادن راست دینی (orthodoxy) سختگیرانه مرتبط با قدرت سیاسی است، احتمالاً در اثر تمایل به عرض اندام بیشتر در برابر بوداییان، مسیحیان، و مانویان اجرا شد که دین و آیینشان بر پایهٔ کتاب بود^[۱]. در مقابل، روحانیت زرتشتی قرنها بود که به از برکردن کتاب مقدس از طریق گوش دادن به یک آموزگار روحانی خو گرفته بود که این آموزگار سخنان زرتشت را برای شاگرد آنقدر می‌خواند تا شاگرد با تکرار و همخوانی با وی، سخنان و نواخت (ریتم چگونگی خواندن (صرف)) را از بر شود. سپس این کار را همین شاگردان بعدها برای شاگردان دیگر تکرار می‌نمودند و به همین روش برای نسلهانسل‌ها خواندن و نگهداشتن کتاب مقدس انجام می‌پذیرفت. این کار ضروری بود چرا که روحانیت زرتشتی اداکردن درست و دقیق و نواخت (cadence) نماز را یک پیش شرط لازم‌الاجرا می‌دانست. افزون بر این، ضرورت ازبرخوانی نیایش (liturgy) همراه با مناسک و تشریفات مذهبی جایی برای نوشتن چیزی باقی نمی‌گذاشت.

متون زرتشتی سده‌های نهم تا دوازدهم میلادی پیشنهاد می‌کند که در زمانی مجموعه بسیار بزرگتر از ادبیات زرتشتی وجود داشته اما این متون، در صورت وجود، تا کنونتاکنون از میان رفته‌اند و بنابراین خطی که برای نوشتن آنهاآن‌ها بکار رفته ناشناخته‌است. این پرسش که آیا چیزی مشابه با نمونه ساسانی در دوران اشکانی نیز وجود داشته‌است یا نه در تمام [[سده نوزدهم]] مینوخرد پژوهشگران را مشغول به خود کرد. حقیقت اوستای اشکانی هر چه که باشد، شواهد زبان شناختی نشان می‌دهد که چنانچه حتی چنین چیزی وجود هم می‌داشته از آنجاییکه هیچ شکل زبان شناختی در نسخه‌های قدیمی که بتوان با قاطعیت آنراآن را نتیجه نادرست نویسی دانست و همچنین اینکه موارد شک برانگیز دیگر بسیار کمیابند و در واقع به طوربه‌طور پیوسته‌ای رو به کاهش، نمی‌توانسته‌است آنچنان تأثیر عملی دربرداشته باشد^[۱]. اگرچه وجود یک کهن الگوی (Archetype)اشکانی ناممکن نیست نقش نداشتن آن در خط اوستایی به اثبات رسیده‌است.

خط پهلوی که خط اوستایی بر آن استوار است، خط رایج برای نوشتن زبانهای گوناگون ایرانی میانه بود، ولی برای نوشتن [[زبان دینی]] که نیازمند دقت فراوان بود بسنده نبود چرا که پهلوی یک ابجد ساده شده هجایی با ۲۲ نماد (حرف) بود که بیشتر آنهاآن‌ها مبهم بودند (بدین معنا که دارای بیش از یک صدا بودند).

خط اوستایی، مانند [[خط پهلوی]] و آرامی از [[راست به چپ]] نوشته می‌شود. در خط اوستایی حرفها به هم جسبیده نیستند و خطوط پیوند (انواع استاندارد عبارتند از: sk, šc, št, ša)کمیاب بوده و خاستگاه ثانویه دارند^[۲]. فاسی^[۴] رویهمرفته ۱۶ خط پیوند را فهرست می‌کند ولی بیشتر آنهاآن‌ها در پی تلاش برای زیبا نویسی (کشیدن دم حروف) ایجاد شده‌اند.

خط اوستایی در [[سده سوم میلادی]] برای نوشتن [[اوستا]] ابداع شد. این خط، از خط پهلوی برگرفته شده ولی از آن کامل‌تر است و دارای ۴۸ حرف است و از راست‌به‌چپ نوشته می‌شود. این خط بسیار کامل است و نه مانند [[خط فارسی]] کنونی در نوشتن واج‌های صدادار بی تفاوتبی‌تفاوت است و نه مانند [[خط لاتین]] برای نوشتن برخی از واج‌ها مانند '''kh = خ، ch = چ، gh = ق،''' و '''sh = ش''' در انگلیسی یا '''sch = ش،''' در آلمانی نیاز به کنارهم‌چینی چند واژ دارد.

با این ترتیب زبان آلودهٔ ما آلوده تر خواهد شد. همان گونه که اندیشمندان ما می‌خواهند که با تغییر دبیره به دانش و آگاهی ما بیفزایند باید پیشرفت دادن ملیت مان را نیز در نظر داشته باشند. باید به گونه‌ای عمل کنند که از درخت کهنسال ما، دوباره شاخ و بری سر زند نه آن که تیشه به ریشهٔ آن رسد. ملیت ما باید دوش به دوش هم با شیمی و فیزیک و هندسه پیشرفت کند نه آن که یکی از آن‌ها فدای دیگری گردد. یگانه راه نجات ایران زنده نمودن سنت ملی آن است. چه خوب است که ترقی خواهان ما در تغییر الفبا نیز به «دین دبیره» که به فتوای دانشمندان اروپایی خاورشناس یکی از دبیره‌های خوب به شماربه‌شمار می‌رود نظری افکنند و این الفبای ساده و آسان را که در مدت چند ساعت می‌توان یادگرفت به کلی فراموش نکنند. گذشته از آن که دین دبیره برگزیدهٔ نیاکان ماست به وسیلهٔ آن می‌توانیم خدمات شایانی به زبان و ملیت خود بنماییم و نفوذ واژگان عربی و ترکی و اروپایی در فارسی کم‌تر خواهد شد؛ همان گونه که در پارینه، دبیرهٔ عرب واژگان سامی را داخل زبان ما کرد در آینده «دین دبیره» واژگان فراموش شدهٔ (پارسی) را دوباره به یاد ما خواهد آورد و نیز به تلفظ درست [[واژگان فارسی]] که به واسطهٔ کاستی دبیرهٔ عرب دگرگون شدند موفق خواهیم شد، از آن جمله‌است نام خود میهن ما «ایران» که تا چند سدهٔ گذشته تلفظ درست آن Ēran محفوظ بود{{پایان نقل قول بزرگ}}

در این جدول صداهای نیمه-غلتشی (semi-vocalic glides) ii و uu، که در شیوه بارتولومه همچون y و w رونویسی شده‌اند؛ وجود ندارند. همچنین پس از آنکه از این سامانهٔ نوشتاری در نوشتن به زبان فارسی میانه (به عنوان مثال پازند)، همخوان دیگری به این فهرست برای نشان دادن واج / L / که پیشتر در زبان اوستایی وجود نداشته، اضافه شده استشده‌است.

[http://www.unicode.org/charts/PDF/U10B00.pdf جدول کدنویسی شده‌یشدهٔ کنسرسیوم اداری یونیکد (PDF)]