سه‌گاه: تفاوت میان نسخه‌ها

[نسخهٔ بررسی‌نشده][نسخهٔ بررسی‌نشده]
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Pheurons (بحث | مشارکت‌ها)
بدون خلاصۀ ویرایش
Pheurons (بحث | مشارکت‌ها)
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲:
{{دستگاه‌های موسیقی ایرانی}}
'''دستگاه سه‌گاه'''، یکی از [[دستگاه (موسیقی)|هفت دستگاه موسیقی ایرانی]] است که تقریباً در همه ممالک اسلامی متداول است.<br>
[[دستگاه (موسیقی)|دستگاه]] (برگرفته از مفهوم محل قرار گرفتن دست بر روی ساز) کلمه‌ای است که در موسیقی، برای بیان و طبقه‌بندی حالات شنیداری و احساسی متفاوت یا متمایزی که احساس می‌شود به کار می‌رود. دلیلیکی از دلایل اصلی ایجاد این حالات متفاوت،متفاوت در شنونده، [[کوک]] متفاوت در ساز است و نیزعامل اصلی دیگر آن، غالب بودن اجرا و بیان نوتییک [[نوت]] خاص است که اجرا می‌شود. عوامل دیگری همچون ریتم، نوع ساز و ... نیز در این عامل موثرند. افراد و اشخاص متفاوت به فراخور و به دلیل تجربه‌های متفاوت زندگی،متفاوت، حالات روحی،روحی متفاوت، نوع شخصیت بارز خودمتفاوت و ... از شنیدن یک آهنگملودی در یک دستگاه خاص، بااحساس یکدیگریکسانی متفاوترا خواهدتجربه بودو بیان نخواهند کرد. اما شباهت کلی در احساس آنها وجود خواهد داشت و تفاوت در مراحل و مراتب جزئی‌تر دیده می‌شود. به عنوان مثال ملودی و نغمه‌ای که کاملا غمگین باشد، برای هر فرد دیگری نیز غمگین خواهد بود.<br>
دستگاه‌ها ازدر دستگاه‌هاموسیقی هم برای بیان و برانگیخته کردنبرانگیختن همین احساسات و حالات روحی استفاده می‌شود که در صورت انتخاب شعری مناسب برای خواننده‌گی (در صورت حضور خواننده)، می‌توان بر تاثیر ملودی را بیشتر نمودافزود.<br>
بنابراین هر دستگای، هر آواز و یا مقامی در موسیقیموسیقی، سنتیدر قرائت یا موسیقی، حالات کلی خاصی را در شنونده ایجاد و القا می‌کند.
دستگاه سه‌گاه، بیشتر برای بیان احساس غم و اندوه که به امیدواری می‌گراید، مناسب است. نغمه‌های آوازی موجود در سه‌گاه، بسیار غم انگیز و حزن آور استحزین‌اند.<br> قابل ذکر است که نغمه‌های شاد فراوانی نیز در این دستگاه ساخته و اجرا شده‌اند که می‌توان به آهنگ «گل اومد بهار اومد» ساخته توسط [[مجید وفادار]] با شعری از [[بیژن ترقی]] اشاره کرد.
<br>
گوشه‌های مهم یا شاه‌گوشه‌های این دستگاه عبارت‌اند از: درآمد، مویه، زابل، مخالف، حصار.<br>
گوشه‌های دیگر مانند: آواز، نغمه، زنگ شتر، بسته نگار، زنگوله، خزان، بس حصار، معربد، پهلوی(رجز)، حاجی حسینی، مغلوب، [[دوبیتی]]، حزین، دلگشا، رهاوی، مسیحی، ناقوس، تخت طاقدیس، شاه ختایی (حدی)، مداین، نهاوند.<br>
 
<big>نظر اساتید درباره حال و هوای سه‌گاه:</big><br>
دستگاهی بسیار غمگین بوده گویی ناله‌های جانسوز آن ریشه و بنیاد آدمی را از جا می‌کند و از راز و نیاز عاشقان دوری‌کشیده یا از بیچارگی بی‌نوایان گفتگو می‌کند (روح الله خالقی- نظری به موسیقی).<br>
سطر ۱۵ ⟵ ۱۳:
 
== گوشه‌ها ==
همانند هر دستگاه دیگری که شاه‌گوشه‌ها یا گوشه‌های مهم خود را دارند، شاه‌گوشه‌های دستگاه سه‌گاه (طبق نظر برخی) از این قرارند:
#* درآمد: (معمولاً همه دستگاه‌ها با گوشه‌ای به نام درآمد که نشان‌دهنده حالت دستگاه است شروع می‌شوند که نوازنده و خواننده را برای ورود به حال و هوای دستگاه استفادهآماده می‌شوندمی‌کند. ازبه این‌روهمین ازدلیل اسامینام دیگر آن «گشایش» است.
#* مویه: که بر درجه پنجم گام تاکید می‌کندکرده و حالتی مانند شور داردایجاد می‌کند.
#* زابل: بر درجه سوم گام تاکید دارد.
#* مخالف: که بر درجه ششم گام تاکید دارد. حالت آن با دیگر گوشه‌های سه‌گاه (مثلمتفاوت درآمد) فرق دارداست به طوری که می‌توان از این گوشه برای مرکب خوانیمرکب‌خوانی به [[اصفهان (آواز)|اصفهان]] نیز استفاده کرد.
* حصار
<br>
گوشه‌های دیگر این دستگاه عبارتند از:
گوشه‌های دیگر مانند: آواز، نغمه، زنگ شتر، بسته نگار، زنگوله،، خزان، بس حصار، معربد، پهلوی(رجز)، حاجی حسینی، مغلوب، [[دوبیتی]]، حزین، دلگشا، رهاوی، مسیحی، ناقوس، تخت طاقدیس، شاه ختایی (حدی)، مداین، نهاوند.<br>
 
برخی از ‌گوشه‌های دستگاه سه‌گاه از این قرارند:
# درآمد: (معمولاً همه دستگاه‌ها با گوشه‌ای به نام درآمد که نشان‌دهنده حالت دستگاه است و خواننده را برای ورود به حال و هوای دستگاه استفاده می‌شوند. از این‌رو از اسامی دیگر آن «گشایش» است.
# نغمه
# کرشمه
# کرشمه با مویه
# زنگ شتر
* زنگوله
# زابل: بر درجه سوم گام تاکید دارد.
# بسته نگار
# مویه: که بر درجه پنجم گام تاکید می‌کند و حالتی مانند شور دارد .
# مخالف: که بر درجه ششم گام تاکید دارد. حالت آن با دیگر گوشه‌های سه‌گاه (مثل درآمد) فرق دارد به طوری که می‌توان از این گوشه برای مرکب خوانی به اصفهان نیز استفاده کرد.
# حاجی‌حسینی: با گوشه حسینی در دستگاه شور اشتباه نشود.
# بسته نگار ۲
# حاجی‌حسینی: با گوشه حسینی در دستگاه [[شور (دستگاه موسیقی)|شور]] اشتباه نشود.!
# مویه ۲
# مقلوب
# نغمه مقلوب
# حزین
# رَهاب: با گوشه رَهاب یا رَهاوی در دستگاه شور اشتباه نشود!
# مویه ۲
# رَهاب: همانندی نام با یکی از گوشه‌های دستگاه شور، اما با محتوایی متفاوت!
# مسیحی
# شاه خطایی
سطر ۴۴ ⟵ ۴۹:
 
* آلبوم «[[رسوای دل]]» به خوانندگی [[محمدرضا شجریان]]. تصنیف «من از روز ازل» موجود در این آلبوم، ساخته [[مرتضی محجوبی]]، قطعه‌ای بسیار تاثیر‌گذار اجرا شده در این دستگاه است.
آلبوم «[[گنبد مینا|جان عشاق و گنبد مینا]]» به خوانندگی محمدرضا شجریان که کاری از [[پرویز مشکاتیان]] است.
* قطعه «[[رسوای زمانه]]» ساخته [[همایون خرم]] در آلبوم [[رسوای زمانه (آلبوم)|رسوای زمانه]]
* آلبوم [[شوق دوست]] توسطبه خوانندگی [[همایون شجریان]] ساختهبا ساخت و تنظیم [[محمدجواد ضرابیان]]
* قابل ذکر است که نغمه‌های شاد فراوانی نیز در این دستگاه ساخته و اجرا شده‌اند که می‌توان به آهنگ "[[گل اومد، بهار اومد]]" توسطساخته مجید وفادار اشارهو شعر بیژن کرد.ترقی
* آهنگ «زهره» ساخته مجید وفادار با شعر [[جهانگیر تفضلی]] و صدای [[داریوش رفیعی]]
*
<center>
{{ردیف موسیقی ایرانی}}