استدلال: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
FreshmanBot (بحث | مشارکت‌ها)
جز اصلاح فاصله مجازی + اصلاح نویسه با استفاده از AWB
FreshmanBot (بحث | مشارکت‌ها)
جز اصلاح فاصله مجازی + اصلاح نویسه با استفاده از AWB
خط ۳:
<center>(مقدمهٔ یک+مقدمهٔ دو) ==> نتیجه</center>
 
<center>([[اصل]]‌ها یا قضیه‌های قبلاقبلاً ثابت‌شده) =======> (دانش جدید به‌دست‌آمده)</center>
 
==انواع استدلال==
خط ۱۰:
 
;شیوه‌های نقد استدلال تمثیلی
هرچه همانندی میان دو پدیده بیشتر باشد، استدلال تمثیلی اُستوارتر و نیرومند‌ترنیرومندتر است; اما نتیجۀ آن هیچ‌گاه قطعی نیست. برای نقد استدلال تمثیلی می‌توان دو روش را به‌کار گرفت:
1. نگاه کردن به جنبه‌های گوناگون; برای نمونه اگر کسی بگوید: "سخنان انسان‌های بزرگ که در گذشته می‌زیسته‌اند مانند مواد آرایشی‌اند که پس از مدتی دیگر نباید آن‌ها را استفاده کرد". می‌توانیم در پاسخ بگوییم: ما دربارۀ سخنان آن‌ها گفت‌وگو می‌کنیم که پیامد اندیشۀ بشر است نه دربارۀ مواد آرایشی. آنگاه، به جنبه‌های گوناگونِ میان این دو پدیده بنگریم و بگوییم: برخی از سخنان بزرگان بخشی از اندیشه بشر را دربرمی‌گیرند که پس از گذشتِ سده‌ها هنوز درست هستند.
2. یافتنِ استدلالی دیگر دربرابرِ آن استدلال; روشِ رویارویی با استدلال تمثیلی نادرست، یافتنِ استدلال تمثیلی، دربرابر آن است. برای نمونه در رد استدلال گفته‌شده در بالا، می‌توان گفت: خیر، سخنان بزرگان همانند اشیایِ زیرخاکیِ ارزشمندی‌اند که بسیار گران‌بها هستند و چه‌بسا با گذشت زمان به ارزش آن‌ها افزوده می‌شود. <ref>منطق، رشته‌های ادبیات و علوم انسانی-علوم و معارف اسلامی، پایۀ دهم، دورۀ متوسطه، 1396</ref>
خط ۴۵:
 
 
اساسی‌ترین و اعتماد‌پذیرتریناعتمادپذیرترین شکل استدلال در منطق، استدلال قیاسی است; چرا که نتیجه‌دهی قیاس همواره یقینی است. قیاس گفته‌ای است که چند [[گزاره (منطق)]] را دربرمی‌گیرد; به‌گونه‌ای که اگر آن را بپذیریم، ذهن انسان از آن [[گزاره (منطق)]] وادار به پذیرش گفتۀ دیگری یعنی نتیجه می‌شود. در این تعریف چند نکته درخور توجه است:
 
1.منظور ما از قیاس در اینجا یعنی گزاره‌ای، جملۀ خبری، که می‌تواند درست یا نادرست باشد. بنابراین، جمله‌های دستوری، پرسشی یا عاطفی قیاس خوانده نمی‌شوند.