غار: تفاوت میان نسخه‌ها

به دانش مطالعه غارها، [[غارشناسی]] گفته می‌شود.

 

 

غار

 

== انواع و شکل‌گیری ==

 

تخمین زده می‌شود که با توجه به فشار صخره‌های بالایی، عمق غارها نمی‌تواند از ۳۰۰۰ متر تجاوز کند.<ref>authors И. Кудрявцева, Д. Люри. name Geography. publishing house Аванта+. year 1994. volume 3. page 472. isbn 5-86529-015-0</ref> عمق غارهای [[کارست]] بر اساس فرایندهایی که در شکل‌گیری آن‌ها نقش دارد تعیین می‌شود، که با پایه صخره‌های کربنات در ارتباط است.<ref>[http://www.rgo-speleo.ru/books/termin/termin1.htm#a9 Комиссия спелеологии и карстоведения. Д. А. Тимофеев, В. Н. Дублянский, Т. З. Кикнадзе. Терминология карста. Базис карстования] D.A. Timofeev, V.N. Dublyansky, T.Z. Kiknadze, 1991, ''Karst Terminology,'' The Commission Speleology and Karst, Moscow Center of the Russian Geographical Society<!-- Google translate --></ref>

غارهای حلال‌پوشی‌شده رایج‌ترین انواع غارند و این غارها از سنگ‌هایی تشکیل شده‌اند که حل شدنی اند، مانند [[سنگ آهک]]، اما می‌توانند از سنگ‌های دیگر نیز تشکیل شوند، از جمله [[سنگ گچ]]، [[دولومیت]]، مرمر، نمک و [[گچ فرنگی]]. سنگ در آب‌های زیرزمینی اسیدی حل می‌شود که از [[بستره|صفحه‌های بستر]]، [[گسل|گسل‌ها]]، [[اتصالات]] و غیره نشت می‌کنند. در طول دوره‌های زمین‌شناسی ترک‌ها گسترش می‌یابند و غارها و سیستم‌های غاری را ایجاد می‌کنند.

 

 

بخش‌هایی از یک غار حلال‌پوشی‌شده که پایین [[سطح ایستایی]] یا سطح محلی آب‌های زیرزمینی قرار دارد، مملو از آب خواهد بود.<ref>{{cite web |url=http://www.amazingcaves.com/learn_formed.html |title=Learning about caves; how caves are formed |accessdate=September 8, 2009 |author=John Burcham |work=Journey into amazing caves |publisher=Project Underground}}</ref>

=== غارهای اولیه ===

[[پرونده: hawaiian lava tube.jpg|بندانگشتی|اکتشاف یک [[دالان گدازه]] در [[هاوایی]].]]

 

[[دالان گدازه|دالان‌های گدازه]] بر اثر فعالیت‌های [[آتشفشان|آتشفشانی]] ایجاد شده‌اند و به عنوان غارهای اولیه شناخته می‌شوند. با حرکت [[گدازه]] به سمت پایین، سطح آن خنک و جامد می‌گردند. گدازه داغ در پایین پوسته به جریان خود ادامه می‌دهد، و اگر مقدار زیادی از آن خارج شود، یک دالان گدازه باقی می‌ماند. نمونه‌هایی از این غارها در [[جزایر قناری]]، [[ججو-دو]]، صفحات بازالتی [[ایداهو شرقی]]، و سایر مکان‌ها یافت می‌شود. [[غار کازومورا]] نزدیک [[هیلو، هاوایی|هیلو]] در [[هاوایی]]، یک دالان گدازه قابل توجه و طولانی است؛ طول آن ۶۵٫۶ کیلومتر می‌باشد.

[[پرونده: Big Four Glacier Ice cave.jpg|بندانگشتی|[[غار یخچالی]] در یک یخچال بزرگ، در [[کوه بیگ فور]]، [[ایالت واشنگتون]] سال ۱۹۲۰.]]

 

 

=== غار شکافته ===

 

=== غار توده‌ای ===

 

=== غار آنچیالاین ===

 

== الگوهای فیزیکی ==

* غارهای شبکه زاویه‌ای از درزهای متقاطعی از سنگ‌های کربنات ایجاد، و دارای شکستی هستند که با فرسایش شیمیایی پهن شده‌اند. این شکست‌ها مسیرهای بلند، باریک و راستی را ایجاد می‌کنند که در حلقه‌های گسترده بسته ادامه دارند.<ref name=Easterbrook/>

* غارهای بخیه‌ای مانند جریان‌های بافتی سطحی هستند که مسیرشان جدا می‌شود و سپس با زه‌کشی‌های رو به‌ پایین برخورد می‌کنند. آن‌ها اغلب در طول یک بستر یا سازه شکل می‌گیرند، و تنها بندرت از بسترهای پایین‌تر و بالاتر عبور می‌کنند.<ref name=Easterbrook/>

* غارهای شاخک‌شکل اتاق‌ها، راهروها و گذرگاه‌های بزرگ بی‌قاعده، را شکل می‌دهند. این اتاق‌های سه-بعدی تصادفی از بالا آمدن سطح آب‌های زیرزمینی ایجاد می‌شوند، که با آب غنی شده از هیدروژن سولفید، سنگ‌های کربناتی را می‌سایند.<ref name=Easterbrook/>

* غارهای گودالی (غارهای عمودی، چاه‌ها یا حفره‌ها) از یک محور عمودی ساخته شده‌اند، نه یک گذرگاه افقی. آن‌ها ممکن است با یکی از الگوهای بالایی مرتبط باشند.

[[پرونده: Domica Cave 22.jpg|بندانگشتی|[[غار دومیکا]] در [[کارست اسکواک]] ([[اسلواکی]])]]

 

 

این یک تعمیم نادرست است، زیرا بخش‌های وسیعی از آمریکای شمالی و آسیا عاری از قارهای مستند می‌باشند، درحالی‌که [[جنگل‌های برگ‌ریز خشک ماداگاسکار]] و بخشی‌هایی از برزیل دارای غارهای مستند فراوانی هستند. از آن‌جا که غارنوردان وسعت سنگ‌های حل‌شدنی جهان را بررسی می‌کنند، توزیع غارهای مستند ممکن است تغییر کند. برای مثال، با این‌که چین دارای حدوداً نیمی از سنگ آهک جهان است (بیش از ۱۰۰۰۰۰۰ کیلومتر مربع)، دارای غارهای نسبتاً اندکی می‌باشد.

* طولانی‌ترین غار زیرآبی بررسی شده، [[سیستما اکس بل]] در [[شبه‌جزیره یوکاتان]]، در مکزیک است که طولش ۲۴۲ کیلومتر می‌باشد.<ref name="NSS-GEO2"/> این رکورد چندین بار به دست [[سیستما ساک اکتون]] افتاده است که اکنون ۲۲۰ کیلومتر می‌باشد.

* عمیق‌ترین غار شناخته شده (با اندازه‌گیری از بالاترین نقطه ورود تا پایین‌ترین نقطه)، [[غار ورونیا]] در [[گرجستان]] است که عمقش ۲۱۹۷ متر می‌باشد.<ref name=wdeep>[http://www.caverbob.com/wdeep.htm World's Deepest Caves List from The National Speleological Society]</ref> این اولین غاری کشف‌شده‌ای بود که عمقش از ۲ کیلومتر تجاوز می‌کرد. (اولین غار کشف شده‌ای که در عمق زیر یک کیلومتر قرار داشت، غار مشهور [[گوفر برگر]] در فرانسه بود) در حال حاضر دومین و سومین غارهای عمیق،[[غار سارما]] و [[غار ایلیوزیا مزهونوگو اسنزنایا]] در گرجستان اند (به ترتیب ۱۸۳۰ و ۱۷۵۳ متر).<ref name=wdeep/> عمیق‌ترین غار در خارج گرجستان، [[غار لامپرچتسوفن]] در استرالیا است که عمقش به ۱۶۲۳ متر می‌رسد.<ref name=wdeep/>

* بزرگترین فضای کشف‌شده در [[تالار ساراواک]] در [[پارک ملی گونونگ مولو]] ([[ساراواک]]، [[بورنئو]] و [[میری (مالزی)]]) قرار دارد، تالاری شیب‌دار، تخته‌سنگی و پوشیده، با مکانی در حدود ۷۰۰ در ۴۰۰ متر و ارتفاع ۸۰ متر. به نظر می‌رسد سیستم غاری کلیرواتر با حجم ۳۰۳۴۷۵۴۰ متر مکعب، بیشترین حجم را در بین غارهای دنیا دارد.

* بزرگترین گذرگاه کشف‌شده در [[غار سون دونگ]] در [[پارک ملی فونگ نها-که بانگ]] در [[استان کوانگ‌بن]] در [[ویتنام]] قرار دارد. با بررسی‌های دانشمندان ویتنامی-بریتانیایی [[انجمن بریتانیایی مطالعه غار]]، طول این غار ۴٫۶ کیلومتر، ارتفاعش ۸۰ متر و در اکثر طول خود پهن است.<ref>{{cite web

از میان این حیوانات، شاید تروگلوبایت‌ها رایج‌ترین موجودات زنده باشند. این گونه‌ها اغلب ویژگی‌هایی از خود نشان می‌دهند که به ویژگی‌های تروگلومورفیک مشهورند، و با فرایند سازگاری آن‌ها با زندگی نهانی در ارتباطند. این ویژگی‌ها عبارتند از نداشتن رنگ‌دانه (اغلب موجب ایجاد بافت بی‌رنگ یا سفید می‌شود)، نداشتن چشم (یا حد اقل قابلیت بینایی)، زائده‌های کشیده‌شده، و تقویت سایر حس‌ها (مانند توانایی درک ارتعاشات درون آب). تروگلوبایت‌های دریایی مانند [[می‌گوی غارزی آلاباما]] که در حال انقراض اند، در بدنه‌های آبی موجود در غارها زندگی می‌کنند و غذای خود را از مواد معدنی شسته‌شده به درون غار و همچنین مدفوع خفاش‌ها و سایر موجودات زنده درون غار تأمین می‌کنند. سایر تروگلوبایت‌های دریایی عبارتند از: [[ماهی غارزی]] و [[سمندر غارزی]]، مانند [[سمندر سفید]] و [[سمندر کور تگزاس]].

 

 

 

به دلیل طبیعت آسیب‌پذیر اکوسیستم غار، و این حقیقت که مناطق غاری از یک‌دیگر جدا هستند، غارها گونه‌های در معرض انقراض را در خود جای داده‌اند، که از جمله آن‌ها می‌توان به [[عنکبوت دندان غاری]]، [[بندشکمان|عنکبوت دریچه بندشکم]]، و خفاش خاکستری اشاره کرد.