موزههای آستان قدس رضوی: تفاوت میان نسخهها
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
Fatranslator (بحث | مشارکتها) جز افزودن ناوباکس ۷.۵> الگو:موزههای ایران (درخواست کاربر:شوکران)+املا+مرتب+تمیز+ |
FreshmanBot (بحث | مشارکتها) جز اصلاح فاصله مجازی + اصلاح نویسه با استفاده از AWB |
||
خط ۵:
}}
'''موزههای آستان قدس رضوی''' یکی از مجموعههای بزرگ موزهای در ایران است که بناهای تاریخی آن جلوه گر شش قرن تزئینات و معماری دوره اسلامی و اشیای تاریخی آن نشان دهنده انواع هنرها و صنایع دستی ساخته شده طی ده قرن گذشته میباشد.
هم اکنون مدیر موزه آستان قدس دکتر علی سوزنچی
آثار تاریخی ساخته شده یا وقف شده برای حرم مطهر پس از استفاده، طی سدههای گذشته در خزانه نگهداری میشده و سیاهههای اموالی موجود در بخش نسخ خطی آستان قدس نشان دهندة فهرست برداری منظم کارگزارن در دورههای گذشته میباشد. در سال ۱۳۱۵ شمسی اتاقهای فوقانی شمال غربی صحن نو (آزادی) و جنوب شرقی صحن کهنه (انقلاب اسلامی) که به یکدیگر متصل بوده به خزانه و محل نگهداری اشیاء اختصاص یافت. دفتر یادداشت مراجعان نشان میدهد که این مجموعه از سال ۱۳۱۶ تا ۱۳۲۱ ش. مورد بازدید بسیاری از فرهیختگان و مقامات ایرانی و مستشرقین خارجی قرار
در چهاردهم آذرماه سال ۱۳۱۶ شمسی سنگ بنای ساختمان موزه در قطعه زمینی به مساحت ۵۷۰۰ مترمربع در مشرق [[مسجد گوهرشاد]] وکنار مقبره [[شیخ بهایی]] رسماً گذاشته میشود. این بناکه نقشه آن را [[آندره گدار]] ترسیم نمود توسط «مهندس کنتراتیف» و «بیوک قهرمانی» در سه طبقه، یک طبقه زیرزمین و دو طبقه فوقانی به مساحت ۱۰۳۴ مترمربع ساخته و در سال ۱۳۲۴ شمسی افتتاح شد. همزمان با ساخت بنای موزه از «مهدی بهرامی» مدیر وقت موزه ایران باستان برای انتخاب و آمادهسازی اشیاء موجود در خزانه، دعوت شد.
خط ۲۰:
=== گنجینه حرم رضوی ===
آثار به نمایش درآمده در این گنجینه شامل آثار تاریخی حرم مطهر میباشد که در طی بیش از ۱۰ قرن گذشته برای استفاده در آن نصب بوده یا وقف
=== گنجینه تمبر و اسکناس ===
این گنجینه در سال ۱۳۶۹ ش. افتتاح شد و در حال حاضر از نظر تعداد و دارا بودن آثار نفیس و منحصر به فرد، غنیترین مجموعه [[تمبر]] و [[اسکناس]] در کشور محسوب میشود. آثار به نمایش درآمده در این بخش حدود ۳۰۰۰ قطعه تمبر و اقلام پستی شامل نامهها، پاکت نامههای تمبردار و پاکتهای مهر روز، کارت پستالها و دیگر اقلام پستی از ایران و کشورهای خارجی عضو در اتحادیه جهانی پست، و حدود ۵۰۰ برگ اسکناسهای کشورهای مختلف است. مجموعة تمبرها و اسکناسهای ایرانی موجود در این بخش مربوط به دورههای قاجار، پهلوی و جمهوری اسلامی میباشد. همچنین تعدادی مدالهای نمایشگاههای منطقهای و بینالمللی «تمبر و تاریخچه پستی» و تعداد بسیار زیادی تمبر و اقلام پستی توسط مجموعه داران ایرانی و خارجی به این موزه اهدا
[[پرونده:-astronomy museume.jpg|بندانگشتی|گنجینه نجوم]]
خط ۴۰:
=== گنجینه صدف و حلزونهای دریایی ===
این بخش با اهدای کلکسیون صدفها و حلزونهای دریایی، اهدایی «محمد سعید فؤاد وهبه» (اهل سوریه) در سال ۱۳۷۸ ش. افتتاح شد. این مجموعه
=== گنجینه سکه ===
این بخش در سال ۱۳۸۸ ش. مستقل شد و حدود ۱۹۰۰ سکه شامل [[حلقههای مبادلاتی]]، [[سکههای لیدیه]]، [[هخامنشی]]، [[مقدونی]]، [[سلوکی]]، شاهان پارس، [[اشکانی]]، [[الیمایی]]، [[خاراسن]]، [[ساسانی]]، [[هپتالیان]]، [[هندوسکایی]]، [[هندوپارتی]]، باختری، [[هونها]]، شاهان ارمنستان، شاهان باختر، [[کوشانیان]]، و سکههای بعد از اسلام شامل روم شرقی (بیزانس)، [[عرب ساسانی]]، و اموی، عباسی، [[سامانیان]]، [[صفاریان]]، امرای طبرستان، [[طاهریان]]، [[فرمانروایان بنی دلف]]، [[باینجور]]، [[علویان طبرستان]]، [[بنی سعلوکی]]، [[آل زیار]] و [[آل بویه]]، [[غزنویان]]، [[بنی کاکویه]]، [[سلجوقیان]]، [[خوارزمشاهیان]]، [[غوریان]]، [[ایلخانان مغول]]، و دست نشانده، [[اتابکان موصل]]، [[اتابکان زنگی]]، و بنی زنگی (سنجار و جزیره)، [[اتابکان یزد]]، [[آل مظفر و آل جلایر]]، [[سربداران]]، [[تیموریان]]، [[مرعشیان طبرستان]] (سادات حسینی مازندران)، امرای [[آق قوینلو]] و [[قراقیونلو]]، امرای [[آل کیا]]، امرای [[آل مشعشعیان]]، صفوی، افشاری، [[دُرّانی]]، زندیه و [[قاجاریه]]، [[عثمانیان]]، پهلوی و دوره جمهوری اسلامی در این بخش وجود دارد که حدود ۵۰۰تای آن ماشینی و بقیه چکشی هستند، در ضمن سکههای ماشینی از ۲۵ کشور جهان در آن به نمایش
=== گنجینه مدال ===
خط ۵۵:
آثار به نمایش درآمده در این موزه در هر طبقه به این ترتیب تقسیم بندی شده است:
۱- قالیهای بافت مناطق مرکز و شرق کشور و همچنین قالیهای پردهای در طبقه همکف.
۲- قالیهای بافت مناطق غرب و شمال غرب کشور و همچنین قالیچههای بافت ایلات و عشایر کشور در طبقه اول به نمایش
۳- قالیهای دوره صفوی و قالیهای بزرگ مشهد در طبقهٔ منهای یک درمعرض نمایش قرار دارد.
از جمله آثار نفیس به نمایش درآمده در این موزه مجموعهای از قالیهای (کرک و ابریشم) و نفیس دوره صفوی هستند که به قالیهای ایران و هند معروف هستند. همچنین [[قالیهای پردهای]] که خاص حرم مطهر بافته شدهاند. این قالیها برخی وقف و نذر شده و کتیبه دار میباشند (مانند قالیهای پردهای محرابی درختی، که به تاریخ ۱۳۲۰–۱۳۲۲ ق. به سفارش [[عبدالله تبریزی]] توسط استاد محمد کرمانی بافته شدهاند)، و برخی به سفارش آستان قدس رضوی بافته شدهاند (مانند قالیهای پردهای [[ارجمند کرمانی]])، و بر درهای ورودی به فضای زیارتی نصب میشدند. قالیهای استاد عبدالمحمد، عبدالحمید و علیخان [[عمواوغلی]] و محتشم از آثار شاخص و مورد توجه کارشناسان فرش، و مجموعه قالیهای تصویری اهدایی برادران [[صفدرزاده حقیقی]] از آثار دیدنی این موزه محسوب میشوند.
خط ۶۵:
=== گنجینه قرآن و نفایس ===
در سال ۱۳۶۴ش. اولین موزه قرآن جهان توسط آستان قدس رضوی درساختمانی به مساحت ۱۰۰۰ متربع با نام «گنجینه قرآن و نفائس» گشایش یافت و مجموعهای از قرآنهای خطی با قدمت تاریخی از قرن سوم تا قرن سیزدهم هجری، همچنین مجموعهای از مرقعات از دوره صفوی تا عصر حاضر، مجموعهای از جلدهای لاکی و روغنی و نقاشیهای [[گل و مرغ]] و [[تذهیب]] و خوشنویسی هنرمندان معاصردر آن به نمایش درآمد.
برخی از آثار مهم به نمایش درآمده در این بخش عبارتند از: نسخ قرآن به خط کوفی منسوب به دستخط ائمه اطهار بر روی پوست مربوط به قرن سوم هجری، جزوات قرآنی به خط و تذهیب و تجلید استاد [[عثمان ابن حسین وراق]] مربوط به قرن پنجم هجری، قرآنهای استاد [[یاقوت مستعصمی]] مربوط به قرن هفتم هجری، برگهایی از قرآن منسوب به خط [[بایسنغر میرزا]] مربوط به دوره تیموری، قرآن
در حال حاضر آستان قدس با وجود حدود ۱۷۰۰۰ نسخه قرآن و جزوه قرآنی بزرگترین مجموعه نسخ خطی قرآن را در اختیار دارد که قدیمیترین قرآن موجود در آن دارای تاریخ کتابت ۳۲۷ هجری و تاریخ وقف ۳۲۹ هجری میباشد.
[[پرونده:Rahbari museume.jpg|بندانگشتی|گنجینه هدایای رهبری]]
=== گنجینه آثار اهدایی آیتالله خامنهای ===
این بخش در بهمن ماه سال ۱۳۷۳ ش. در طبقه همکف گنجینه قرآن و نفائس افتتاح شد. آیتالله خامنهای یکی از واقفان عمده آستان قدس رضوی هستند که از سال ۱۳۷۳ تا سال۱۳۹۱ش. حدود ۲۰۰۰ شیء شامل فرش و دست بافتها، انواع تابلوهای نقاشی، [[معرق]]، [[منبت]] وآثار حجمی، انواع ظرف، سکه ومدال و نشان یادبود و ماکت، همچنین بیش از ۷۰۰۰ نسخه خطی
برخی از آثار مهم این بخش عبارتند از: بقایای پرچم مبارزات عشایر خوزستان علیه استعمار انگلیس در سال ۱۲۹۳ ش. تابلو بزرگ معرق عصر عاشورا اثر استاد توانا و همکارانش که با استفاده بیش از ۱۰۱ هزار قطعه چوبهای درختان گوناگون جنگلی و قطعات فلز و صدف معرق کاری شده، تابلوهای نقاشی اهدا شده توسط سران کشورهای آسیای میانه، ماکت کعبه معظمه و مدینه منوره از جنس طلا و نقره، آثار منبت و معرق کاری چوب و صدف اهدایی رهبران کشور سوریه و تابلو فرشهای تصویری اثر هنرمندان ایرانی، همچنین مجموعة عصاها از ارزش هنری بسیاری برخوردار است.
خط ۷۹:
=== تالار مرقعات و ابزار کتابت ===
از سال ۱۳۹۰ ش. تالار قرآنهای خطی توسعه داده شد و تالار دوم آن با نمایش ابزار کتابت شامل [[مرکب دان]] و دواتهای برنجی، استیل، فولادی و سفالی؛ چاقوی قلم تراش؛ [[قطزن]]، قیچی فولادی؛ [[قاشق تحریر]]، جلدها و [[قلمدانهای لاکی روغنی]]؛ قلمدانهای فولادِ طلاکوب، برنجیِ کنده کاری شده، چوبیِ [[منبت کاری]] شده، و [[خاتم کاری]]، مرقعات تاریخی و آثار هنری هنرمندان آستان قدس گشایش یافت. این مرقعات از خوشنویسان قرن نهم هجری تا دوره معاصر مانند [[علی کاتب]]، [[میرعلی هروی]]، [[میرعماد الحسنی]]، [[میرزا غلامرضااصفهانی]]، محمدکاظم، [[سید علی گلستانه]] و استاد [[سید حسن میرخانی]] است. مرقعات گل و مرغ به سبک پرداز، قطعات تذهیب شده، قطعات خط و نقاشی به [[شیوه گلزار]] اثر هنرمندان معاصر آستان قدس از سال ۱۳۱۴ تا ۱۳۸۸ ش. اثر نفیس بزرگترین تابلو نقاشی رنگ و روغن با [[سبک قهوهخانهای]] به ابعاد ۷*۲ متر مربوط به اوایل دوره قاجار و تابلو «کتابخانه مبارک»، با سبک [[نقاشی پشت شیشه]] مربوط به دوره قاجار از دیگر آثار این بخش
== حمام مهدی قلی بیگ ==
[[پرونده:Hamam mehdi gholi beyg.jpg|بندانگشتی]]
=== موزه
موزه
این بنا از سال ۱۳۶۸ ش. به بعد به تدریج متروکه گردید اما با توجه به اهمیت تاریخی و فرهنگی آن در تاریخ ۵/۲/ ۱۳۷۶ ش. به شماره ثبت ۱۳۷۴ در فهرست بناهای تاریخی کشور قرار گرفت. مساحت آن ۱۸۷۵ متر مربع و یکی از بزرگترین حمامهای ایران است که شامل بخشهای سربینه، میاندر، گرمخانه، خزینه، استخر آب سرد، تون یا آتش خانه میباشد.
زیباترین قسمت این حمام سربینه (آن) است که ۸ ستون سنگی پوشش گنبدی آن را استوار نگه داشته، و سه غرفه برای پوشیدن و قرار دادن لباسها جهت مردم عامه و یک شاه نشین جهت طبقه اشراف در آن وجود دارد. سربینه به وسیله نقاشی و کاشیهای زیر رنگی تزئین
این اثر ارزشمند در سال ۱۳۸۵ ش. با عنوان موزه
== سایر فعالیتهای تخصصی در حوزه موزهها ==
از آنجا که توسعه موزههای آستان قدس پس از انقلاب اسلامی مبتنی بر تفکری علمی و فرهنگی و با هدف تکریم و ترویج سنت حسنه وقف
== موزهها و کتابخانههای وابسته به آستان قدس ==
در طی حدود هشتاد سال گذشته تااکنون مجموعههای بسیار ارزشمندی از نسخ خطی و چاپی و اشیای موزهای به آستان قدس رضوی وقف و اهدا
== جستارهای وابسته ==
|