جالوت: تفاوت میان نسخه‌ها

'''جالوت''' نام قرآنیِ گُلایت (Goliath)، پهلوان تنومند فلسطینی است. نام جالوت در [[قرآن]] سه بار در ضمن نقل داستان جنگ فلسطینیان با [[بنی اسرائیل]] ذکر شده<ref>رجوع کنید به بقره: ۲۴۹–۲۵۱</ref> و اصل این داستان با تفصیل بیشتری در [[عهد عتیق]] آمده که در آن از وی با نام گُلایت (Goliath) یاد شده استشده‌است. در داستان‌ها جالوت به دست [[داود]] نوجوان به قتل می‌رسد.

منابع لغوی و تفسیری اسلامی لفظ جالوت را غیرعربی دانسته‌اند<ref>[[راغب اصفهانی]]، ذیل «جلت»؛ زمخشری، ذیل بقره:۲۴۷؛ جوالیقی، ص ۱۰۴؛ [[ابن منظور]]، ذیل «جلت»</ref> تا جایی که گفته شده استشده‌است دانشمندان مسلمان بر این امر اتفاق نظر دارند.<ref>جفری، ص ۹۷</ref> برخی از خاورشناسان در پژوهش‌های زبان شناختی خود دربارهٔ قرآن به [[ریشه‌شناسی]] لفظ جالوت پرداخته‌اند. به نوشته هوروویتس (ص ۱۰۶) این نام مسلّماً با واژه عبریِ t ¦lu ¦ga یا واژه آرامیِ ¦a ¢t ¦lu ¦ga (به معنای تبعید و آوارگی که در میان یهودیان [[مدینه]] متداول بوده) مرتبط است. جفری نیز معتقد است که جالوت از راه قرآن به [[زبان عربی]] وارد شده است، زیرا اثری از کاربرد آن در پیش از اسلام در دست نیست.<ref>برای چکیده‌ای از آرای خاورشناسان در این باره رجوع کنید به جفری، ص ۹۷–۹۸</ref>

براساس نقل عهد قدیم هنگامی که فلسطینیان و اسرائیلیان در اطراف دره ایلاه رودرروی یکدیگر صف آرایی کردند، جالوت (گُلایت) از میان جماعت فلسطینیان پیش آمد و شروع به رجزخوانی و مبارزطلبی کرد. وی این کار را، که موجب هراس اسرائیلیان شده بود، صبح و شام تا چهل روز انجام داد. طالوت (شاؤل*)، فرمانده سپاه اسرائیلیان، وعده کرده بود که به قاتل او مال فراوان دهد و دخترش را به همسری وی درآورَد. [[داوود]] جوان وقتی ندای مبارزطلبی جالوت را شنید، پس از متقاعد کردن طالوت، آماده جنگ تن به تن با او شد. جالوت چون داوود را دید که بدون شمشیر و تنها با چوب و سنگ به جنگ او آمده است،آمده‌است، وی را تحقیر و تهدید کرد و درمقابل، داوود نیز او را تهدید کرد و گفت که او را خواهد کشت تا همگان بدانند خدایی هست. سپس داوود با فلاخن سنگی به پیشانی جالوت زد و او را از پای درآورد. آنگاه بر سر جنازه او آمد و با شمشیرِ خودِ او سر از تنش جدا کرد و این پیروزی موجب شکست کامل فلسطینیان و فرار آنان شد (برای تفصیل ماجرا رجوع کنید به کتاب اول سموئیل نبی، ۱۷: ۴–۵۳). سرِ جالوت به [[اورشلیم]] برده شد (همان، ۱۷:۵۴) و شمشیر او در معبدی در شهر نوب ماند تا اینکه به داوود برگردانده شد (همان، ۲۱:۹، ۲۲:۱۰).

جالوت متولد و اهل شهر جَتّ (واقع در جنوب شرقی غزّه) بوده و در تورات با عنوان جلیات جَتّی از او یاد شده استشده‌است (رجوع کنید به کتاب دوم سموئیل نبی، ۲۱: ۱۹–۲۲؛ کتاب اول تواریخ ایام، ۲۰: ۵، ۸)، اگرچه احتمال داده شده که وی فلسطینی الاصل نبوده و به عنوان سرباز در خدمت سپاه فلسطینیان می‌جنگیده است (رجوع کنید به> دانشنامه معیار کتاب مقدّس <، ذیل "Goliath"). همچنین ویژگی‌های جسمانی خارق‌العاده‌ای برای او ذکر شده از جمله اینکه قدی به بلندی سه متر داشته و در نبرد با بنی اسرائیل مجهز به ادوات جنگی بسیار سنگینی بوده استبوده‌است (رجوع کنید به کتاب اول سموئیل نبی، ۱۷: ۴–۷). آنچه در عهد قدیم آمده مبنی بر اینکه اَلحانان، نه داوود، جالوت را کشت (کتاب دوم سموئیل نبی، ۲۱:۱۹)، ظاهراً اشتباه نسخه نویسان تورات است، زیرا در جای دیگر (کتاب اول تواریخ ایام، ۲۰:۵) اَلحانان قاتل برادر جالوت، نه جالوت، معرفی شده استشده‌است (برای تفصیل بیشتر دربارهٔ رفع این تناقض رجوع کنید به جودائیکا، ذیل "Goliath"؛> دانشنامه معیار کتاب مقدّس <، همان‌جا). رویارویی جالوت و داوود در شعر و هنر مغرب زمین به ویژه آثار [[مجسمه‌سازی]] و نقاشی مورد توجه بوده استبوده‌است (رجوع کنید به جودائیکا، ج ۵، ستون ۱۳۳۴–۱۳۳۷).

قصه نبرد سپاهیان طالوت و جالوت در قرآن کریم به اختصار و بدون ذکر جزئیات، اینگونهاین‌گونه آمده استآمده‌است: پیامبر وقتِ بنی اسرائیل ــ که در تورات نام او سموئیل ذکر شده ــ به فرمان خدا طالوت را برای جنگ با فلسطینیان به پادشاهی برگزید. اسرائیلیان پس از اعتراضاتی به پیامبرشان دربارهٔ این انتخاب سرانجام وی را به پادشاهی پذیرفتند و تحت فرماندهی وی، راهی جنگ با جالوت و یارانش شدند. در مسیر جنگ، پس از گذشتن از نهری که وسیله امتحان الاهی بود (برای تشابه این امتحان با ماجرای دیگری در تورات رجوع کنید به> [[دائرةالمعارف قرآن]] <، ذیل "Goliath") بیشتر سپاهیان طالوت از مقاومت دربرابر جالوت و سپاهیانش اظهار ناتوانی کردند و هنگامی که سپاهیان وفادار طالوت با جالوت و سپاهش رویارو شدند از خداوند درخواست شکیبایی و پیروزی کردند و به اذن خداوند بر او پیروز گشتند و داوود جالوت را کشت (رجوع کنید به [[بقره]]: ۲۴۷–۲۵۱).

در منابع تاریخی و تفسیری اسلامی نیز مطالبی دربارهٔ جالوت ذکر شده استشده‌است. قمی (ج ۱، ص ۸۱) وی را قبطی، و دینوری (ص ۴) او را از اولاد ولیدبن ریان دانسته و مسعودی (ج ۱، ص ۶۱) نسب وی را چنین آورده است: جالوت بن مالودبن دبال بن حطان بن فارس. طبری (ج ۱، ص ۴۶۷) قوم جالوت را از عَمالِقه* دانسته و از جالوت با عنوان پادشاه عَمالِقه یاد کرده استکرده‌است (نیز رجوع کنید به زمخشری، ذیل بقره: ۲۵۰). مسعودی (همان‌جا) آنان را از اقوام بربر شمرده و [[ابن خلدون]] (ج ۲، ص ۱۰۰) جالوت را از کنعانیان دانسته است (برای تفصیل بیشتر در این باره رجوع کنید به دباغ، ج ۱، قسم ۲، ص ۲۳۰).

یعقوبی (ج ۱، ص ۴۹) از جالوت با عنوان غُلیاث ــ که ظاهراً ناظر به نام عبری اوست ــ نام برده و طول قامت او را پنج ذراع نوشته است. طبری (ج ۱، ص ۴۶۹، ۴۷۲) نیز وی را جنگاور و تنومند وصف کرده استکرده‌است.

ماجرای رویارویی اسرائیلیان و فلسطینیان و به ویژه نبرد تن به تن جالوت با داوود به تفصیل در منابع اسلامی گزارش شده استشده‌است. به نظر می‌رسد این گزارش‌ها نوعاً تحت تأثیر روایت یهود از این ماجرا بوده و با افزوده‌ها و کاستی‌ها و گاه تفاوت‌هایی به منابع تاریخی و تفسیری مسلمانان راه یافته استیافته‌است (برای نمونه رجوع کنید به [[طبری]]، ج ۱، ص ۴۶۷–۴۷۳؛ ثعلبی، ص ۲۳۹–۲۴۱) هرچند که برخی از این گزارش‌ها اختلاف‌های بسیاری با نقل یهود دارند (رجوع کنید به قمی، ج ۱، ص ۸۲–۸۳؛ عیاشی، ج ۱، ص ۱۳۴–۱۳۵؛ برای ارتباط میان گزارش‌های یهودی و اسلامی از ماجرا رجوع کنید به د. اسلام، چاپ دوم، ذیل مادّه).

دربارهٔ محل کشته شدن جالوت در منابع اسلامی اقوال مختلفی ذکر شده استشده‌است. مسعودی (ج ۱، ص ۶۲) بَیسان در [[اردن]] را محل نبرد دانسته و [[ابن عساکر]] (ج ۱۷، ص ۸۰) قصر ام حکیم در نزدیکی مَرْج الصُفْر را محل قتل جالوت ذکر کرده استکرده‌است. دباغ (ج ۱، قسم ۱، ص ۵۳۹، پانویس ۳) محل این واقعه را روستایی در جنوب غربی [[بیت لحم]] می‌داند که امروزه خربة الشویکة خوانده می‌شود. نامگذاری منطقه عین جالوت* نیز ــ که روستایی بین بیسان و نابلس در فلسطین است (یاقوت حموی، ذیل «عین الجالوت») ــ با نبرد داوود و جالوت مرتبط دانسته شده استشده‌است (رجوع کنید به د. اسلام، چاپ دوم، ذیل t" ¦lu ¦Ayn Dja ـ "؛ نیز رجوع کنید به هاکس، ذیل «جت»).

در متون اسلامی، به استناد تعبیر قرآن (بقره: ۲۴۹) غلبه اعجازآمیز داوود بر جالوت و به تبع آن پیروزی نهایی بنی اسرائیل بر فلسطینیان یادآور آن است که در جنگ و درگیری پیروزی ازآنِ [[اهل ایمان]] است که خداوند آنان را یاری می‌کند، اگرچه در ظاهر عِدّه و عُدّه کمتری داشته باشند (رجوع کنید به قشیری، ج ۱، ص ۱۹۴؛ قرطبی، ج ۲، جزء ۳، ص ۲۵۵)، چنان‌که اصحاب [[پیامبر اکرم]] صلی اللّه علیه و آله و سلم جنگ [[بدر]] را به جنگ میان سپاه طالوت و جالوت همانند دانسته و تعداد مسلمانان را در این جنگ به اندازه عدد سپاه طالوت به شماربه‌شمار آورده‌اند (رجوع کنید به [[ابن حنبل]]، ج ۴، ص ۲۹۰؛ طبرسی، ج ۱، ص ۶۱۸). همچنین [[جابربن عبدالله انصاری]]، صحابی [[رسول خدا]]، کشته شدن عَمْروبن عَبدوَدّ به دست [[علی]] علیه السلام را در [[جنگ احزاب]] به ماجرای جالوت و داوود تشبیه کرده استکرده‌است (رجوع کنید به [[حاکم نیشابوری]]، ج ۳، ص ۳۴؛ مفید، ج ۱، ص ۱۰۲). در [[مثنوی مولوی]] (ج ۲، دفتر ۳، بیت ۲۴۹۵–۲۴۹۷) نیز به نبرد داوود و جالوت اشارات مختصری شده استشده‌است.

[[رده:شخصیتهایشخصیت‌های کتاب مقدس در اسلام]]