فاصله (موسیقی): تفاوت میان نسخه‌ها

'''فاصله'''، '''گام''' یا '''بُعد''' در موسیقی امروزه به مفهوم فاصله مابین دو [[نت]] یا نت‌های موسیقی با توجه به نسبت [[فرکانس]] موجود بین آنهاآن‌ها است.<ref name="واژه‌نامه">{{یادکرد | کتاب=واژه نامهٔ موسیقی ایران زمین جلد اوّل|نویسنده=ستایشگر، مهدی|ناشر=اطلاعات|چاپ=دوّم|شهر=تهران|سال=۱۳۸۱|صفحه=ص۱۵۲|شابک=ISBN 964-423-305-0}}</ref>

فاصله دو صوت موسیقی نسبت بسامدهای آنهاآن‌ها (یعنی ارتعاشات آنهاآن‌ها در ثانیه) است که معمولاً بسامد بیشتر را به بسامد کمتر تقسیم می‌کنند. از جنبه فیزیکی، فاصله دو صوت را می‌توان نسبت ارتفاع‌های آنهاآن‌ها نیز تعریف کرد. اهمیت فواصل اصوات در موسیقی ناشی از این است که احساس ناشی از [[ملودی|استماع متوالی]] یا همزمانهم‌زمان دو صوت بستگی به فاصله آنهاآن‌ها دارد و اگر بسامد آنهاآن‌ها چنان تغییر کند که نسبت دو بسامد ثابت بماند، این احساس تغییر نمی‌کند. شیوه دیگر برای اندازه‌گیری فاصله‌ها که امروزه عمومیت یافته فرضیه [[سنت (موسیقی)|سنت]] است که بر پایه آن [[اکتاو]] به ۱٬۲۰۰ سنت تقسیم می‌شود.<ref>''[[دایرةالمعارف فارسی]]''، سرواژه: فاصله [فاصلهٔ موسیقی].</ref>

موسیقی‌دانان قدیم ایران از آنجا که هنوز فرکانس شناخته نشده بود، برای مشخص کردن موقعیت، نغمه‌ها را از روی جایگاه آنهاآن‌ها روی وتر یا سیم شناسایی می‌کردند. در گذشته پس از حنجره و حلق انسان، کامل‌ترین سازهایی که می‌تواند همه نغمه‌ها را ایجاد کند [[سازهای رشته‌ای]] و در میان آنهاآن‌ها [[عود]] بود بنابراین در این گونه دسته‌بندی، فاصله یا محل هر نغمه روی رشته یا سیم معلوم و طبعاً شامل درازایی می‌شد و هر بعد با نسبتی که همان نسبت طولی بود مشخص می‌گردید.<ref>{{یادکرد | کتاب=شناخت موسیقی ایران| نویسنده=بینش، محمد تقی|ناشر=دانشگاه هنر|چاپ=دوّم| شهر=|سال=۱۳۸۲|صفحه=ص۱۷|شابک= ISBN 964-6218-04-0}}</ref>

ابعاد در موسیقی قدیم بر پایه انواع بزرگ (کبری)، کوچک (صغری)، ملایم (مطبوع) و ناملایم (نامطبوع) تقسیماتی داشته استداشته‌است.<ref name="واژه‌نامه" />

{{نقل قول|اگر دو نغمه مقترن در طبقه (درجه صوتی) یگانه‌ای قرار گیرند، مطلقاً یک نغمه به شماربه‌شمار آیند، اما گاه دو نغمه در دو طبقه (درجه) قرار گیرند و میان مرتبه نغمه زیر و مرتبه نغمه بم فاصله‌ای از حیث زیری و بمی (حدث و ثقل) پدید آید که مقدار آن، فزونی نخستین نغمه بر نغمه دوم یا کاستی دومین از نخستین (از نظر حدت) است. ما این فاصله را که میان این دو از نظر حدت (زیری) یا از نظر ثقل (بمی) موجود است «بعد صوتی» خوانیم.}}