فریبیاسدی: تفاوت میان نسخهها
[نسخهٔ بررسیشده] | [نسخهٔ بررسیشده] |
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
Massoudasadi (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
FreshmanBot (بحث | مشارکتها) جز اصلاح فاصله مجازی + اصلاح نویسه با استفاده از AWB |
||
خط ۲۲:
|وضعیت پشتیبانی = پشتیبانی جامعه کاربری
}}
'''فریبیاسدی''' {{انگلیسی|FreeBSD}} یک [[سیستمعامل]] همهمنظوره و [[شبه یونیکس]] است که پروژهٔ FreeBSD آن را توسعه میدهد. FreeBSD یکی از نخستین سیستمعاملهای [[متنباز]] است و یکراست از [[بیاسدی یونیکس]] مشتق
FreeBSD سیستمعاملی [[سازگارپذیری (نرمافزار)|سازگارپذیر]] است و از سختافزارها و معماریهای زیادی پشتیبانی میکند. همانند دیگر سیستمعاملهای خانوادهٔ BSD، [[هسته سیستمعامل]] FreeBSD و همهٔ برنامههای [[فضای کاربری|فضای کاربر]] آن، همانند [[پوسته یونیکس]] و فرمانهایی مانند [[cat (یونیکس)|cat]] و [[ps (یونیکس)|ps]]، همگی در یک مخزن کد منبع نگهداری میشوند.<ref name="informit-bsd"/> همچنین FreeBSD میتواند [[فایلهای باینری]] دیگر سیستمعاملها همانند [[لینوکس]] را هم اجرا کند. به کمک [[پورتهای فریبیاسدی|پورتها و بستههای FreeBSD]] میتوان برنامههای جانبی گوناگونی را بر روی آن نصب کرد. بر پایهٔ یک آمارگیری در سال ۲۰۰۵، ۷۷ درصد از کاربران سیستمعاملهای خانوادهٔ BSD، از FreeBSD استفاده میکنند، بنابراین FreeBSD بزرگترین جامعهٔ کاربری را در بین سیستمعاملهای خانوادهٔ BSD دارد.
خط ۳۷:
; استفاده تجاری
فریبیاسدی یک پروانهٔ نرمافزاری سهلگیر دارد که آزادیهای زیادی به کاربران و شرکتها میدهد و دست
; سیستمهای توکار
خط ۴۷:
=== پیشزمینه ===
[[پرونده:Picture of Jordan Hubbard.jpg|انگشتی|چپ|[[جردن هوبارد]] از بنیانگذاران پروژهٔ فریبیاسدی و برای سالها یکی از افراد کلیدی در توسعهٔ این سیستمعامل بود.]]
ریشههای پیدایش فریبیاسدی به [[دانشگاه برکلی]] باز میگردد. این دانشگاه، یک مجوز کد منبعِ یونیکس از شرکت [[AT&T]] دریافت کرده بود. دانشجویان این دانشگاه، یونیکس AT&T را دگرگون کرده و گسترش داده بودند و این نسخهٔ دگرگونشده را [[بیاسدی]] نام نهادند. [[بیل جوی]] در سال ۱۹۷۶ پروژهٔ بیاسدی را بنیان نهاد و این پروژه رفتهرفته با پیوستن افراد دیگری پیشرفت کرد.
در ژوئیه ۱۹۸۹، نسخهای از بیاسدی با نام Net-1 به صورت همگانی منتشر شد. Net-1 نخستین نسخهای بود که یک نرمافزار آزاد بوده و پروانهٔ آن [[پروانه بیاسدی]] بود. پس از انتشار Net-1، یکی از توسعهدهندگان بیاسدی به نام [[کیث باستیک]]، پیشنهاد کرد که همهٔ کدهایی که برای AT&T بودند، با کدهایی با پروانه بیاسدی جایگزین شوند. بدین گونه کار بر روی جایگزین کردن کدهای AT&T آغاز شد. پس از گذشت زمانی نزدیک به ۱۸ ماه، بسیاری از کدهای AT&T جایگزین شده بودند. اما هنوز ۶ فایل دیگر در [[هسته سیستمعامل|هستهٔ سیستم]] مانده بودند که جایگزین نشده بودند. توسعهدهندگان بر آن شدند تا به جای نوشتن این شش فایل، نسخهٔ جدید را به گونهٔ نیمهکاره و بدون این شش فایل پخش کنند. این نسخهٔ تازه که Net-2 نام داشت، در سال ۱۹۹۱ پخش شد.
=== تولد فریبیاسدی ===
چند ماه پس از انتشار Net-2، یک زن و شوهر به نامهای [[لین ژولیتز]] و [[ویلیام ژولیتز]] کارنوشتن آن شش فایل را آغاز کردند و پس از پایانیافتن کار، سیستمعاملی به نام [[386BSD]] را منتشر کردند.
در همان روزهای نخستین پیدایش پروژه، شرکتی به نام [[والنات کریک سیدیرام]] بنا به درخواست یکی از بنیانگذاران فریبیاسدی به نام [[جردن هابارد]]، پذیرفت که فریبیاسدی را بر روی دیسکهای [[سیدیرام]] پخش کند. این شرکت افزون بر پخش کردن فریبیاسدی بر روی دیسکهای سیدیرام و همچنین FTP، یک رایانه به همراه اینترنت پرسرعت برای پروژه فراهم کرد، دو تا از بنیانگذاران پروژه را استخدام کرد، فریبیاسدی را بر روی سرویسدهندههای خود بکار گرفت، کتابهایی پیرامون فریبیاسدی چاپ و پخش کرد و همچنین پشتیبان مالی کنفرانسهایی بود که بدست پروژه برگزار میشد. به گونهای که فریبیاسدی کامیابترین محصول این شرکت شد. این شرکت پس از آن نام خود را به ''فریبیاسدی مال''<ref group="و">FreeBSD Mall Inc.</ref> دگرگون کرد. همکاریهای این شرکت نقش برجستهای در پیشرفت و کامیابی پروژه فریبیاسدی داشت.<ref name="linuxtoday-fbsd"/><ref name="fbsd-mall-history"/><ref name="fbsd-history"/>
خط ۵۹:
=== دادگاه ===
در ژانویه ۱۹۹۲، شرکت [[بیاسدیآی]] آغاز به فروختن یک نسخهٔ تجاری از Net-2 کرد که [[بیاسدی/اواس]] نام داشت. کمی پس از آن، AT&T ادعا کرد که کدهای یونیکس AT&T به گونهٔ غیرمجازی در BSD/OS گنجانده شده و بنابراین بیاسدیآی را [[آزمایشگاههای سیستم یونیکس در برابر بیاسدیآی|به دادگاه کشاند]]. سرانجام نهایی این دادگاه هیچگاه به گونهٔ همگانی بیان نشد. تنها چیزی که به گونهٔ همگانی به آگاهی رسید این بود که کدهایی که AT&T ازآن خود میدانست، از بیاسدی/اواس زدوده شوند و بیاسدی/اواس به جای Net-2، کدهای 4.4BSD-Lite را بکار برد. هرچند که دادگاه پروژهٔ فریبیاسدی را گناهکار نشناخته بود، اما از بیم پیشآمدن کشمکش با AT&T، قرار شد که فریبیاسدی هم به جای 386BSD، کدهای 4.4BSD-Lite را برای پایهٔ سیستم خود بکار برد.<ref>{{پک|Lehey|2003|ک=The Complete FreeBSD|ص=8-9|زبان= en}}</ref> این کوچکردن به 4.4BSD-Lite، وقفهای در توسعه این سیستمعاملها بوجود آورد و روند توسعهٔ
== توسعه و انتشار ==
[[پرونده:Bsd distributions usage.svg|انگشتی|چپ|[[نمودار میلهای]] که تناسب کاربران سیستمعاملهای خانواده بیاسدی را بر پایهٔ یک آمارگیری در سال ۲۰۰۵ نشان میدهد.<ref name="bsdcg"/>]]
فریبیاسدی را گروهی داوطلب از سرتاسر جهان توسعه میدهد. این توسعهدهندگان با کمک [[اینترنت]] با هم رابطه دارند و شاید هرگز یکدیگر را از نزدیک ندیده باشند. چندین گروه کاربری در سرتاسر جهان و در شهرهای گوناگون وجود دارد که کاربران فریبیاسدی به گونهٔ خودجوش
=== توسعه ===
فریبیاسدی نزدیک به ۵۰۰ توسعهدهنده یا [[کامیتر]] دارد که به مخازن کد منبع فریبیاسدی دسترسی دارند و میتوانند دگرگونیهای دلخواه خود را در آن انجام دهند. بیشتر
توسعهدهندگان در گذشته برنامهٔ [[سیویاس]] را برای [[نسخهبندی نرمافزار|نسخهبندی]] کدهای منبع بکار میبردند، اما از سال ۲۰۰۸، پروژه آغاز به کوچ کردن به [[آپاچی سابورژن]] کرد<ref name="slashdot-svn"/> و از تاریخ ژوئیه ۲۰۱۲، همهٔ مخازن کد منبع بوسیلهٔ نرمافزار سابورژن اداره میشود.<ref name="svn-repo"/>
خط ۷۷:
== ویژگیها ==
برخی از ویژگیهای پایهای سیستمعامل فریبیاسدی عبارتند از:<ref>{{پک|Lehey|2003|ک=The Complete FreeBSD|ص=4|زبان= en}}</ref>
* یک سیستمعامل [[چند کاربره]] است، بدین گونه که چندین کاربر میتوانند به گونهٔ
* یک سیستمعامل [[چندکارگی (رایانه)|چندکارگی]] است، هر کاربر میتواند چند [[فرایند (علوم رایانه)|فرایند]] را
* فریبیاسدی یک سازوکار حفاظت از [[حافظه رایانه|حافظه]] دارد تا این اطمینان بدست آید که فرایندها و کاربران در کار یکدیگر دستدرازی نمیکنند. اگر فرایندی دچار اشکال شود، بر روی دیگر فرایندها تأثیر نخواهد داشت.
خط ۹۰:
سیستمفایل [[زیافاس|ZFS]] که نخست از سیستمعامل [[اوپنسولاریس]] گرفته شد، یکی از چارچوبهای بنیادی ذخیرهسازی اطلاعات در فریبیاسدی است. [[ZFS|زیافاس]] نخستینبار بدست شرکت [[سان مایکروسیستمز]] ساخته و در نسخهٔ ۱۰ اوپنسولاریس منتشر شد. هرچند که پروژهٔ اوپنسولاریس دیگر پابرجا نیست، اما توسعهٔ ZFS در فریبیاسدی همچنان به کمک پروژهٔ [[OpenZFS]] دنبال میشود. فریبیاسدی از نسخهٔ ۷٫۰ به این سو از ZFS پشتیبانی میکند.<ref name="datamation-zfs"/> در نسخهٔ 9.0، ZFS به نسخهٔ ۲۸ بروزرسانی شد.<ref name="zfs28"/> این سیستمفایل قابلیتهایی همانند [[سهمیهبندی دیسک|سهمیهبندی]]، [[فشردهسازی]]، [[تصویر لحظهای]]، [[پیشگیری از نوشتهشدن اطلاعات تکراری]] بر روی دیسک را فراهم میکند.<ref name="zfs-manpage"/>
فریبیاسدی قابلیتی به نام «ذخیرهسازی با دسترسپذیری بالا»<ref group="و">Highly Available STorage</ref> دارد که به کمک آن، میتوان اطلاعات
=== شبکه ===
پشته پرتکل TCP/IP در فریبیاسدی، برپایه پیادهسازی موجود در 4.2BSD بناشده که کمک زیادی به گسترش استفاده از این پروتکل
فریبیاسدی از نسخه ۵٫۳ به این سو از [[پروتکل آدرس اضافه مشترک]] یا CARP پشتیبانی میکند. به کمک CARP، چندین دستگاه (گره) میتوانند یک [[آدرس آیپی]] یکسان را باهم بکار ببرند. اگر یکی از دستگاهها از کار بیوفتد، دستگاههای دیگر هنوز میتوانند خدماترسانی کنند. CARP بیشتر برای برقراری تعادل بار<ref group="و">Load balancing</ref> بکار گرفته میشود.<ref name="carp-manpage"/>
=== امنیت ===
فریبیاسدی سه [[دیوار آتش]] به نامهای [[پیاف]]، [[آیپیفایروال]]، [[آیپیفیلتر]] دارد. از بین این سه دیوار آتش، آیپیفایروال، دیوار آتشی است که ویژهٔ خود فریبیاسدی ساخته شده و از زمانهای دور در آن وجود
فریبیاسدی از نسخه ۵٫۰ به این سو از [[لیست کنترل دسترسی]] پشتیبانی میکند که پروژهٔ [[TrustedBSD|تراستدبیاسدی]] آن را پیادهسازی کرده و در گذشته تنها در یونیکسهای تجاری همانند [[ایریکس]] و [[سولاریس (سیستمعامل)|سولاریس]] دردسترس بود.<ref name="onlamp-acl"/> تراستدبیاسدی<ref group="و">TrustedBSD</ref> پروژهای است که با انگیزهٔ افزودن قابلیتهای امنیتی پیشرفته به فریبیاسدی در آوریل سال ۲۰۰۰ بنیان نهاده شد. افزون بر لیستهای کنترل دسترسی، این پروژه قابلیتهایی همچون [[کنترل دسترسی اجباری]]، [[اوپنپم]] و [[اوپنبیاسام]]<ref group="و">OpenBSM</ref> را هم توسعه داده است. سازمانها و شرکتهایی همچون [[دارپا]]، [[دانشگاه پنسیلوانیا]]، [[آژانس امنیت ملی ایالات متحده آمریکا|NSA]]، [[یاهو!]]، Safeport Network Services، [[گوگل]]، [[اپل]]، Network Associates Laboratories و دانشگاه کمبریج از این پروژه پشتیبانی میکنند.<ref name="trustedbsd-home"/>
این پروژه همچنین FLASK/TE سازمان NSA را هم از [[SELinux]] برای فریبیاسدی پورت
برنامه [[اوپناساساچ]] در نصب پیشفرض گنجانده شده و کاربر میتواند آن را برای برقراری ارتباط راه دور به صورت امن بکار برد. اوپناساساچ جایگزینی برای [[تلنت]] است و برخلاف تلنت، اطلاعات (همچون نام کاربری و کلمهٔ عبور) را به صورت رمزنگاریشده بر روی شبکه جابجا میکند و کاربر میتواند دلآسوده باشد که اطلاعات او در بین راه دزدیده نخواهد شد.<ref>{{پک|Michael Lucas|2007|ک=Absolute FreeBSD|ص=440|زبان=en}}</ref>
خط ۱۱۲:
=== زندانهای فریبیاسدی ===
{{اصلی|زندانهای فریبیاسدی}}
زندانهای فریبیاسدی، یک سازوکار امنیّتی و یک راهکار مجازیسازی در سطح سیستمعامل هستند که به کمک آنها، میتوان برنامهها را در یک محیط ایمن و قرنطینه اجرا کرد. هر [[فرایند (رایانه)|فرایندی]] که در یک زندان اجرا میشود، نمیتواند با فرایندهای بیرون از آن زندان ارتباط داشته باشد. افزون بر آن، هر زندان نام میزبان و آدرس آیپی ویژهٔ خود را دارد. به شکل
=== برنامههای جانبی و سیستم مدیریت بستهها ===
خط ۱۲۴:
=== مجازیسازی ===
{{اصلی|بیهایو}}
در نسخهٔ ۱۰ فریبیاسدی، یک راهکار مجازیسازی نو به نام [[بیهایو]]bhyve فراهم شد که به کمک آن میتوان چندین سیستمعامل گوناگون را به صورت مجازی و
=== سکوها ===
فریبیاسدی تاکنون به چندین سکو و معماری گوناگون پورت
{| class="wikitable" style="margin: 1em auto 1em auto"
خط ۱۴۹:
| [[اسپارک]] شرکت سان مایکروسیستمز
| رده ۲
| تنها از معماری ۶۴-بیت پشتیبانی
|-
| [[ایتانیوم|ایتانیم (ia64)]]
خط ۱۷۷:
=== لایه سازگاری با دیگر سیستمعاملها ===
فریبیاسدی دارای چند [[لایه سازگاری]] است که قابلیت اجرای [[فایلهای باینری]] دیگر سیستمعاملها را ارائه میدهد. به کمک لایهٔ سازگاری میتوان برنامهها و نرمافزارهایی که رسماً برای سیستم عاملی منتشر نشدهاند را بر روی سیستمعامل دیگر اجرا کرد. سیستمعاملهایی که فریبیاسدی لایه سازگاری با
افزون بر آن، فریبیاسدی شماری از [[رابطهای برنامهنویسی نرمافزار]] که ویژهٔ سیستمعامل [[مایکروسافت ویندوز]] هستند و برای نوشتن [[گرداننده دستگاه|درایورهای]] کارت شبکه بکارگرفته میشوند را هم پیادهسازی
=== نصابها ===
[[پرونده:Bsdinstall.png|انگشتی|چپ|تصویری از برنامه <code>bsdinstall</code>]]
فریبیاسدی از نسخهٔ 2.0 تا 9.0 نصابی به نام <code>sysinstall</code> داشت که از واسط کاربری متنی برخوردار بود، به کمک <code>sysinstall</code>، میشد فریبیاسدی را بر روی یک کامپیوتر نصب کرد یا همچنین میشد پیکربندیهای سادهای را پس از نصب انجام داد. این نصاب را جردن هابارد به [[زبان برنامهنویسی سی]] نوشته شده بود. از نسخهٔ ۹ به این سو، فریبیاسدی نصاب تازهای به نام <code>bsdinstall</code> را فراهم کرده که جایگزین <code>sysinstall</code>
=== هسته ===
هستهٔ فریبیاسدی، تواناییهایِ پایهایِ سیستم همانند مدیریت فرایندها، [[زمانبندی (رایانه)|زمانبندی]]، ارتباطات شبکه و راهاندازی سیستم را فراهم میکند. هسته بخشی از سیستم است که در مُد حفاظتشده<ref group="و">Protected mode</ref> اجرا میشود. هسته، فرایندها را ساخته و مدیریت میکند و همچنین به عنوان میانجی بین برنامههای کاربر و اجزای سختافزاری (همانند پردازنده، دیسکها، صفحهنمایش و ...) و نرمافزاری (همانند فایلسیستم و پروتکلهای شبکه) سیستم عمل میکند. این ارتباط بین برنامههای کاربردی و اجزای سختافزاری به کمک [[فراخوانهای سیستمی]] که هسته برای برنامههای کاربر فراهم کرده، انجام میشود. هستهٔ فریبیاسدی یک [[هسته یکپارچه]] است.<ref>{{پک|Marshall Kirk McKusick|2004|ک=The Design and Implementation of the FreeBSD Operating System|ف=Chapter 2. Design Overview of FreeBSD|زبان= en}}</ref> با این حال، هستهٔ فریبیاسدی به گونهٔ ماژولار<ref group="و">Modular</ref> ساخته
=== مستندات و پشتیبانی ===
مستندات رسمی فریبیاسدی از شماری کتابِ راهنما، [[صفحه راهنما|صفحات راهنما]]، بایگانی گفتگوهای لیستهای پستی، پرسشهای پرتکرار و همچنین شماری مقاله در زمینههای گوناگون تشکیل میشود که ''پروژه مستندات فریبیاسدی'' از همهٔ
پروژهٔ فریبیاسدی چندین [[لیست پستی]] در زمینههای گوناگون دارد. از پرکاربردترین این لیستها، میتوان به لیستهای FreeBSD-question (پرسشهای عمومی) و FreeBSD-hackers (جایی برای پرسشهای پیشرفتهتر) اشاره کرد.{{sfn|Lehey|2003|p=17}}
خط ۲۰۵:
* [[FreeSBIE]] - یک [[دیسک زنده]]
افزون بر موارد بالا، سیستمعامل [[دراگونفلای بیاسدی]] هم بدست [[متیو دیلون]] از نسخهٔ ۴٫۹ فریبیاسدی منشعب
== پروانه ==
خط ۲۱۷:
دیوید گرینمن در تاریخ ۱۹ ژوئن سال ۱۹۹۳ نام «FreeBSD» را پیشنهاد داد و دیگر توسعهدهندگان هم آن را پذیرفته و به عنوان نام پروژه برگزیدند. نامهای پیشنهادی دیگر BSDFree86 و Free86BSD بودند.<ref name="fbsd-coin"/>
نخستین لوگوی فریبیاسدی، یک غول<ref group="و">Daemon</ref> بود که ''Beastie'' نامیده میشود. این لوگو نخستین بار در سال ۱۹۷۶ بر روی تیشرتهایی که [[آزمایشگاههای بل]] به فروش میرساند، بکار گرفته شد. نخستین نسخه از این نشان را [[فیل فوگلیو]] کشید. نسخههای مردمپسندتر این نشان نخست در سال ۱۹۸۴ توسط [[جان لستر]]، کارگردان انیمیشن کشیده شدند.<ref name="mckusick-logo"/><ref name="43bsd-daemon"/><ref>{{یادکرد وب|نویسنده =Warren Toomey |نشانی = http://minnie.tuhs.org/Seminars/Saving_Unix/ |عنوان = Saving UNIX from /dev/null| ناشر =minnie.tuhs.org |تاریخ = Printed January 19, 1999|تاریخ بازدید = 28 March 2015|کد زبان= en}}</ref> پس از آن Tatsumi Hosokawa چندین نسخه از این نشان را ویژهٔ سیستمعامل فریبیاسدی کشید.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده =The FreeBSD Project |نشانی = https://www.freebsd.org/copyright/daemon.html |عنوان =The BSD Daemon | ناشر =The FreeBSD Project |تاریخ =Last modified: 2013-11-13 |تاریخ بازدید = 28 March 2015|کد زبان= en}}</ref> فریبیاسدی از آغاز پیدایش خود تا سالهای سال این نشان (که نشان عمومی سیستمعامل [[بیاسدی یونیکس]] است) را بکار میبرد. حق تکثیر این نشان در دست [[مارشال کیرک مککیوسیک]] قرار دارد.<ref name="mckusick-logo"/><ref name="beastie-copyright"/> با این همه، به خاطر مشکلاتی که این نشان داشت، همچون اینکه این نشان ویژهٔ فریبیاسدی نبود و دیگر سیستمعاملها همانند [[نتبیاسدی]] هم آن را بکار میبردند و همچنین به خاطر سؤ برداشتهای مذهبی و فرهنگی که از این نشان میشد، پروژه فریبیاسدی مسابقهای برای کشیدن یک نشان نو برگزار کرد و مبلغ ۵۰۰ دلار برای کسی که بهترین نشان را بکشد در نظر گرفت.<ref name="osnews-logo"/><ref name="logo-anon"/> در پایان آنتون کی. گورال<ref group="و">Anton K. Gural</ref> برنده شد.<ref name="logo-result"/> [[رابرت واتسون]] تأکید
شعار پروژهٔ فریبیاسدی، «قدرت برای خدمتگذاری»<ref group="و">The power to serve</ref> است. هماکنون این شعار و لوگوی فریبیاسدی، نشانهای تجاری ثبتشده برای [[بنیاد فریبیاسدی]] هستند.<ref name="foundation-tmark"/>
خط ۲۲۴:
{{اصلی|بنیاد فریبیاسدی}}
{{جعبه گفتاورد
|گفتاورد = هفتهٔ گذشته، من یک میلیون دلار به بنیاد فریبیاسدی کمک کردم، بنیادی که از سیستمعامل متنبازی پشتیبانی میکند که به میلیونها برنامهنویس کمک کرده تا بتوانند به دنبال آرزوهای خود بروند و
|منبع = [[یان کوم]]
|عرض = 50%
|تراز = left
}}
سازمانی به نام بنیاد فریبیاسدی<ref name="fbsdfound-home"/> توسعهٔ فریبیاسدی را پشتیبانی میکند. بنیاد فریبیاسدی یک سازمان غیرانتفاعی در [[ایالات متحده]] برای پشتیبانی از پروژه فریبیاسدی، توسعه آن و جامعه کاربریاش میباشد. گرداوری کمکهزینه از افراد و شرکتها و بهرهبرداری از
در نوامبر ۲۰۱۴، بنیاد فریبیاسدی مبلغ یک میلیون دلار آمریکا از سوی [[یان کوم]]، یکی از بنیانگذاران و مدیرعامل [[واتساپ]] دریافت کرد. این بزرگترین کمک مالی بود که بنیاد فریبیاسدی از آغاز پیدایشش تا آن هنگام دریافت
== معایب ==
خط ۲۴۱:
== دسترسی غیرمجاز به سرورهای فریبیاسدی ==
در نوامبر سال ۲۰۱۲، تیم امنیتی فریبیاسدی بیان داشت که به دو تا از سرورهای پروژه فریبیاسدی به شکل غیرمجازی رخنه
== تاریخچه تغییرات بین نسخهها ==
خط ۴۴۵:
|۳۰ آوریل ۲۰۱۸
|
* به
* پشتیبانی از
|-
|{{نسخه|قج|11.0}}
خط ۴۵۲:
|
|
* به
|-
|{{نسخه|جا|11.1}}
خط ۱٬۴۱۶:
== منابع مکتوب ==
{{چپچین}}
<!-- در این بخش باید آن کتابهایی که قرار است همچون مقاله خمیز هزارلا و نشان شیر و خورشید، از بخش پانویس به روی
* {{یادکرد کتاب
|نام خانوادگی = Lehey
خط ۱٬۶۴۴:
* {{official website|1=forums.FreeBSD.org|name=تالار گفتگوی رسمی|lang=en}}
* {{official website|1=wiki.FreeBSD.org|name=دانشنامه رسمی|lang=en}}
* {{نشانی وب|wiki.bsdusers.ir/index.php/FreeBSD|دانشنامه
* {{نشانی وب|FreeBSD.org/handbook|کتاب راهنمای فریبیاسدی}} {{نشان زبان|en}}
* {{نشانی وب|freshports.org|پورتهای فریبیاسدی}} {{نشان زبان|en}}
|