تابناکی: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
FreshmanBot (بحث | مشارکت‌ها) جز اصلاح فاصله مجازی + اصلاح نویسه با استفاده از AWB |
جز ربات ردهٔ همسنگ (۳۰.۱) +املا+مرتب+تمیز (۱۴.۹ core): + رده:واژه‌های ابداع‌شده در دهه ۱۸۸۰ (میلادی) |
||
خط ۱:
'''تابناکی یا فروزستی''' {{انگلیسی|luminescence}}، [[تابش]] [[فوتون
== ریشهٔ واژه ==
در فارسی جسم‌هایی را که شباهنگام تا مدتی پس از قطع چشمهٔ نوری می‌تابند، «شب‌تاب» گویند. اصطلاح لومینسانس نیز از واژهٔ [[زبان لاتین|لاتین]] «لومن»<ref>lumin</ref> به معنای «نور» گرفته شده‌است.
== تاریخچه ==
تابناکی را نخستین بار فیزیکدانی به نام «ایلهارد وایدمن»<ref>Eilhardt Widemann</ref> در سال ۱۸۸۸ برای توصیف تمام پدیده‌های نور که صرفاً به سبب افزایش دما به وجود نیامده‌اند، معرفی کرد.
خط ۱۴:
[[فسفرسانس]] و [[فلوئورسانس]] پدیده‌هایی هستند که در آن‌ها یک ماده خاص که بطور عام به آن [[فسفر]] گفته می‌شود پس از قرار گرفتن در مقابل نور مرئی یا غیرمرئی یا حرارت، تحریک شده، این [[انرژی]] را در خود ذخیره میکند و سپس آن انرژی را به صورت [[طیف]]ی از امواج مرئی در طول مدت زمانی منتشر می‌نماید. اگر این به عنوان شباهت این دو پدیده باشد تفاوت آن‌ها در اختلاف زمانی بین این دو دریافت و تابش یا به عبارت دیگر دوام تابش است. اگر زمان تحریک کمتر از ۱۰ به توان ۸- ثانیه باشد، این پدیده را فلوئورسانس می نامیم و اگر زمان تحریک بیش از ۱۰ به توان ۸- ثانیه باشد آن را فسفرسانس می نامیم. به عبارتی در فسفرسانس تحریک طولانی‌تر و تشعشع طولانی‌تری داریم و در فلوئورسنس تحریک کوتاهترتر و تشعشع کوتاه‌تری داریم.
در فلوئورسانس که نمونه آن نور [[مهتابی]] یا صفحه [[تلویزیون]] است تابش آنی است و تقریباً بلافاصله بعد از قطع نور تمام می‌شود. در حالی که در فسفرسانس ماده بعد از قطع نور نیز تا مدتی به تابش ادامه می‌دهد که مقدار آن بسته به ماده مورد استفاده می‌تواند از چند ثانیه تا چندین روز طول بکشد. در فلوئورسانس برانگیختگی میان دو [[تراز انرژی]] اصلی با انرژی‌های E1 و E2 اتفاق می‌افتد که جابجایی بین آن‌ها کاملاً آزاد است. [[الکترون]] با دریافت انرژی بر انگیخته شده و به تراز E2 می‌رود و پس از 8 تا 10 ثانیه دوباره به تراز اول بر می‌گردد و فتونی با انرژی E2-E1 تابش میکند. اما در فسفرسانس ماجرابدلیل وجود یک تراز میانی کمی پیچیده‌تر است، این تراز که مابین تراز پایه و برانگیخته قرار دارد [[تراز نیمه‌پایدار]] می‌باشد و مانند یک دام برای الکترونها عمل میکند. به خاطر شرایط خاص این تراز انتقال الکترون از آن به سایر ترازها ممنوع واحتمال آن بسیار کم است، بنابراین چنانچه الکترونی پس از برانگیختگی از تراز E2 در دام تراز نیمه‌پایدار
تحریک این ماده‌ها به گونه‌های مختلف انجام می‌شود: [[بمباران فوتونی]]، الکترونها، یونهای مثبت، واکنشهای شیمیایی، گرما و گاهی اوقات (مخصوصاً در جانداران) تنش‌های مکانیکی... راز کرمهای شب تاب در فسفرسانس است.
برای ساختن مواد درخشنده در تاریکی باید فسفری وجود داشته باشد که با استفاده از نور معمولی انرژی بگیرد و طول تابش ان زیاد باشد. برای مثال دو فسفری که این ویژگی‌ها را دارند مثل (Zinc Sulfide) و (Strontium Aluminate) که (Strontium Aluminate) بهتر است برای طول تابش بیشتر. این مواد را با [[پلاستیک]] مخلوط می‌کنند و موادی می‌سازند که در تاریکی درخشنده هستند.
بعضی مواقع ممکن است شما موادی را ببینید که می‌درخشند ولی به انرژی احتیاجی ندارند! مثلاً روی عقربهٔ ساعتهای گران قیمت. در آن‌ها فسفر با یک عنصر [[رادیو اکتیو]] مخلوط شده (مثل [[رادیوم]]) که ان عنصر با انتشار رادیو اکتیو فسفر را
== شرح نحوهٔ کار لامپ‌های فلوئورسنت ==
در این
از دیگر سوی، دبوارهٔ داخلی لامپ را با مواد فسفرسنتی پوشش می‌دهند و این مواد توسط اشعهٔ UV تحریک شده، نور مرئی تابش می‌کنند. در دههٔ ۱۹۴۰ این پوشش Zn2SiO4 (سیلیکات زیرکونیم) بود و از Mn به عنوان Activator استفاده می‌کردند. بعدها یک محلول فسفاتی به صورت Ca5.(PO4)3.(Cl,F).Sb3+ion.Mn2+ion - که Sb3+ion یعنی یون ۳ بار مثبت آنتیموان - استفاده شد که Activator ان، Sb ([[آنتیموان]]) بود.
خط ۷۵:
فُسفُرسانس از جمله خواص فیزیکی برخی مواد شیمیایی از قبیل فسفر، باریم سولفید و کلسیم سولفید است. این مواد نور با طول موج معینی را جذب کرده، آن را به صورت تابش با طول موج بلندتر نشر می‌کنند.
== پانویس ==
{{پانویس}}
== منابع ==
{{
{{چپ‌چین}}
* Valeur,B.,''Molecular Fluoresence: Principles and Applications'', Willey-VCH, 2002.
{{پایان چپ‌چین}}
{{داده‌های کتابخانه‌ای}}
سطر ۸۹ ⟵ ۸۸:
[[رده:منابع روشنایی]]
[[رده:نور]]
[[رده:واژه‌های ابداع‌شده در دهه ۱۸۸۰ (میلادی)]]
| |||