ویکی‌پدیا

پاک‌سازی قومی: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
[نسخهٔ بررسی‌شده][نسخهٔ بررسی‌شده]
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
ماني (بحث | مشارکت‌ها)
مدیران
۱۶۲٬۶۵۳ ویرایش‌ها
جز ماني صفحهٔ پاکسازی قومی را به پاک‌سازی قومی منتقل کرد
ماني (بحث | مشارکت‌ها)
مدیران
۱۶۲٬۶۵۳ ویرایش‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱:
{{مقاله برگزیده}}
{{جعبه اطلاعات پاکسازیپاک‌سازی قومی}}
'''پاکسازیپاک‌سازی قومی'''، به کوششی قهرآمیز جهت یکدست‌سازی منطقه‌ای از لحاظ قومی گویند که معمولاً با تبعید، مهاجرت و جایگزینی اجباری و کشتار صورت می‌گیرد. پاکسازیپاک‌سازی قومی، معمولاً با نابودی بخش بزرگی از آثار تاریخی، گورستان‌ها، خانه‌ها و دیگر مظاهر تمدنی قوم هدف همراه خواهد بود.<ref name="britannica">«ethnic cleansing." Encyclopædia Britannica. 2010. Encyclopædia Britannica Online. 10 Jul. 2010 <[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/194242/ethnic-cleansing]>.</ref> شاید بتوان گفت پاکسازیپاک‌سازی قومی، نوعی [[نسل‌کشی]] است که بیشتر برای زدودن قوم هدف از یک منطقهٔ جغرافیایی خاص انجام می‌پذیرد و معمولاً سبب تغییر جغرافیای قومی-نژادی-مذهبی آن منطقه می‌شود. بزرگترین شباهت میان نسل‌کشی و پاکسازیپاک‌سازی قومی را می‌توان نابودی اجباری گروه‌های قومی، نژادی، [[ایدئولوژی|ایدئولوژیکی]] دانست. از آنجایی که پاکسازیپاک‌سازی قومی تعریفی رسمی در مجامع بین‌المللی ندارد، نمی‌توان به‌درستی تفاوتی قضایی، میان نسل‌کشی و پاکسازیپاک‌سازی قومی قائل شد. انگیزهٔ اغلب پاکسازی‌هایپاک‌سازی‌های قومی مدرن، یکدست‌سازی ترکیب دینی-قومی یا نژادی بوده‌است، در حالی که در [[قرون وسطی]] و اوایل دوران مدرن، انگیزهٔ پاکسازی‌هاپاک‌سازی‌ها عموماً بر پایهٔ مذهب بوده‌است.<ref name="OxfordEthClen" /> پاکسازیپاک‌سازی قومی ترجمهٔ فارسی عبارت انگلیسی ''ethnic cleansing'' و آن خود ترجمهٔ تحت‌الفظی عبارت [[زبان صربی کرواتی|صربی-کرواتی]] ''etničko čišćenje'' است.<ref name="britannica" /> این واژه در دههٔ ۹۰ قرن ۲۰ میلادی و به دنبال نسل‌کشی‌هایی که در جریان فروپاشی [[یوگسلاوی]] سابق اتفاق افتاد، وارد ادبیات سیاسی جهان شد و به‌سرعت به یکی از اصطلاحات رایج در میان واژگان مربوط به خشونت علیه گروه‌های انسانی تبدیل شد. هر چند که برخی معتقدند پاکسازیپاک‌سازی قومی ریشه‌ای تاریخی دارد.<ref name="OxfordEthClen" /> اینکه آیا پاکسازیپاک‌سازی قومی در طول تاریخ ریشه داشته یا مربوط به تحولات قرن بیستم میلادی‌است، از موارد مورد اختلاف است. از مصادیق پاکسازیپاک‌سازی قومی در طول تاریخ می‌توان به جابه‌جایی‌های اجباری [[آشوریان]] سدهٔ نهم تا هفتم پ. م، کشتار و اعدام دسته‌جمعی [[دانمارکی]]های ساکن [[انگلستان]] در سده دهم میلادی، اخراج [[یهودیان]] از [[اسپانیا]] در قرن ۱۵ میلادی، و نابودی [[سرخ‌پوستان]] آمریکا توسط مهاجران و استعمارگران سفیدپوست اروپایی اشاره کرد.<ref name="britannica" /> اگرچه عملاً فتح تمامی سرزمین‌های مستعمراتی توسط اروپاییان —مانند [[مکزیک]]، [[قاره استرالیا|استرالیا]]، [[آمریکا]]— خشن بوده‌است، اما فقط برخی از آن‌ها منجر به پاکسازیپاک‌سازی قومی خونین شدند.<ref name="Mann" /> ظهور «پاکسازیپاک‌سازی قومی مدرن» در قرن نوزدهم و بیستم میلادی و در مناطق مختلفی مانند سرزمین‌های امپراتوری‌های قدیمی در مرکز و شرق اروپا و غرب آسیا اتفاق افتاد. امواج متعدد پاکسازیپاک‌سازی قومی نقشهٔ قومی و مذهبی این مناطق را تغییر داد. نخستین موج در زمان [[جنگ جهانی اول]] آغاز و مدت کوتاهی پس از پایان آن به اتمام رسید. دومین موج درست پس از آغاز [[جنگ جهانی دوم]] به اوج خود رسید و اندکی پس از اتمام جنگ پایان پذیرفت. سومین موج هم در خلال [[جنگ سرد]] با شدت کمی آغاز و پس از پایان جنگ سرد به اوج رسید.<ref name="OxfordEthClen" /> از موارد به وقوع پیوسته در امواج مذکور می‌توان به [[نسل‌کشی ارامنه]]، [[نسل‌کشی آشوریان|آشوریان]] و [[نسل‌کشی یونانیان|یونانیان]] توسط [[ترکان عثمانی]] در خلال و پس از [[جنگ جهانی اول]]، نسل‌کشی یهودیان —معروف به [[هولوکاست]]— توسط [[آلمان نازی]]، اخراج میلیون‌ها آلمانی از [[لهستان]] و [[چکوسلواکی]] و دیگر مناطق اروپای شرقی پس از پایان [[جنگ جهانی دوم]] و کشتار [[بوسنیایی]]های مسلمان توسط صرب‌های بوسنی پس از پایان [[جنگ سرد]] اشاره کرد.<ref name="britannica" /><ref name="OxfordEthClen" /> کمیسیونی از کارشناسان [[سازمان ملل]] که جهت رسیدگی به وقایع [[بوسنی و هرزگوین]] تشکیل شده بود، در ماه فوریهٔ ۱۹۹۳ پاکسازیپاک‌سازی قومی را [[بزه|جرمی]] علیه قوانین بین‌المللی توصیف کرده‌اند. اگرچه امروزه مفهوم پاکسازیپاک‌سازی قومی به‌خوبی فهمیده شده‌است، اما بر خلاف نسل‌کشی وارد اسناد [[حقوق بین‌الملل]] نشده و به عنوان جزئی از جرایمی که پیشتر تعریف شده، یعنی [[جنایت علیه بشریت]] و [[جنایات جنگی]]، طبقه‌بندی می‌شود.<ref name="OxfordEthClen" />
 
== تعریف ==
پاکسازیپاک‌سازی قومی ترجمهٔ فارسی عبارت انگلیسی ''ethnic cleansing'' و آن خود ترجمهٔ تحت‌الفظی عبارت [[زبان صربی کرواتی|صربی-کرواتی]] ''etničko čišćenje'' است.<ref name="britannica" /> این واژه در [[دهه ۹۰]] [[قرن ۲۰]] میلادی و به دنبال [[نسل‌کشی|نسل‌کشی‌هایی]] که در جریان فروپاشی [[یوگسلاوی]] سابق اتفاق افتاد، وارد ادبیات سیاسی جهان شد. هر چند که برخی معتقدند پاکسازیپاک‌سازی قومی ریشه‌ای تاریخی دارد. ممکن است حامیان حملات خشن صرب‌ها این واژه را ابداع کرده باشند؛ و شاید نیز صرب‌ها این واژه را که قبلاً خود برای اشاره به فشار آلبانیایی‌تبارها به صرب‌های [[کوزوو]] در دهه ۸۰ میلادی استفاده می‌کردند، احیا کرده‌اند. پس از حوادث جریان فروپاشی [[یوگسلاوی]] سابق، پاکسازیپاک‌سازی قومی به یکی از اصطلاحات رایج در میان واژگان مربوط به خشونت علیه گروه‌های انسانی تبدیل شد.<ref name="OxfordEthClen" />
 
شاید بتوان گفت پاکسازیپاک‌سازی قومی، نوعی نسل‌کشی‌است که بیشتر برای زدودن قوم هدف از یک منطقه جغرافیایی خاص انجام می‌پذیرد و معمولاً سبب تغییر جغرافیای قومی-نژادی-مذهبی آن منطقه می‌شود. بزرگترین شباهت میان نسل‌کشی و پاکسازیپاک‌سازی قومی را می‌توان نابودی اجباری گروه‌های قومی، نژادی، [[ایدئولوژی|ایدئولوژیکی]] دانست. از آنجایی که پاکسازیپاک‌سازی قومی تعریفی رسمی در مجامع بین‌المللی ندارد، نمی‌توان به‌درستی تفاوتی قضایی، میان نسل‌کشی و پاکسازیپاک‌سازی قومی قائل شد. انگیزهٔ اغلب پاکسازی‌هایپاک‌سازی‌های قومی مدرن، یکدست‌سازی ترکیب دینی-قومی یا نژادی بوده‌است، در حالی که در قرون وسطی و اوایل دوران مدرن، انگیزهٔ پاکسازی‌هاپاک‌سازی‌ها عموماً بر پایهٔ مذهب بوده‌است.<ref name="OxfordEthClen">{{یادکرد
|فصل=Ethnic Cleansing versus Genocide
|کتاب=[http://books.google.com/books?id=rWxVCz6KUkIC&pg=PA42&dq=genocide+ethnic+cleansing&hl=en&ei=ONk1TNnqKcT_lgev27DVBw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CCoQ6AEwAQ#v=onepage&q=genocide%20ethnic%20cleansing&f=false The Oxford Handbook of Genocide Studies]
خط ۱۶:
|شابک=ISBN 0-19-923211-3
}}</ref>
پاکسازیپاک‌سازی قومی نه تنها می‌تواند به حذف اجباری گروه‌های قومی اشاره کند، بلکه می‌تواند به حذف گروه‌های مشابه مرتبط [به جز اقوام] نیز اشاره داشته باشد.<ref name="OxfordEthClen" />
 
قومیت معمولاً نشانگر گروهی با هویتی ریشه‌دار فرهنگ و تاریخ مشترک است، اما به‌طور گسترده‌تر قومیت می‌تواند به گروهی که از دیدگاه دیگران هویت متفاوت و متمایزی از بقیه دارد، هم گفته شود [بدون اینکه آن گروه از افراد لزوماً فرهنگ و تاریخ یکسانی داشته باشند]. قومیت همچنین با اشکال دیگر از هویت، که مهمترین آن‌ها دین است، همپوشانی دارد اما این پرسش که دقیقاً چه مشترکات هویتی میان گروه‌هایی که هدف حذف قرار می‌گیرند وجود دارد، در مقایسه با رابطهٔ بین عاملان و قربانیان، دارای اهمیت کمتری‌است. معمولاً عاملان پاکسازیپاک‌سازی قومی گروه‌هایی را حذف می‌کنند که وجود آن‌ها را ذاتاً تهدیدی علیه خود محسوب می‌کنند.<ref name="OxfordEthClen" />
 
مفهوم پاکسازیپاک‌سازی قومی با مفاهیم «[[مهاجرت اجباری]]» و «انتقال جمعیت» در ارتباط است. مهاجرت اجباری مفهومی کلی‌تر از پاکسازیپاک‌سازی قومی‌است و به نوعی پاکسازیپاک‌سازی قومی را نیز در برخی موارد شامل می‌شود، اما همچنین برخی جابه‌جایی‌های جمعیتی به دلایلی مختلف مانند پروژه‌های کاری عمومی را نیز دربر می‌گیرد که این‌ها جزء پاکسازیپاک‌سازی قومی محسوب نمی‌شود. در نقل و انتقالات سازمان‌یافتهٔ جمعیت، کشورها در انتقال یا تبادل گروه‌های خاص در داخل مرزهای بین‌المللی شان به توافق می‌رسند. قوانین منظم برای نقل و انتقال باعث می‌شود که این کار نسبت به اخراج کمتر خشونت‌آمیز باشد. با این حال، بر اساس کتابچهٔ مطالعات نسل‌کشی [[دانشگاه آکسفورد]] به دو دلیل، وجود تمایزی قوی بین انتقال منظم جمعیت و پاکسازیپاک‌سازی قومی را می‌توان زیر سؤال برد. اول اینکه در جابه‌جایی جمعیت ممکن است تمامی قوانین مهاجرت رعایت نشود. دوم اینکه نقل و انتقالات جمعیت، حتی اگر با توجه به امنیت شهروندان انجام شود، هنوز هم اجباری‌است و گروه‌هایی را تنها به دلیل اینکه هویتی خاصی دارند مجبور به ترک می‌کنند؛ بنابراین حتی سازمان‌یافته‌ترین انتقال‌های جمعیت نیز خود شکلی از پاکسازیپاک‌سازی قومی می‌باشد.<ref name="OxfordEthClen" />
 
نخستین مقاومت‌ها در برابر بکارگیریِ واژهٔ پاکسازیپاک‌سازی قومی از این جهت بود که برخی استدلال می‌کردند که استفاده از این نوواژه ممکن است باعث حسن تعبیر نسبت به ماهیت آن شود و بر خشونت‌های محصول آن سرپوش بگذارد یا آن را صلح‌آمیزتر از چیزی که هست جلوه دهد. اما علی‌رغم قابلیت کژفهمی، واژهٔ «پاکسازیپاک‌سازی قومی» به‌سرعت برای توصیف شکل مهمی از خشونت در سطحی گسترده رایج شد.<ref name="OxfordEthClen" /> مفهوم «پاکسازیپاک‌سازی قومی» از چندین جهت مورد مجادله میان محققان بوده‌است. اولین مورد مشخص کردن دقیق تمایز آن با نسل‌کشی‌است. مورد دیگر این است که آیا پاکسازیپاک‌سازی قومی ریشه در تحولات قرن بیستم میلادی دارد؟ برخی از محققان، تبعید و اسکان‌های اجباری میلیون‌ها نفر توسط [[آشوریان]] در ۹ و ۷ قرن [[پیش از میلاد]] را از اولین نمونه‌های پاکسازیپاک‌سازی قومی در نظر می‌گیرند. دیگر پژوهشگران می‌گویند که پاکسازیپاک‌سازی قومی، برخلاف اسکان‌های اجباری قبلی، نتیجهٔ تحولات خاص و منحصربه‌فرد قرن بیستم میلادی، مانند ظهور پدیدهٔ «[[دولت-ملت|دولت‌های ملی]]» حاصل از ایدئولوژی‌های [[ملی‌گرایی|ملی‌گرایانه]] و شبه نژادپرستانه و مقارن شدن آن با گسترش تکنولوژی‌های پیشرفته و ارتباطات بوده‌است.<ref name="britannica" />
 
== سازوکار پاکسازیپاک‌سازی قومی ==
کمیسیونی که از کارشناسان [[سازمان ملل]]، جهت رسیدگی به وقایع [[بوسنی و هرزگوین]] تشکیل شده‌بود، نخستین تعریف‌ها از پاکسازیپاک‌سازی قومی و سازوکارهای انجام آن را اینگونه بیان کرد: {{نقل قول|از سازوکارهای انجام پاکسازیپاک‌سازی قومی می‌توان «[[قتل]]، [[شکنجه]]، دستگیری و بازداشت خودسرانه، اعدام‌های فرا قضایی، [[تجاوز به عنف]] و ضرب و جرح جنسی، و همچنین اخراج و اجرای حملات نظامی علیه غیرنظامیان» را برشمرد.<ref name="OxfordEthClen" />}} به عنوان مثال یکی از روش‌های [[صرب‌ها]] برای پاکسازیپاک‌سازی قومی مسلمانان بوسنی و هرزگوین، تجاوز جنسی سربازان صرب به زنان مسلمان بود. آنان به زنان مسلمان تا زمانی که باردار می‌شدند تجاوز می‌کردند و تا زمان بی‌خطریِ [[سقط جنین]]، آنان را زندانی کرده و سپس آن‌ها را آزاد می‌کردند. منطق این کار، پاکسازیپاک‌سازی نژادی توسط بچه‌دار کردن به وسیلهٔ نژاد صرب، و همچنین وادار کردن مسلمانان به مهاجرت بود.<ref name="Claudia">{{یادکرد
|کتاب=[http://books.google.com/books?id=Mtcv-ZfLEQsC&pg=PA268&dq=ethnic+cleansing+inpublisher:university&hl=en&ei=d3H7TNusOcOycOezhfQO&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=10&ved=0CFUQ6AEwCTgK#v=onepage&q=ethnic%20cleansing%20inpublisher:university&f=false Confronting Evils: Terrorism, Torture, Genocide]
|نویسنده =Card, Claudia
خط ۳۳:
|صفحه=p. 268
|شابک=ISBN 0-521-72836-3
}}</ref> با اینکه پاکسازیپاک‌سازی قومی در طول تاریخ، با استفادهٔ مکرر از زور جهت حذف گروه خاصی از مناطقی مشخص همراه بوده‌است، اما سازوکارهای آن نیز تناقض‌آمیز بوده‌است. از طرفی پاکسازیپاک‌سازی قومی توسط کشورهای قدرتمند جهت تغییر نقشهٔ قومی، به خصوص در مناطق مرزی انجام می‌شده‌است، و از طرفی دیگر فروپاشی چنین کشورهایی نیز خود می‌توانست به جنگِ قدرتی بینجامد که پاکسازیپاک‌سازی قومی اغلب یکی از پیامدهای آن بود. به این ترتیب، [[نورمن نیامارک]]، پاکسازیپاک‌سازی قومی را «محصول پیشرفته‌ترین توسعه در عصر مدرن» می‌داند و [[مایکل مان (جامعه‌شناس)|مایکل مان]] استدلال می‌کند که احتمال اینکه دموکراسی‌های جدید دست به پاکسازیپاک‌سازی قومی بزنند، حتی از رژیم استبدادی پایدار نیز بیشتر است. یکی دیگر از تناقضات پاکسازیپاک‌سازی قومی این است که حداقل بخشی از انگیزهٔ درگیری، اختلافات قومی و مذهبی بوده‌است یا چنین اختلافاتی به درگیری‌ها دامن زده‌است، اما همین عوامل نیز گاهی اوقات، حداقل در فرم اصلاح‌شده، به عنوان چاره‌ای برای جلوگیری و حل درگیری استفاده می‌شوند.<ref name="OxfordEthClen" />
 
== پاکسازیپاک‌سازی قومی در طول تاریخ ==
اینکه آیا پاکسازیپاک‌سازی قومی در طول تاریخ ریشه داشته یا مربوط به تحولات قرن بیستم میلادی‌است، همانند تعریف مفهوم پاکسازیپاک‌سازی قومی از مسائل مورد اختلاف است.<ref name="britannica" /> به گفتهٔ [[اندرو بل-فیالکاف]]، قدیمی‌ترین نمونه‌های پاکسازیپاک‌سازی قومی به دوران آشوریان و رومی‌ها بازمی‌گردد. بعدها مذهب به مهمترین عنصر هویت جمعی تبدیل شد چنانچه در قرون وسطی همگون‌سازی بیشتر شکل مذهبی داشت، و اقلیت‌های مذهبی را هدف قرار می‌داد. با ورود به دنیای مدرن و جایگزین شدن [[سکولاریسم]] به جای [[دین]]، [[ملی‌گرایی]] جایگزین [[مذهب]] شده و به جای اینکه «هویت جمعی مشترک» از مذهب مشترک سرچشمه بگیرد، بیشتر از قومیت و ملیت مشترک ناشی شده و فرایند همگون‌کردن شکل سکولار به خود گرفت. از این جهت پاکسازیپاک‌سازی قومی در ادامهٔ [[پاکسازیپاک‌سازی مذهبی]] است با یک تفاوت. در پاکسازیپاک‌سازی مذهبی، افراد امکان اینکه مذهب خود را تغییر بدهند داشتند، اما در پاکسازیپاک‌سازی قومی تنها راه برای همگون شدن مرگ یا جابه‌جا شدن است. به گفتهٔ اندرو بل-فیالکاف اولین مورد پاکسازیپاک‌سازی قومی در قرون وسطی —که هنوز جنبهٔ پاکسازیپاک‌سازی مذهبی در آن پررنگ بود— اخراج بسیاری از کاتولیک‌های [[ایرلندی‌ها|ایرلندی]] از [[انگلستان]] است. پاکسازیپاک‌سازی [[سرخ‌پوستان]] توسط [[ایالات متحده آمریکا]] نمونهٔ بعدی پاکسازیپاک‌سازی قومی‌است. اما فقط در قرن نوزدهم میلادی بود که ''نابودی کامل'' برخی از گروه‌های قومی به هدف آشکار یک دولت تبدیل شد. در این زمان [[عثمانی]] پاکسازیپاک‌سازی [[یونانیان]] و [[ارامنه]] را آغازید. در نسل‌کشی سال ۱۹۱۵ میلادی، ارامنه حدود یک و نیم میلیون نفر —بیش از نیمی از جمعیت خود— و همچنین حدود ۹۰ درصد از سرزمین‌های محل سکونت خود را از دست دادند. اما در واقع [[نازی‌ها]] بودند که پاکسازیپاک‌سازی قومی را با ترکیب عناصر [[تبعید]]، اخراج، انتقال جمعیت، قتل‌عام و نسل‌کشی به کاملترین شکل ممکن ظهور دادند و آنچه را که «یک راه حل نهایی برای مسئلهٔ یهودیان» می‌خواندند، به اجرا گذاشتند. اما بزرگترین پاکسازیپاک‌سازی قومی در طول تاریخ بشر را [[ایالات متحده]]، [[اتحاد جماهیر شوروی]] و [[انگلستان]] پس از جنگ جهانی دوم انجام دادند. برای وارونه کردن تلاش‌های [[هیتلر]] برای گسترش نژاد آلمانی در اروپا، این سه کشور در [[پوتسدام]] دستور به حذف بیش از ۱۰ تا ۱۲ میلیون [[آلمانی‌ها|آلمانی]] از [[شرق اروپا]] دادند. میزان دقیق مشخص نیست اما تخمین زده می‌شود که نزدیک به ۱۲ میلیون آلمانی از [[لهستان]]، [[چکسلواکی]]، [[مجارستان]]، [[رومانی]] و [[یوگسلاوی]] پاکسازیپاک‌سازی شدند. این تصمیم به پاکسازیپاک‌سازی موجب مرگ بیش از ۲ میلیون آلمانی در اثر جنگ، گرسنگی، سرما و بیماری شد.<ref name="Andrew">{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= Council on Foreign Relations |چاپ= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال=|شابک=|نویسنده= Bell-Fialkoff, Andrew |نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=| صفحه = 110–121 |زبان=en |مقاله= [http://www.jstor.org/stable/20045626 A Brief History of Ethnic Cleansing] |ژورنال= Journal of Foreign Affairs |نشریه=|تاریخ= Summer, 1993 |دوره= 72 |شماره= 3 |شاپا=}}</ref>
 
بر اساس کتابچه مطالعات نسل‌کشی [[دانشگاه آکسفورد]]، پاکسازیپاک‌سازی قومی در طول تاریخ از دو راه انجام می‌پذیرفته‌است. نخست سیاست‌های کنترل مناطق مرزی امپراتوری‌های بزرگ و دوم شیوه‌های مورد استفاده توسط مستعمره‌نشینان اروپایی درراندن مردم بومی از زمین‌هایشان. ظهور «پاکسازیپاک‌سازی قومی مدرن» در قرن نوزدهم و بیستم و در مناطق مختلفی مانند سرزمین‌های تحت سلطهٔ امپراتوری‌های قدیمی در مرکز و شرق اروپا و غرب آسیا اتفاق افتاد. امواج متعدد پاکسازیپاک‌سازی قومی نقشه‌های قومی و مذهبی این مناطق را تغییر داده‌است. نخستین موج مدت کوتاهی پس از پایان جنگ جهانی اول به پایان رسید؛ دومین موج درست بعد از جنگ جهانی دوم به اوج خود رسید و پایان پذیرفت؛ و سومین موج پاکسازیپاک‌سازی قومی در پایان جنگ سرد اتفاق افتاد.<ref name="OxfordEthClen" />
 
=== کشتار کنعانیان به دست یهودیان ===
بر اساس [[کتاب یوشع]]، در فاصلهٔ ۱۲۵۰ تا ۱۰۵۰ پ. م یهودیان برای به دست آوردن [[سرزمین موعود|سرزمین موعودی]] که به گفتهٔ خودشان خدا بدان‌ها وعده داده‌بود، دست به کشتار و پاکسازیِپاک‌سازی جمعیتی در این سرزمین زدند. بر اساس نوشته‌های کتب [[عهد عتیق]]، خدای قوم یهود «[[یهوه]]»، بدان‌ها فرمان داد پس از تسخیر هر شهر، اقدام به کشتن همهٔ افراد آنجا اعم از مرد، زن، کودک، میانسال و بزرگسال کنید.<ref>{{یادکرد
|کتاب=[http://books.google.com/books?id=Uyh8kdcuA1kC&pg=PA127&dq=conquest+of+Canaan+genocide+inpublisher:university&hl=en&ei=9HDgTND0OMWC4QbVmbT7Bw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=7&ved=0CEMQ6AEwBg#v=onepage&q&f=false The geography of genocide]
|نویسنده = D. Cooper, Allan
خط ۶۶:
}}</ref>
 
برخی باستان‌شناسان تاریخی بودن وقوع پاکسازیپاک‌سازی قومی را رد می‌کنند و معتقدند که ساکن شدن یهودیان فرایند درازمدتی بوده که از طریق جنگ انجام نشده، بلکه حاصل عوامل پیچیده‌ای که چرخه توسعه و انقباض زیستگاه و کشاورزی را هدایت می‌کند، بوده‌است.<ref name="Eerdmans">{{یادکرد
|کتاب=[http://books.google.com/books?id=qRtUqxkB7wkC&pg=PA275&dq=Eerdmans+Dictionary+of+the+Bible+ethnic+cleansing&hl=en&ei=6Gr7TJOQKtDQcf68-fMO&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCMQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false Eerdmans Dictionary of the Bible]
|نویسنده = Freedman, David Noel; Myers, Allen C. ;Beck, Astrid B.
خط ۷۵:
}}</ref>
 
طبق [[فرضیه مستند]] متن تورات از چند رشته روایت مختلف در زمان‌های مختلف تشکیل شده که به صورت یک متن متحد به هم بافته شده‌اند. قدیمی‌ترین رشته روایت‌های تورات در مورد پاکسازیپاک‌سازی قومی چیزی نمی‌گویند، و آنچه در تورات مربوط به پاکسازیپاک‌سازی قومی قریب‌الوقوع است تنها در رشته روایت‌های جدیدتر ظاهر می‌شود.<ref name="Eerdmans" />
{{-}}
 
=== اسکان‌های اجباری توسط آشوریان ===
[[پرونده:Sargon II and dignitary.jpg|بندانگشتی|چپ|160px|راست: [[سارگون دوم]]، پادشاه آشور (۷۲۲–۷۰۵ [[پ. ز.]])، چپ: فردی عالی‌رتبه.]]
اسکان‌های اجباری و [[تبعید]] مردمان شهرهای تسخیر شده و قبایل شورشی مغلوبِ [[آشوریان]] را می‌توان به عنوان یکی از نمونه‌های ابتداییِ پاکسازی‌هایپاک‌سازی‌های قومی در طول تاریخ دانست.<ref name="britannica" /><ref name="assycambrige">{{یادکرد
|فصل=Assyria and Babylonia
|کتاب=[http://books.google.com/books?id=OGBGauNBK8kC&pg=PA89&dq=resettlement+of+people+by+the+Assyrians+in+the+9th+and+7th+inpublisher:university&hl=en&ei=Q4bqTNjGK8Wt8AbWjonVCQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=10&ved=0CFcQ6AEwCQ#v=onepage&q&f=false The Assyrian and Babylonian empires and other states of the Near East, from the eighth to the sixth centuries B.C., Volume ۳]
خط ۱۴۳:
{{اصلی|فرمان الحمرا}}
[[پرونده:Alhambra Decree.jpg|راست|بندانگشتی|150px|یک نسخه امضاء شده از فرمان اخراج یهودیان از اسپانیا موسوم به [[فرمان الحمرا]].]]
در سال ۱۴۹۲ میلادی، [[فردیناند دوم آراگون|فردیناند دوم]] به همراه همسرش [[ایزابلای یکم کاستیا|ایزابلای یکم]]، برای رسیدن به اهداف سیاسی‌شان یعنی اتحاد پادشاهی‌های خود و حکومت بر کل [[اسپانیا]] بر اساس تئوریِ «یک اسپانیای کاملاً [[کاتولیک]] و متحد»، تصمیم به برداشتن موانع این امر گرفتند. آنان برای این منظور، اقدام به پاکسازیِپاک‌سازی جمعیت‌های [[مسلمان]] و [[یهودی|یهودیِ]] ساکن در [[شبه جزیره ایبری]] کردند. شایان ذکر است که سابقهٔ اسکان یهودیان در اسپانیا، به زمان [[امپراتوری روم]] بازمی‌گشت. یهودیان پیش از اخراج از اسپانیا، به مدت قرن‌ها از مهمترین بازیگران عرصهٔ اقتصادی و از مهمترین مشاوران و پزشکان طبقه اشراف و پادشاهان اسپانیا بودند. کشمکش، بدگمانی، آزار و شکنجهٔ یهودیان، باعث شد که عدهٔ بسیاری از آنان در [[سده ۱۵ (میلادی)|قرن ۱۵ میلادی]] تغییر دین داده و به [[مسیحی|کیش مسیحی]] درآیند. در آن هنگام، ایدهٔ رسیدن به یک اسپانیای کاملاً کاتولیک و متحد رواج پیدا کرده‌بود. متعصبانِ کاتولیکِ اسپانیایی، برای از میان برداشتن باقی‌ماندهٔ یهودیان، در سال ۱۴۸۰، دادگاه‌های [[تفتیش عقاید]]، با حوزه اختیارات فراوان تأسیس کردند. با این حال، ترکیبی از بدگمانی ایزابلا و فردیناند و فشارهای مسیحیان متعصب، منجر به صدور فرمان اخراج یهودیان در ۳۱ مارس ۱۴۹۲ شد. بر اساس این فرمان، یهودیان یا باید به کیش مسیحیت درمی‌آمدند یا اسپانیا را ترک می‌گفتند.<ref name="PensylSpainHisJews">{{یادکرد
|کتاب=[http://books.google.com/books?id=Ksf_tz5x5FwC&pg=PA20&dq=expulsion+jews+spain+Isabella+I+of+Castile+inpublisher:university&hl=en&ei=JWsvTeq0PIOclgea15zOCw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCkQ6AEwAA#v=onepage&q=expulsion%20jews%20spain%20Isabella%20I%20of%20Castile%20inpublisher:university&f=false Early modern Spain: a documentary history]
|نویسنده = Cowans, Jon
خط ۱۹۷:
 
=== جابه‌جایی‌های اجباری امپراتوری عثمانی و روسیه ===
[[امپراتوری عثمانی]] سیاستی به نام ''سورگون'' {{به ترکی|Sürgün}} را در تبعید گروه‌هایی خاص به اجرا می‌گذاشت. از همان نخستین سال‌های امپراتوری، مقامات عثمانی مکرراً مسلمانان (اغلب مردم نیمه‌عشایری) را برای تقویت مرزهای خود در اروپا، به سمت غرب جابه‌جا می‌کردند. هدف این جابه‌جایی‌ها در درجهٔ اول تبدیل جمعیت‌های مستقل به جمعیت‌های وفادار و مفید برای سلطان بود. همچنین امپراتوری عثمانی از مهاجرت اجباری جهت توسعهٔ جمعیتی [[قسطنطنیه]] پس از تصرف شهر در سال ۱۴۵۳ سود جست. [[سلطان محمد دوم]] یهودیان را به قسطنطنیه منتقل کرد. چنین‌جابه‌جایی‌هایی با پاکسازیپاک‌سازی قومی مدرن از لحاظ انگیزه تفاوت می‌دارد. هدف حاکمان عثمانی از این جابه‌جایی‌ها، کمتر خالص‌سازی قومیتی - اعم از مذهبی، قومی یا نژادی - بوده و بلکه بیشتر اهداف استراتژیک و اقتصادی را دنبال می‌کرده‌است.<ref name="OxfordEthClen48" /> در [[سده هجده میلادی|قرن هجدهم میلادی]] نیز، [[امپراتوری روسیه]] و امپراتوری عثمانی، جایجایی‌هایی جمعیتی، میان خود داشتند. بر اساس «[[قرارداد کوچوک - کاینارژی]]» که پس از شکست عثمانی از روسیه در سال ۱۷۷۴ میان دو دولت بسته شد، روسیه علاوه بر امتیازاتی که به دست آورد، حق حمایت از مردمانِ [[مسیحی ارتدوکس|مسیحیِ ارتدوکسِ]] بالکان را نیز از عثمانی گرفت. در مقابل عثمانی نیز حق جابه‌جایی بخش بزرگی از مردمان مسلمان زیر حاکمیت روسیه را به دست آورد. بدین ترتیب گروه‌هایی از مسلمانان روسیه مانند «[[چرکس‌ها|چِرکِس‌ها]]»، «[[اوبیخ‌ها]]» و «[[تاتارها]]» توسط امپراتوریِ عثمانی به [[آناتولی]] کوچانده شدند. امپراتوری روسیه نیز به دلایل استراتژیک، مسلمانان تاتار [[کریمه]] را مکرراً جابه‌جا و از مرزهای جنگی دور نگاه می‌داشت. اینچنین رفته‌رفته در طول یک قرن، کریمه خالی از جمعیت تاتار گردید.<ref name="OxfordEthClen48" /><ref name="QowmShenasiSiasiFakuhi">{{یادکرد
|فصل=فصل پنجم: راه‌های منفی سیاست قومی
|کتاب=[[قوم‌شناسی سیاسی (کتاب)|قوم‌شناسی سیاسی]]
خط ۲۱۰:
}}</ref>
 
== استعمار و پاکسازیپاک‌سازی قومی ==
در تمام دوران [[استعمار]] اروپاییان، دکترین اصلی استعمار آنان بر اساس دو مفهوم «ناکجاآباد» یا «[[سرزمین بلاصاحب]]» استوار بود. براین پایه، تصرف و تملک سرزمین‌های همه قبایل و مردمانی که نمی‌توانستند مالکیت خود را بر سرزمین‌شان به‌طور مکتوب سندیت ببخشند، جایز بود. این امر سبب شد که در طول استعمار، رفته‌رفته گروه‌های بزرگ انسانی را از سرزمین‌های اجدادی‌شان بیرون برانند.<ref name="QowmShenasiSiasiFakuhi" /> اگرچه عملاً فتح تمامی مستعمرات اروپاییان —مانند [[مکزیک]]، [[قاره استرالیا|استرالیا]]، [[آمریکا]]— خشن بودند، اما فقط برخی از آن‌ها منجر به پاکسازیپاک‌سازی قومی خونین شدند.<ref name="Mann" />
 
=== نابودی تائینوها ===
خط ۲۱۸:
=== جابه‌جایی اجباری سرخپوستان در آمریکای شمالی ===
[[پرونده:Trails of Tears en.png|بندانگشتی|300px|مسیرهای جابه‌جایی قبایل سرخ‌پوست در قرن ۱۹ میلادی.]]
جابه‌جایی اجباری سرخپوستان توسط مهاجران سفیدپوست در آمریکای شمالی در قرن ۱۸ و ۱۹ میلادی به عنوان نمونه‌ای از پاکسازیپاک‌سازی قومی ذکر شده‌است.<ref name="britannica" /> مهاجران اروپایی سیاست کلی کشتار یا اخراج همهٔ سرخپوستان را نداشتند، اما گروه‌های ویژه‌ای را برای اخراج هدف قرار دادند. ترکیب فرایندهای متعددی منجر به خروج مردم بومی آمریکا از اراضی وسیعی در شمال آمریکا گشت. امضای پیمان و خرید زمین اغلب به عنوان مؤثرترین راه برای به دست آوردن سرزمین‌های بومی بود. مهاجران اروپایی هیچ رابطه‌ای با سرخپوستان، چه دوستانه چه خصمانه، نداشتند. سرخپوستان با تازه‌واردان معامله کرده و در نواحی مرزی اختلاط میان آن دو باعث به وجود آمدن هویت‌های ترکیبی پیچیده گردید. اما زور و تهدید هم در بیرون راندن مردم بومی استفاده شد. سیاست [[حذف سرخپوستان]] توسط دولت مرکزی آمریکا در سالهای ۱۸۳۰، که شامل حذف قبیله [[چروکی]] بود، ترکیبی از زور و رفتار قانونی بود. پس از جابه‌جایی اکثر سرخپوستان از ایالات شرقی آمریکا، ایالات متحده از طریق عملیات نظامی سرخپوستان را از مناطق مرزی در حال گسترش مهاجران اروپایی بیرون می‌کرد. در نهایت دولت مرکزی آمریکا جمعیت بازمانده سرخپوست را به زمین‌های خاصی که جهت استفاده سرخپوستان بود محدود کرد. این نوع از پاکسازیپاک‌سازی قومی به بازسازی نقشه‌های قومی در مناطق بزرگی از ایالات متحده کمک کرد.<ref name="OxfordEthClen48">{{یادکرد
|فصل=Ethnic Cleansing versus Genocide
|کتاب=[http://books.google.com/books?id=rWxVCz6KUkIC&pg=PA48&dq="In+a+very+different+path+toward+ethnic+cleansing,+European"&hl=en&ei=o8AVTeLFFY75cdrDpaYK&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCMQ6AEwAA#v=onepage&q="In%20a%20very%20different%20path%20toward%20ethnic%20cleansing,%20European"&f=false The Oxford Handbook of Genocide Studies]
خط ۲۲۸:
|شابک=ISBN 0-19-923211-3
}}</ref>
به گفتهٔ [[مایکل مان (جامعه‌شناس)|مایکل مان]] از دیدگاه مهاجران، سرخپوستان اقوام غیر متمدن، وحشی و مجزا از شهروندان متمدن مهاجر بودند، و این پاکسازیپاک‌سازی آن‌ها را توجیه می‌کرد. به گفتهٔ [[توماس جفرسون]] «اگر ما زمانی مقید به مقابله با قبیله‌ای بشویم، هرگز تا پیش از نابودی کامل آن قبیله متوقف نمی‌شویم.»<ref name="Mann">{{یادکرد
|فصل=The dark side of democracy: explaining ethnic cleansing
|کتاب=[http://books.google.com/books?id=cGHGPgj1_tIC&pg=PA70&dq="The+previous+two+chapters+suggested+that+murderous+ethnic+cleansing+had+been+uncommon+until+quite+recently"&hl=en&ei=lcEVTYeXBYaecNHf3d8K&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCMQ6AEwAA#v=onepage&q="The%20previous%20two%20chapters%20suggested%20that%20murderous%20ethnic%20cleansing%20had%20been%20uncommon%20until%20quite%20recently"&f=false Genocidal Democracies in the New World]
خط ۲۳۹:
}}</ref>
 
=== پاکسازیپاک‌سازی قومی در جزیره دیگو گارسیا ===
[[پرونده:DiegoGarcia1.png|بندانگشتی|راست|250px|جای [[دیه‌گو گارسیا]] در [[اقیانوس هند]].]]
آخرین مورد از پاکسازی‌هایپاک‌سازی‌های قومی استعماری، در [[مجمع‌الجزایر شاگوس]] در [[قلمرو بریتانیا در اقیانوس هند]] انجام گرفت. این جزایر مرجانی که در ۲۰۰۰ کیلومتری شمال شرقی جزیرهٔ موریس و فاصلهٔ ۱۲۰ کیلومتر در امتداد [[مالدیو]] واقع شده‌اند، قبلاً از سوی [[بریتانیا]] جزء مناطق وابسته به [[جزیرهٔ موریس]] اعلام شده بود. تا پیش از پاکسازی،پاک‌سازی، [[شاگوسی‌ها]] در این جزایر در حدود ۲۰۰۰ نفر جمعیت داشتند. شاگوسی‌ها متشکل از افرادی دورگه با ریشهٔ موریسی و [[زبان فرانسوی]] بودند. اینان از پنج نسل پیش در این جزایر زندگی می‌کردند. پیش از استقلال موریس در سال ۱۹۶۸، بریتانیا مجمع‌الجزایر شاگوس را از موریس جدا و آن‌ها را به [[مجمع‌الجزایر سیشل]] ملحق کرد.
[[پرونده:LocationMauritius.png|بندانگشتی|چپ|250px|جای [[جزیرهٔ موریس]] در [[اقیانوس هند]].]]
موریس در ازای از دست دادن مجمع‌الجزایر شاگوس، ۳ میلیارد [[لیره استرلینگ|لیرهٔ استرلینگ]] از بریتانیا به عنوان غرامت دریافت کرد. پس از انعقادِ قرارداد اجارهٔ [[جزیرهٔ دیگو گارسیا]] —که بزرگترین جزیرهٔ مجمع الجزایر شاگوس است— میان بریتانیا و [[ایالات متحده]] در سال ۱۹۶۶، همهٔ ساکنین بومی، از جزیره رانده شدند. جزیره موریس در ازای غرامتی که دریافت کرد، پذیرفت که شاگوسی‌ها را در جزایر دیگر خود نظیر «[[جزایر آگاله‌گا|آگاله‌گا]]» اسکان دهد. اما شاگوسی‌ها که هیچ غرامتی مستقیماً دریافت نکرده بودند، حاضر به پذیرش این امر نشدند. سرانجام، بریتانیا در سال ۱۹۸۲ پذیرفت که غرامتی دیگر با مبلغ بسیار کمتری به شاگوسی‌ها پرداخت کند.<ref name="QowmShenasiSiasiFakuhi" />
{{-}}
 
== پاکسازی‌هایپاک‌سازی‌های قومی در قرن بیستم میلادی ==
از اواخر [[قرن ۱۹ میلادی]] به بعد سه موج پاکسازیپاک‌سازی قومی مدرن بوقوع پیوست. این سه موج نقشه مذهبی-نژادی اکثر کشورهای اروپایِ مرکزی و شرقی و غرب آسیا را تغییر داده و باعث ایجاد یکدستی ملی بیشتری شد. ویژگی مشترک این وقایع این است که عاملان آن‌ها بارها و بارها با ادعای اینکه در واقع خود آن‌ها قربانی گروه‌هایی شده‌اند که هدف حذف قرار گرفته‌اند، خود را «حق به جانب» نشان داده‌اند. عاملان هنگام توصیف قربانیان از گفتمانی استفاده می‌کنند که به تنش‌های درازمدت قومیتی یا مذهبی بازمی‌گردد، و پس از یک مرحله افراطی‌شدن سریع این گفتمان، عموماً به پاکسازیپاک‌سازی قومی ختم می‌شود. در برخی موارد، افراط شدن گفتمان مستقیماً به نسل‌کشی منجر می‌شود، اما در بقیه، پاکسازیپاک‌سازی قومی به عنوان هدف مطلوب برای حذف گروهی که خطرناک توصیف می‌شود استفاده می‌شود.<ref name="OxfordEthClen4955">{{یادکرد
|فصل=Ethnic Cleansing versus Genocide
|کتاب=[http://books.google.com/books?id=rWxVCz6KUkIC&pg=PA49&dq="From+the+late+nineteenth+into+the+twentieth+centuries"&hl=en&ei=2bYVTfyEE8bQcZrEuZgK&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCMQ6AEwAA#v=onepage&q="From%20the%20late%20nineteenth%20into%20the%20twentieth%20centuries"&f=false The Oxford Handbook of Genocide Studies]
خط ۲۶۱:
=== موج نخست ===
==== پیش از جنگ جهانی اول ====
فروپاشی امپراتوری عثمانی و همچنین رشد [[ناسیونالیسم]] خصوصاً در [[بالکان]]، باعث ایجاد درگیری‌ها، جابه‌جایی‌ها و پاکسازی‌هاییپاک‌سازی‌هایی در آن منطقه شد. در نتیجه شمار زیادی از مردم [[بوسنیایی]]، [[بلغار]]، [[مردم کرد|کُرد]]، [[مردم ارمنی|ارمنی]]، [[پوماک]]، [[چرکس]]، [[یونانی‌ها|یونانی]]، [[تاتار]] و [[مردم ترک|ترک]] مجبور به جابه‌جایی شدند. پس از شکست‌های امپراتوری عثمانی و از دست دادن بخش‌های زیادی از اروپا در [[جنگ اول بالکان]] در سال ۱۹۱۲–۱۹۱۳، پاکسازیپاک‌سازی قومی علیه مسلمانان ساکن [[بلغارستان]] و [[مقدونیه]] که شامل تهدید و حملات خشن به آنان بود، شروع شد. نتیجهٔ این حملات کاهش جمعیت مسلمانان در این نواحی بود. این پاکسازیپاک‌سازی قومی در زمان [[جنگ جهانی اول]] (۱۹۱۴–۱۹۱۸) و کمی پس از آن بیشترین شدت را داشت.<ref name="OxfordEthClen4955" /><ref name="CambHisTurk">{{یادکرد
|کتاب=[http://books.google.com/books?id=iOoGH4GckQgC&pg=PA176&dq=Greek+genocide+in+ottoman+inpublisher:university&hl=en&ei=ZB4VTYDXLIP78Abbq5X2DQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CCsQ6AEwAQ#v=onepage&q=Greek%20genocide%20in%20ottoman%20inpublisher:university&f=false The Cambridge history of Turkey: Turkey in the modern world]
|نویسنده =Kasaba, Reşat
خط ۲۷۵:
 
===== نسل‌کشی‌های ترکان عثمانی =====
[[پرونده:Ethnicturkey1911.jpg|بندانگشتی|چپ|250px|بخش‌های ارمنی‌نشین شرقی امپراتوری عثمانی که توسط ترکان پاکسازیپاک‌سازی نژادی شد.]]
جنبش [[ترکان جوان]] پس از به‌قدرت رسیدن در سال ۱۹۰۸ میلادی در عثمانی، رفته‌رفته به تمایلات [[پان‌ترکیسم|پان ترکیستی]] گروید. آن‌ها تمایل به گسترش مرزهای سرزمینی خود داشتند اما بیشتر سرزمین‌های اروپایی تحت سیطرهٔ خود را از دست داده‌بودند. به همین سبب ترکان جوان به فکر شکست دادن [[امپراتوری روسیه]] و گسترش مرزهای خود در شرق و ضمیمه ساختن مناطق ترک‌زبان [[قفقاز]] و [[آسیای مرکزی]] به امپراتوری عثمانی افتادند. همچنین با توجه به آموزه‌های پان‌ترکیستی، در پی ایجاد کشوری با نژادی واحد برای ترک‌ها و تسخیر همهٔ سرزمین‌های ترک‌زبان-مسلمان برآمدند. بر همین اساس، ترکان عثمانی شروع به پاکسازیپاک‌سازی مناطق غیرترک‌نشین امپراتوری کردند. در این راستا، ارمنیان که بزرگترین اقلیت غیرترک ساکن در عثمانی و همچنین جداکنندهٔ مناطق ترک‌زبان قفقاز و ترکان عثمانی از منظر جغرافیایی بودند، قربانی نخستین نسل‌کشی قرن بیستم شدند. هم‌زمان اقوام دیگر نظیر [[یونانیان]] و [[آشوریان]] مسیحی نیز در همین راستا نسل‌کشی شدند.<ref name="ArmenCamb" /><ref name="FinalSolution">{{یادکرد
|کتاب=[http://books.google.com/books?id=LAa_B5zkeEMC&pg=PA4&dq=armenian+assyrian+grece+jews+genocide+in+ottoman+century+inpublisher:university&hl=en&ei=XvYUTaUIw_zwBtfokPsM&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCMQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false The Final Solution: A Genocide]
|نویسنده = Bloxham, Donald
خط ۲۸۷:
{{اصلی|نسل‌کشی ارامنه|نسل‌کشی آشوریان}}
[[پرونده:Human remains from the massacre of the Armenians at Erzingan.jpg|بندانگشتی|چپ|250px|بقایای اجساد پیدا شدهٔ ارامنه در [[ارزنجان]].]]
در خلال [[جنگ جهانی اول]] و در فاصلهٔ سال‌های ۱۹۱۵ تا ۱۹۱۷، دولت عثمانی که در آن هنگام به دست [[ترکان جوان]] اداره می‌شد، به [[نسل‌کشی|کشتار]] و پاکسازیِپاک‌سازی نژادیِ مردم غیرنظامیِ ارمنی و آشوریِ ساکنِ بخش‌های شرقی این امپراتوری اقدام کرد. البته پیش از جنگ جهانی اول نیز کشتاری علیه ارمنیان، به دست سلطان [[عبدالحمید دوم]] صورت گرفته بود، اما میزان و ابعاد قتل‌عام ارمنیان به دست ترکان جوان در زمان جنگ جهانی اول، بسیار فراتر از کشتار ایشان به دست عبدالحمید دوم بود. ترکان عثمانی پیش از آغاز نسل‌کشی، با [[پروپاگاندا|تبلیغات وسیع]]، سعی در معرفی ارمنیان و آشوریان به عنوان خائن به کشور و هم‌دستان امپراتوری روسیه در جنگ با عثمانی کردند. دولت عثمانی در این پاکسازی،پاک‌سازی، به غیر از شیوهٔ دستگیری و اعدام‌های رسمی ارمنی‌ها، اقدام به [[تبعید]] مردان، زنان و کودکان ارمنی از خانه و شهرهایشان و تحمیل راهپیمایی‌های طویل المسافت به‌سمت جنوب و به بیانی دقیق‌تر بسوی صحراهای [[سوریه]] و [[میان‌رودان]] بدون دسترسی به آب و غذا و به همراه [[سوء استفاده جنسی|اذیت و آزار جنسی]] و غیر جنسی در طول مسیر توسط افسران ترک نمود. دولت عثمانی در مدت چند سال با این شیوه توانست سرزمین‌های وسیعی از بخش‌های شرقی این امپراتوری را خالی از جمعیت ارمنی کند. در این میان حدوداً یک تا یک و نیم میلیون ارمنی به طرق مختلف جان خود را از دست دادند.<ref name="OxfordEthClen" /><ref name="ArmenCamb">{{یادکرد
|کتاب=[http://books.google.com/books?id=2hcw6_PMuh4C&pg=PA189&dq=armenian+genocide+and+young+turks+inpublisher:university&hl=en&ei=L78RTfuFDYn5sgaevbXqDA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CCwQ6AEwAQ#v=onepage&q=armenian%20genocide%20and%20young%20turks%20inpublisher:university&f=false America and the Armenian genocide of ۱۹۱۵]
|نویسنده = Winter J.M.
خط ۳۱۴:
{{اصلی|نسل‌کشی یونانیان}}
[[پرونده:Asia Minor massacres.jpg|چپ|بندانگشتی|250px|شهروندان یونانی برای نجات از کشتار [[ازمیر]] در حال تلاش برای رسیدن به کشتی‌های نیروهای [[نیروهای متفقین|متفقین]] هستند (سال ۱۹۲۲). این عکس از یک ناو جنگی [[ایالات متحده آمریکا|ایالات متحده]] گرفته شده‌است.]]
در خلال سال‌های فروپاشی امپراتوری عثمانی، [[جنگ اول بالکان]] و [[جنگ جهانی اول]] و همچنین رشد [[پان‌ترکیسم]] در میان سردمداران عثمانی و همچنین جنبش‌های [[ملی‌گرایی|ملی‌گرایانه]] در [[بالکان]] و شرق اروپا که مناطق تحت سلطه عثمانی بود، ترکان عثمانی شروع به جابه‌جایی، کشتار و پاکسازیپاک‌سازی همه‌جانبهٔ جمعیت [[یونانی‌ها|یونانی]] باقی‌مانده در امپراتوری عثمانی کردند. این کشتارها که مقارن با حملهٔ یونان به ترکیه بود. در خلال [[جنگ‌های یونان و ترکیه (۱۹۲۲–۱۹۱۹)]] و پس از پیروزی ملی‌گرایان ترک در سال ۱۹۲۲، یونانیان بسیاری مجبور به مهاجرت گسترده شدند. در آن هنگام یونانیان بیشتر در شمال [[آناتولی]]، [[پنتوس]]، [[تراس]] و [[ناحیه اژه|ناحیهٔ اژه]] ساکن بودند. در شهر [[ازمیر]]، تا پیش از این جنگ، یونانیان نیمی از جمعیت این شهر را تشکیل می‌دادند. ترکان عثمانی با توسل به تبعید، پیاده‌روی‌های طولانی بدون دسترسی به آب و غذا به همراه آزارهای افسران ترک در میان راه و کشتار، باعث فراری دادن و نابودی جمعیت بزرگی از یونانیان ساکن در آناتولی شدند. یونانیانی که از کشتار جان سال به دربردند نیز پس از پایان جنگ‌های یونان و ترکیه بر اساس [[قرارداد لوزان]]، به خاک کشور رقیب کوچانده شدند. البته معیار ترک یا یونانی بودن مذهب انتخاب شد و نه اینکه خود شخص خود را ترک یا یونانی محسوب کند. اجباری بودن جابه‌جایی و سختی‌هایی که به مهاجران وارد شد، آن را تبدیل به پاکسازیپاک‌سازی قومی کرد.<ref name="OxfordEthClen4955" /><ref name="CambHisTurk" /><ref name="GreatGameOxf">{{یادکرد
|کتاب=[http://books.google.com/books?id=k1xFLhkp32UC&pg=PA150&dq=Greek+genocide+in+izmir+inpublisher:university&hl=en&ei=WREWTeCDIZCaOqucxIUJ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CCgQ6AEwAQ#v=onepage&q=Greek%20genocide%20in%20izmir%20inpublisher:university&f=false The great game of genocide: imperialism, nationalism, and the destruction of the Ottoman Armenians]
|نویسنده = Bloxham, Donald
خط ۳۲۳:
}}</ref>
 
===== پاکسازیپاک‌سازی قومی توسط امپراتوری روسیه =====
[[امپراتوری روسیه]]، در خلال جنگ جهانی اول، حدود یک پنجم [[یهودیان]] روسیه و همچنین کسانی که نژاد آلمانی داشتند را از منطقه جنگی جابه‌جا کرد.<ref name="OxfordEthClen4955" /> یهودیان روسیه در «[[قلمروی اسکان]]» که جزو مناطق جنگی محسوب می‌شد می‌زیستند. روس‌ها آنان را به همدستی و جاسوسی برای دشمنان روسیه در جنگ جهانی اول متهم کرده و به این بهانه، بسیاری را اعدام و جابه‌جا کردند. زمینه جابه‌جاییِ یهودیان از مناطق مرزی، به دلیل جَو [[یهودستیز]] حاکم بر جامعهٔ آن زمان روسیه و اتهاماتی که بر همهٔ یهودیان روسیه زده می‌شد، همراه با سانسور شدید نظامی، فراهم شده بود. این [[مهاجرت اجباری|جابه‌جایی]] به دلیل عقب‌نشینیِ ارتش روسیه و مرزِ جنگی شدنِ مناطق یهودی‌نشین، شتاب روزافزونی یافت. [[مهاجرت اجباری|جابه‌جایی]] یهودیان در ۱۵ مارس ۱۹۱۵ آغاز و ۳ مه همان سال، یعنی زمانی که ۲۰۰ هزار یهودی ساکن در کانوو و [[کورلند]] دستوری مبنی بر خروجی ۴۸ ساعته از منطقه را دریافت کردند، به اوج خود رسید. در این پاکسازیپاک‌سازی در حدود ۶۰۰ هزار یهودی از خانه‌های خود بیرون و جابه‌جا شدند.<ref name="CambJewRus">{{یادکرد
|کتاب=[http://books.google.com/books?id=52Ew77pZsNUC&pg=PA31&dq=jews+expulsion+in+russia+first+world+war+inpublisher:university&hl=en&ei=wAorTeWZAoT58AaOhJXoAQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCkQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false The Jews of the Soviet Union: The History of a National Minority]
|نویسنده =Pinkus, Benjamin
خط ۳۳۵:
 
=== موج دوم ===
موج دوّم پاکسازیپاک‌سازی قومی در [[جنگ جهانی دوم]] به اوج رسید. [[آلمان نازی]] از طریق مهاجرت‌های اجباری قصد داشت که نقشهٔ قومیتی اکثر سرزمین‌های اروپایی شرقی و مرکزی را ناحیه‌ای تحت سلطه نژاد «آریایی» دربیاورد. به عنوان مثال جهت افزایش آلمانیان در غرب لهستان، صدها هزار لهستانی را اخراج کردند. بعدها در طول جنگ، [[هاینریش هیملر]] تصمیم گرفتند که میلیون‌ها [[مردمان اسلاو|اسلاوِ]] اوکراینی و [[روس سفید]] را به سمت شرق اخراج کنند که بیشتر این نقش‌ها به دلیل شکست آلمان‌ها عملی نشد.<ref name="OxfordEthClen4955" />
 
==== در جنگ جهانی دوم ====
===== نسل‌کشی و پاکسازیپاک‌سازی قومی توسط آلمان =====
[[پرونده:Slave laborers at Buchenwald.jpg|بندانگشتی|چپ|200px|[[برده]]‌های روسی، لهستانی، هلندی در اردوگاه کار اجباری [[اردوگاه بوخن‌والد]].]]
با به‌قدرت رسیدن [[حزب ناسیونال سوسیال کارگران آلمان|حزب ناسیونال سوسیال کارگران]] در [[آلمان]]، مبانی اندیشه [[پان‌ژرمنیسم]] در دستور کار حکومت قرار گرفت. یکی از اجزاء اصلی [[ایدئولوژی]] نازی‌ها، فراهم کردن «فضای حیاتی» برای «ملت آلمان» در شرق اروپا بود. این اندیشه، محرک اصلی توسعه‌طلبی و پاکسازی‌هایپاک‌سازی‌های قومی نازی‌ها در شرق اروپا گردید. مناطق اشغالی لهستان توسط آلمان‌ها، نخستین آزمایشگاه واقعی برای پیاده‌سازی «[[سیاست لبنسراوم]]» بود. [[هیتلر]] از طریق مهاجرت‌های اجباری قصد داشت نقشهٔ قومیتی اکثر اروپای شرقی و مرکزی را تغییر داده و آن را به ناحیه‌ای تحت سلطه آلمان و نژاد «[[آریایی]]» دربیاورد. وی قصد اخراج ۸ میلیون غیر آلمانی ساکن در بخش‌هایی از لهستان که به خاک [[رایش سوم]] ضمیمه شده‌بود را داشت. نازی‌ها قصد داشتند غیر آلمانی‌ها را به بخش باقی‌مانده از لهستان که «[[دولت عمومی]]» می‌نامیدندش اخراج کنند. بسیاری از لهستانی‌های اخراجی به دولت عمومی نیز در اردوگاه‌ها، به کار اجباری مشغول می‌شدند. در این راه، هیتلر جهت افزایش نسبی آلمانیان در غرب [[لهستان]]، صدها هزار لهستانی را اخراج کرد. بعدها در طول جنگ [[هاینریش هیملر]] تصمیم گرفت میلیون‌ها [[مردمان اسلاو|اسلاو]] اوکراینی و روسی سفید را به سمت شرق اخراج کنند که اکثر این نقشه‌ها به دلیل شکست آلمان‌ها عملی نشد.<ref name="OxfordEthClen4955" /><ref name="OxfordEthClen418">{{یادکرد
|فصل=Balkanization or Americanization: A Geopolitical Theory of Ethnic Change
|کتاب=[http://books.google.com/books?id=rWxVCz6KUkIC&pg=PA419&dq=Heinrich+Himmler+expulsion+Slav+inpublisher:university&hl=en&ei=8sEXTcDXIYyr8Abtzu2wDg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=3&ved=0CCwQ6AEwAg#v=onepage&q&f=false The Oxford Handbook of Genocide Studies]
خط ۳۷۰:
|سال=1999
|شابک=ISBN 0-8101-1665-0
}}</ref> [[پروپاگاندا|تبلیغات]] [[نژادپرستی|نژادپرستانه]] رو به گسترش نهاد. آن‌ها دست به تبلیغات وسیعی برای توجیه کشتار یهودیان اروپا زدند. ترکیبی از تنفر نژادی، خودنکوپنداری و [[پارانویا]]، سبب‌ساز نسل‌کشی یهودیان اروپا در جنگ جهانی شد. هولوکاست یهودیان با پاکسازی‌هایپاک‌سازی‌های قومی دیگر تفاوت داشت، از این نظر که هدف کلی هولوکاست نسل‌کشی بود و نه پاکسازیپاک‌سازی قومی، زیرا جابه‌جایی یهودیان معادل تمام کردن کار یهودیان نبود. اما از طرف دیگر تصمیم اولیهٔ آلمان‌ها پاکسازیپاک‌سازی قومی یهودیان بود و زمانی که به این نتیجه رسیدند که امکان عملی پاکسازیپاک‌سازی قومی وجود ندارد به سمت نسل‌کشی روی آوردند. تصمیم اولیه آلمان‌ها این بود که یهودیان اروپا را به [[ماداگاسکار]] یا به نقاط دوری در روسیه منتقل کنند. برخی از این نقشه‌ها - اگر انجام می‌شد - به دلیل سختی‌های احتمالی‌ای که در راه انتقال به یهودیان متحمل می‌شدند، منجر به نسل‌کشی می‌شد. اما عملی نبودن آن‌ها نیز باعث شد که نازی‌ها به نسل‌کشی و کشتار دسته‌جمعی یهودیان در مناطق تحت کنترل آلمان دست بزنند. در طول جنگ جهانی دوم، نزدیک به ۶ میلیون یهودی به طرق مختلف جان خود را از دست دادند.<ref name="OxfordEthClen4955" /><ref name="HarvNaziPro">{{یادکرد
|کتاب=[http://books.google.com/books?id=T3EZ50uDlSoC&printsec=frontcover&dq=jews+holocaust+nazi+inpublisher:university&hl=en&ei=uicWTarQDYP68Ab1qqW6DA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CCwQ6AEwAQ#v=onepage&q=jews%20holocaust%20nazi%20inpublisher:university&f=false The Jewish enemy: Nazi propaganda during World War II and the Holocaust]
|نویسنده = Herf, Jeffrey
خط ۳۸۶:
}}</ref>
 
===== پاکسازیپاک‌سازی قومی توسط رومانی =====
[[رومانی|رومانیایی‌ها]] نیز در خلال جنگ جهانی دوم در [[بوکوفینا|بوکوفینای شمالی]] و [[بیسارابیا]] به پاکسازیپاک‌سازی قومی علیه یهودیان روی آوردند. آن‌ها، یهودیان را متهم به کمک به روس‌ها ساختند و قتل‌عام یا اخراجشان کردند. [[رومانی|رومانیایی‌ها]] در هنگام اشاره به عملشان از لفظ «پاک کردن زمین» استفاده می‌کردند. گروهی از یهودیان کشته شده و گروهی دیگر به [[ترنسنیستریا]] تبعید شدند. در هنگام تبعید، برخی از یهودیان در طول مسیر کشته شدند و برخی از قحطی و بیماری و سرما مردند. از میان ۱۲۵ هزار تا ۱۵۰ هزار یهودی اخراج شده تنها ۵۰ هزار نفر پس از جنگ زنده ماندند.<ref name="OxfordEthClen4955" />
 
===== پاکسازیپاک‌سازی قومی توسط شوروی =====
[[هیئت عالی شوروی]]، در ۲۶ اوت ۱۹۴۱ یعنی در اوج جنگ جهانی دوم و درگیری شوروی با آلمان، در فرمانی، آلمانی‌های ساکن [[شوروی]] را به ظن [[جاسوسی]] و خرابکاری به نفع آلمان نازی، به مناطقِ [[نووسیبیرسک]]، [[امسک]]، [[سرزمین آلتایی]] و [[قزاقستان]] تبعید کرد. در این فرمان، هیئت عالی شوروی، آلمانی‌های ساکن در شوروی را ده‌ها هزار جاسوس و خرابکار معرفی کرد که منتظر اشارهٔ [[نازی‌ها]] برای شروع خرابکاری بر ضد شوروی هستند. این اولین فرمان تبعید آلمانی‌های شوروی بود که فقط آلمانی‌های «[[جمهوری آلمانی‌های ولگا]]» را دربر می‌گرفت. هیئت عالی شوروی در ۷ سپتامبر همان سال، در فرمانی دستور برچیدن «جمهوری شوروی سوسیالیستی آلمانی ولگا» را هم صادر کرد و فردای آن روز یعنی ۸ سپتامبر، فرمان تبعید همهٔ آلمانی‌های ساکن در سرزمین‌های شوروی را به دست [[ارتش سرخ]] صادر کرد. بر اثر این فرمان‌ها، جمعیتی میان ۹۵۰ هزار تا یک میلیون و دویست هزار آلمانی ساکن در شوروی تبعید و نابود شدند.<ref name="GulagSoviet">{{یادکرد
|فصل=Chapter four
خط ۴۰۳:
حکومت شوروی به غیر از آلمانی‌ها، سایر مردمانی را هم که بالقوه جاسوس خارجیان می‌پنداشت، تبعید کرد. در سال ۱۹۴۰، [[فنلاندی‌های اینگریا|فنلاندی‌های اینگریای]] [[استان لنینگراد|استانِ لنینگراد]] به‌طور گسترده تبعید شدند. در همین راستا، از اکتبر ۱۹۳۹، ۱/۵ میلیون [[لهستانی]] به [[سیبری]] تبعید شدند. این تبعیدها را دولت شوروی در مورد لهستانی‌هایی انجام می‌داد که به باور خود، «عناصر ضد شوروی» می‌پنداشت. پس از حملهٔ آلمان به شوروی، دولت مسکو شش قوم روسیهٔ جنوبی، که مظنون به همدستی با آلمان‌ها بودند را نیز تبعید کرد. در نخستین مرحله یعنی فوریهٔ ۱۹۴۳، ۴۰۰ هزار [[چچن]] را تبعید کرد. این درحالی بود که ارتش آلمان بجز اندکی، وارد سرزمین چچن‌ها نشده‌بود. پس از آن نوبت به تبعید ۱۰۰ هزار [[اینگوش]]، همسایگان چچن‌ها در قفقاز، رسید. در نوامبر و دسامبر همان سال ۷۰ هزار [[قره‌چای]] و ۱۰۰ هزار [[کلموک‌ها|کلموک]] نیز تبعید شدند. در آخر نیز در مه ۱۹۴۴، ۵۰ هزار [[بالکار]] و ۲۰۰ هزار [[تاتار کریمه]] تبعید شدند. بدیهی‌است که به دلیل عدم هشدار قبلی به مردمان تحت تبعید و شرایط انتقال بد و بدون امکانات آنان به تبعیدگاه‌ها، تقریباً نیمی از جمعیت‌های تبعیدی در میانه راه جان خود را از دست می‌دادند.<ref name="QowmShenasiSiasiFakuhi" />
 
===== پاکسازی‌هایپاک‌سازی‌های قومی محلی =====
در مناطق مختلف [[اروپای شرقی|شرق و جنوب شرقی اروپا]]، سیاست‌های ملی گرایان محلی افراطی به پاکسازیپاک‌سازی قومی محلی در طول جنگ جهانی دوم منجر شد. در [[بالکان]]، حکومت فاشیستی کرواتی که دولت دست‌نشاندهٔ آلمان‌ها در [[یوگسلاوی]] بود، شروع به کشتار و اخراج [[صرب‌ها]] کرد. همچنین [[اوکراین|اوکراینی‌ها]] و [[لهستان|لهستانی‌های]] مسلح هم در مناطقی که در کنار یکدیگر زندگی می‌کردند، دست به جنگ علیه یکدیگر با هدف پاکسازیپاک‌سازی قومی دیگری زدند.<ref name="OxfordEthClen4955" />
 
==== پس از جنگ جهانی دوم ====
خط ۴۳۳:
|صفحه=175
|شابک=ISBN 0-19-828007-6
}}</ref> مناطق مبدأ در این تبعیدها، سرزمین‌های تاریخاً آلمانی مانند [[سیلسی]]، [[پومرانی]]، [[پروس شرقی]]، [[پروس غربی]] به مرکزیت [[بندر دانزیگ]]، [[براندنبورگ شرقی]] و دیگر [[مناطق مورد اختلاف میان آلمان - لهستان]] بود. در این پاکسازی‌ها،پاک‌سازی‌ها، بسیاری از مردمان آلمانی را ترس از توسل به زور توسط [[ارتش سرخ]] که در حال پیشروی بود، به سوی غرب گریزاند.<ref name="OxfordRight" /> بسیاری دیگر نیز بر اساس «[[قرارداد پوتسدام]]»، قانوناً مجبور به ترک سرزمین‌های تاریخی خود شدند.<ref name="HarvEropConf" /><ref name="ColumGods">{{یادکرد
|کتاب=[http://books.google.com/books?id=EBpghdZeIwAC&pg=PA422&dq=Expulsion+of+Germans+east+prussia+west+prussia+Pomerania+Danzig+inpublisher:university&hl=en&ei=SuImTf2MN4L58AaD5NWeAQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CCcQ6AEwAQ#v=onepage&q=Expulsion%20of%20Germans%20east%20prussia%20west%20prussia%20Pomerania%20Danzig%20inpublisher:university&f=false God's Playground: 1795 to the present]
|نویسنده = Davies, Norman
خط ۴۶۷:
===== فلسطینی‌ها =====
[[پرونده:Palestinian refugees.jpg|[[مهاجرت دسته‌جمعی فلسطینی‌ها در سال ۱۹۴۸]]|300px|thumb]]
پایان [[قیومیت بریتانیا بر فلسطین]] در سال ۱۹۴۸ به [[جنگ اعراب و اسرائیل (۱۹۴۸)|جنگ اول اعراب و اسرائیل]] و مهاجرت و اخراج دست کم هفتصدهزار پناهنده فلسطینی منجر شد. البته گروهی کوچکی از [[اعراب اسرائیلی|اعراب]] در اسرائیل ماندند. در مورد [[علت‌های مهاجرت دسته‌جمعی فلسطینی‌ها در سال ۱۹۴۸|دلیل]] این جابه‌جایی و میزان برنامه‌ریزی [[صهیونیست]]‌ها در بیرون راندن فلسطینی‌ها نزاع و اختلاف نظر وجود دارد. از مباحثی که نزاع بر آن متمرکز شده [[نقشه دالت]] می‌باشد که توسط نیروهای نظامی صهیونیستی [[هگانا]] علیه ساکنان فلسطینی اعمال شد. مورخین دو تفسیر متفاوت از این نقشه ارائه کرده‌اند: یکی عملیاتی نظامی علیه نواحی مسکونی فلسطینی‌ای که در پشت خطوط یهودیان قرار داشته‌اند، و دیگری نقشه‌ای برای اخراج فلسطینی‌ها از محل زندگی‌شان. اینکه از ابتدا نقشه‌ای مرکزی برای اخراج فلسطینی‌ها وجود داشته یا نه، یا گزینه‌های دیگری مانند اینکه نیروهای هگانا به‌تدریج و در طی عملیاتشان دریافتند که حملات آن‌ها می‌تواند به پاکسازیپاک‌سازی قومی منجر شود، همه مورد بحث و مناظره هستند.<ref name=OxfordEthClen57>{{یادکرد
|فصل=Ethnic Cleansing versus Genocide
|کتاب=[http://books.google.com/books?id=rWxVCz6KUkIC&pg=PA49&dq="From+the+late+nineteenth+into+the+twentieth+centuries"&hl=en&ei=2bYVTfyEE8bQcZrEuZgK&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCMQ6AEwAA#v=onepage&q=Plan%20D&f=false The Oxford Handbook of Genocide Studies]
خط ۴۷۹:
 
=== موج سوم ===
موج سوم پاکسازی‌هایپاک‌سازی‌های قومیِ قرن بیستم، در آغاز، میان و پس از پایان [[جنگ سرد]] بوقوع پیوست. اگرچه این فرایند در زمان جنگ سرد هرگز متوقف نشد ولی آهنگِ روندِ آن بسیار نسبت به پیش کُند شد. مهمترین پاکسازیپاک‌سازی قومی در خلالِ جنگ سرد، درگیری‌های خشونت‌آمیز میان یونیانیان و ترک‌های جزیرهٔ [[قبرس]] و پس از آن [[حمله نظامی ترکیه به قبرس|حملهٔ نظامیِ ترکیه به قبرس]] بود که باعث تجزیهٔ جزیره و به وجود آمدن نواحیِ جدا از هم ترک و یونانی گردید. این تفکیک بر اساس زبان و قومیت ساکنان جزیره به وجود آمد. پس از پایان جنگ سرد، دوباره جریان تازه‌ای از پاکسازی‌هایپاک‌سازی‌های قومی در جهان سربرآورد که از آن جمله می‌توان به [[نسل‌کشی بوسنی|نسل‌کشی‌های یوگسلاوی]] و پاکسازی‌هاپاک‌سازی‌ها در [[قفقاز جنوبی]] اشاره کرد.<ref name="OxfordEthClen4955" />
 
==== در جنگ سرد ====
===== یونانیان و ترکان قبرس =====
[[پرونده:Cy-map.png|بندانگشتی|چپ|230px|نقشهٔ نشان دهندهٔ مرز دو بخش قبرس که به خط تفکیک قومی جزیره تبدیل شد.]]
در قانون اساسی [[قبرس]] که پس از استقلال از [[بریتانیا]] نگاشته شد، چنین آمده بود که ادارهٔ کشور بر اساس همکاری و تقسیم قدرت میان دو قوم ترک و یونانی صورت خواهد گرفت. در سال ۱۹۷۴ دولت [[سراسقف ماکاریوس]] با [[کودتا|کودتایی]] که هدفِ بانیان آن یکدست‌سازی قدرت به نفع یونانیان در قبرس بود سرنگون شد. در ۲۰ ژوئیهٔ همین سال ترکیه با واحدهایی از ارتش خود، با ادعای حفاظت از حقوق اقلیت ترک قبرس در برابر کودتاگران یونانی، در عملیاتی موسوم به «[[عملیات آتیلا|آتیلا]]» به این جزیره حمله کرد و یک سوم از قبرس را به اشغال خود درآورد. این حمله، جزیره را به دو بخش تقسیم کرد و خط میان آن دو بخش، «[[خط آتیلا]]» نام گرفت. پس از حملهٔ ترکیه دویست هزار نفر از هر دو سوی این خط به طرف مقابل مهاجرت کردند. بدین‌سان جزیره قبرس در هر دو بخش یونانی و ترک‌نشینش درگیر پاکسازیپاک‌سازی قومی شد. این پاکسازیپاک‌سازی محصول جداسازی دو قوم ساکن در قبرس بود.<ref name="CyprusInternationalLaw">{{یادکرد
|فصل=Chapter Six
|کتاب=[http://books.google.com/books?id=lcVOlb0wefwC&pg=PA178&dq=Turkish+invasion+of+Cyprus+people+transfer+inpublisher:university&hl=en&ei=OENyTZC-CIO88gbwk5zpDg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CCsQ6AEwAQ#v=onepage&q=Turkish%20invasion%20of%20Cyprus%20people%20transfer%20inpublisher:university&f=false The international law of occupation]
خط ۴۹۶:
 
==== پس از جنگ سرد ====
===== پاکسازیپاک‌سازی قومی در یوگسلاوی =====
[[پرونده:Exhumations in Srebrenica 1996.jpg|چپ|بندانگشتی|240px|نبش [[گورستان دسته‌جمعی|گوری دسته‌جمعی]] در [[سربرنیتسا]]، سال ۱۹۹۶ میلادی.]]
عبارتِ پاکسازیپاک‌سازی قومی، برگردان عبارتی با همین مفهوم در [[زبان صربی کرواتی|زبان صربی—کرواتی]] است. این عبارت برای کشتارهایی که در طول دههٔ ۹۰ سدهٔ بیستم میلادی علیه گروه‌های غیرنظامی در جریان [[فروپاشی یوگسلاوی]] صورت گرفت، مورد استفاده واقع شد. از گروه‌هایی که تحت پاکسازیپاک‌سازی قومی در [[یوگسلاوی]] قرار گرفتند می‌توان به مسلمانان بوسنیایی در منطقه [[بوسنی و هرزگوین]]، صرب‌های منطقه [[کرایینا]] در [[کرواسی]]، [[آلبانیایی‌ها]] و پس از آن صرب‌های [[کوزوو]] اشاره کرد.<ref name="britannica" /> البته ریشهٔ استعمال این عبارت در یوگسلاوی، به سال ۱۸۷۸ بازمی‌گردد. در آن سال مسئولان صرب تصمیم گرفتند ساکنان آلبانیایی‌تبار بیش از ۱۰۰ روستا در حوضهٔ فوقانی منطقهٔ [[موراوای بزرگ|موراوای]] علیا و جنوب [[نیش (شهر)|نیش]] —مناطقی که به‌تازگی به دست آورده بودند— را اخراج کنند.<ref name="QowmShenasiSiasiFakuhi" /> تا پیش از سال ۱۹۹۲، بوسنی و هرزگوین پذیرای صرب‌های ارتودوکس، کروات‌های کاتولیک و بوسنیایی‌های مسلمان بود. در فوریه و مارس سال ۱۹۹۲، بوسنی و هرزگوین با یک [[همه‌پرسی]]، استقلال خود را از یوگسلاوی اعلام داشت. در همه‌پرسی مذکور استقلال بوسنی توسط اکثریت مسلمان بوسنیایی —که ۴۴ درصد از جمعیت بوسنی را تشکیل می‌دادند— و [[کروات‌ها]] —که ۱۷ درصد از جمعیت را تشکیل می‌دادند— حمایت شد، اما [[صرب‌ها|صرب‌های]] بوسنی —که ۳۱ درصد از جمعیت بوسنی را شامل می‌شدند— آن را تحریم کردند.
[[پرونده:Evstafiev-bosnia-travnik-refugees.jpg|بندانگشتی|راست|250px|آوارگان بوسنیایی در [[تراونیک]]، ۱۹۹۳ میلادی.]]
استقلال بوسنی و هرزگوین در همان سال مورد پذیریش بین‌المللی واقع شد. آتش جنگ و کشتار با حمله مسلمانان بوسنیایی به یک عروسی صرب‌ها در [[سارایوو]] و سپس حمله و کشتار زنان و کودکان صرب در روستای [[سیه‌کوواس]] شعله‌ور گردید. صرب‌ها نیز در پاسخ، اقدام به بستن راه‌های خروجی سارایوو نمودند. تا پیش از آوریل ۱۹۹۲ زد و خوردها و کشتارها کوچک بود اما در آوریل ۱۹۹۲، با کشتار مسلمانان بوسنیایی توسط صرب‌ها در «[[بیه‌لینا]]»، جنگ ابعاد تازه‌ای یافت. محاصرهٔ سارایوو از سوی صرب‌ها یکی از نقاط عطف جنگ بود. اگرچه کروات‌های بوسنی و بوسنیایی‌های مسلمان در همه‌پرسی استقلال بوسنی از یوگسلاوی، متحد محسوب می‌شدند، اما دیری نپایید که گروه‌های شبه‌نظامی دو طرف نیز به پاکسازیپاک‌سازی یکدیگر از مناطق تحت نفوذ خود مبادرت ورزیدند. بر همین اساس در غرب بوسنی، جنگ میان کروات‌های بوسنی و بوسنیایی‌های مسلمان پیرامون شهر تاریخی «[[موستار]]» —مرکز [[جمهوری کروات‌های بوسنی و هرزگوین]]— با شدت آغاز شد. در میانهٔ مارس ۱۹۹۲، [[اتحادیه اروپا]] پیشنهاد کرد که بوسنی و هرزگوین بر اساس نقشهٔ قومی، به سه بخش صرب‌نشین، کروات‌نشین و مسلمان‌نشین تقسیم شود. اما این پیشنهاد از سوی بوسنیایی‌های مسلمان رد شد. در پایان تابستان ۱۹۹۲، صرب‌های بوسنی —که از سوی ارتش یوگسلاوی حمایت می‌شدند— موفق به اشغال دو سوم از بوسنی و هرزگوین شدند. آن‌ها در سرزمین‌های زیر کنترل خود، «سیاست پاکسازیپاک‌سازی قومی» علیه بوسنیایی‌های مسلمان و کروات‌ها را در ابعادی وسیع به اجرا درآوردند. در این راه صرب‌ها با تبعید و کشتار بسیاری از مناطق تحت کنترل خود را از جمعیت کروات و بوسنیایی خالی کردند. تلاش‌های بین‌المللی برای صلح نیز به دلیل عدم پذیرش کنترل مناطق پاکسازیپاک‌سازی شده توسط صرب‌ها به دست آنان بی‌نتیجه ماند. برای همین در اوایل ۱۹۹۴ میلادی، بر اثر فشارهای آمریکا، کروات‌های بوسنی و بوسنیایی‌های مسلمان علیه صرب‌ها متحد شدند. در این میان جابه‌جایی جمعیت به صورت صلح‌آمیز میان کروات‌ها و مسلمانان بوسنیانی هنوز جریان داشت. در تابستان ۱۹۹۵ میلادی، نیروی‌های مشترک کروات‌ها و بوسنیایی‌های مسلمان توانستند مناطق اشغال شده توسط صرب‌ها از سال ۱۹۹۲ به بعد را بازپس بگیرند. پس از این بازپس‌گیری، صرب‌ها به‌طور جدی حاضر به آغاز مذاکرات صلح شدند. سرانجام با امضای قراداد صلح در ۱۴ دسامبر ۱۹۹۵ میلادی در پاریس، جنگ بوسنی به پایان رسید.<ref name="EastCentralEurop">{{یادکرد
|کتاب=[http://books.google.com/books?id=hHa7AAAAIAAJ&pg=PA150&dq=ethnic+cleansing+in+serbia+1992+inpublisher:university&hl=en&ei=e_—FTcbNC8O2tweg293mCg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=7&ved=0CE8Q6AEwBg#v=onepage&q=ethnic%20cleansing%20in%20serbia%201992%20inpublisher:university&f=false East Central European politics today: from chaos to stability?]
|نویسنده = Crawford, Keith
خط ۵۱۸:
}}</ref>
 
از علل به وجود آمدن این پاکسازی‌هاپاک‌سازی‌ها در بوسنی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
* مبارزه در برابر تهدید جریانات بنیادگرای اسلامی که در پی ایجاد جمهوری اسلامی در قلب اروپا بودند
* تلاش امپریالیسم صربی برای ایجاد صربستانی بزرگتر
خط ۵۲۵:
* تبانی و توافق صرب‌ها و کروات‌ها برای تقسیم بوسنی و هرزگوین میان خود<ref name="EastCentralEurop" />
 
کمیسیونی که از کارشناسان [[سازمان ملل]]، جهت رسیدگی به وقایع بوسنی و هرزگوین تشکیل شده‌بود، اولین تعریف‌ها را از پاکسازیپاک‌سازی قومی و سازوکارهای انجام آن اینگونه بیان کرد: {{نقل قول|سازوکار انجام پاکسازیپاک‌سازی قومی را می‌توان «قتل، شکنجه، دستگیری و بازداشت خودسرانه، اعدام‌های فرا قضایی، تجاوز به عنف و ضرب و جرح جنسی، و همچنین اخراج و اجرای حملات نظامی علیه غیرنظامیان» شمرد.<ref name="OxfordEthClen" />}} یکی از اعمال صرب‌ها برای پیاده‌سازی سیاست‌های پاکسازیپاک‌سازی قومی علیه مسلمانان بوسنی و هرزگوین، [[تجاوز جنسی]] سربازان صرب به زنان بوسنیایی مسلمان بود. آنان به زنان مسلمان تا زمانی که باردار شوند تجاوز می‌کردند و سپس تا زمان بی‌خطریِ سقط جنین، آنان را زندانی کرده و سپس آن‌ها را آزاد می‌کردند. منطق این کار، پاکسازیپاک‌سازی نژادی توسط بچه‌دار کردن به وسیلهٔ نژاد صرب، و همچنین وادا کردن مسلمانان به مهاجرت بود.<ref name="Claudia" />
 
===== پاکسازیپاک‌سازی قومی در قفقاز جنوبی =====
[[پرونده:Sumgaitrioting.jpg|بندانگشتی|180px|چپ|تصویری از آشوب، غارت و آتش‌سوزی در شهر صنعتی [[سومقاییت]] در جریان [[کشتار سومقاییت|کشتار آن شهر]].]]
مجموعه حوادث و درگیری‌های میان [[جمهوری آذربایجان]] با [[جمهوری قره‌باغ|نیروهای ارمنی قره‌باغ]] و [[ارمنستان]] بر سر مالکیت منطقهٔ [[قره‌باغ]] در فاصلهٔ میان سال‌های ۱۹۸۸ تا ۱۹۹۴، منجر به کشتارها، [[مهاجرت اجباری|مهاجرت‌ها]] و پاکسازی‌هایپاک‌سازی‌های قومی وسیعی در این منطقه شد. در سال ۱۹۲۳، [[ژوزف استالین]] —رهبر وقت [[شوروی]]— در راستای سیاست‌های یکدست‌سازی و همگن کردنِ مردم شوروی و کم‌رنگ کردن هویت‌های قومی-محلی، منطقهٔ قره‌باغ که ۹۰ درصد از جمعیتش را [[ارمنی‌ها]] تشکیل می‌دادند، به جمهوری آذربایجان ملحق کرد. در دههٔ هشتاد قرن بیستم میلادی، شوروی شاهد اصلاحات و بازتر شدن فضای سیاسی بود. در پی این اصلاحات، ارامنهٔ قره‌باغ —که هنوز ۷۵ درصد از جمعیت آن منطقه را تشکیل می‌دادند— با برپایی تظاهرات خیابانی و درخواست حکومت محلی قره‌باغ در فوریهٔ سال ۱۹۸۸، خواستار جدایی از جمهوری آذربایجان و الحاق سرزمین خود به [[جمهوری شوروی سوسیالیستی ارمنستان]] شدند.<ref name="TorontoPeopleArmen" />
[[پرونده:Refugeesaz.jpg|بندانگشتی|راست|220px|زنی بی‌سرپناه و رانده شده از قره‌باغ.]]
این درخواست تغییر مرز، از سوی حکومت مرکزی شوروی رد شد. با افزایش تنش‌های قومی در منطقه، جنگ میان ارمنستان و پارتیزان‌های ارمنی قره‌باغ از یک سو و جمهوری آذربایجان از سوی دیگر اجتناب‌ناپذیر شد. آتش این درگیری‌ها با [[فروپاشی شوروی]] شعله‌ورتر شد. در این جنگ‌ها، پاکسازیپاک‌سازی قومی دوسویه‌ای بوقوع پیوست. از یکسو آذری‌های ساکن قره‌باغ، بر اثر خشونت و کشتارها مجبور به فرار و مهاجرت به جمهوری آذربایجان شدند، و از سوی دیگر آذری‌ها با کشتار و آزار ارمنی‌های ساکن در شهرهای جمهوری آذربایجان موجبات فرار حدود ۳۵۰ هزار ارمنی ساکن در [[باکو]] و [[سومقاییت]] را فراهم کردند. در برخی موارد نیز این خشونت‌ها — مانند [[کشتار سومقاییت|رخداد سومقاییت]] — به کشتار منجر شد. در طرف مقابل نیز، خشونت‌های صورت گرفته از سوی ارامنه باعث فرار و کشته شدن آذری‌های بسیاری در مناطق ارمنی‌نشین شد. یکی از این موارد، [[کشتار خوجالی|کشتار آذری‌های خوجالی]] پس از سقوط این شهر به دست نیروهای ارمنی‌است که در آن صدها آذری — شامل مردان، زنان و کودکان — کشته شدند.<ref name="TorontoPeopleArmen">{{یادکرد
|کتاب=[http://books.google.com/books?id=dbUuX0mnvQMC&pg=PA217&dq=expulsion+in+azeri+armenian+1988+inpublisher:university&hl=en&ei=Zpt7TZOCDcnxrAHdi6nQBQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=6&sqi=2&ved=0CEwQ6AEwBQ#v=onepage&q&f=false Encyclopedia of Canada's peoples]
|نویسنده = Magocsi, Paul R.
خط ۵۶۵:
}}</ref>
 
===== پاکسازیپاک‌سازی قومی در رواندا =====
{{اصلی|نسل‌کشی رواندا}}
[[پرونده:Rwandan Genocide Murambi bodies.jpg|چپ|بندانگشتی|180px|اجساد قربانیان نسل‌کشی در مدرسهٔ فنی مورامبی، جایی که تعدادی از قربانیان کشتارهای رواندا کشته شدند، این مدرسه اکنون به موزه نسل‌کشی تبدیل شده‌است.]]
پاکسازیپاک‌سازی قومی در [[رواندا]]، قتل‌عامی‌ست سامانمند و سازمان یافته که در سال ۱۹۹۴ میلادی توسط عناصر افراطی قوم «[[هوتوها|هوتو]]» علیه قوم «[[توتسی]]» و هر آن کَس که مخالف انجام کشتارها بود صورت گرفت. کشتارِ توتسی‌های و عناصر ملایم هوتو، در بازه‌ای ۱۰۰ روزه میان ماه‌های آوریل تا ژوئیهٔ سال ۱۹۹۴ میلادی به وقوع پیوست. قوم هوتو از نظر جمعیتی در رواندا اکثریت و توتسی‌ها اقلیت محسوب می‌شدند. برآورد می‌شود که حدود ۲۰۰ هزار هوتو با تحریک و [[پروپاگاندا|تبلیغاتِ]] رسانه‌های رواندا، در این کشتارها شرکت جستند. بیش از ۸۰۰ هزار شهروند رواندا —در وهلهٔ نخست توتسی‌ها و پس از آن هوتوهای میانه‌روتر— کشته شدند.<ref name="britannicaRowanda">«Rwanda genocide of 1994.» Encyclopædia Britannica. 2011. Encyclopædia Britannica Online. 23 April. 2011 <[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/1762747/Rwanda-genocide-of-1994]>.</ref>
 
== پاکسازیپاک‌سازی قومی و حقوق بین‌الملل ==
کمیسیونی از کارشناسان [[سازمان ملل]] که جهت رسیدگی به وقایع [[بوسنی و هرزگوین]] تشکیل شده بود، در ماه فوریه ۱۹۹۳ اعلام کردند که پاکسازیپاک‌سازی قومی جرمی علیه قوانین بین‌المللی می‌باشد. اگرچه امروزه مفهوم پاکسازیپاک‌سازی قومی به‌خوبی فهمیده شده، اما پاکسازیپاک‌سازی قومی بر خلاف [[نسل‌کشی]] وارد متون حقوقِ بین‌الملل نشده‌است و به عنوان شکلی از جرایمی که پیشتر تعریف شده مانند [[جنایت علیه بشریت]] و [[جنایات جنگی]] طبقه‌بندی می‌شود که این تلقی در مواردی می‌تواند با مصوبهٔ کنوانسیون نسل‌کشی در تناقض باشد.<ref name="OxfordEthClen" />
 
از لحاظ حقوقی تمایز میان نسل‌کشی و پاکسازیپاک‌سازی قومی این است که در پاکسازیپاک‌سازی قومی هدف تنها حذف گروه یا گروه‌هایی، از مکان‌هایی‌است که می‌تواند از طریق جابه‌جایی اجباری آن‌ها انجام شود. اما در نسل‌کشی هدف تخریب قوم و قتل‌عام است؛ بنابراین پاکسازیپاک‌سازی قومی در حالت افراطی که حذف یک گروه به وسیلهٔ قتل‌عام آن‌ها انجام شود، یا اینکه روش استفاده شده برای اخراج به گونه‌ای باشد که افراد زیادی در این فرایند کشته شوند، بیشترین شباهت را با نسل‌کشی پیدا می‌کند. تمایز میان پاکسازیپاک‌سازی قومی و نسل‌کشی زمانی مشکل می‌شود که نبردی برای پاکسازیپاک‌سازی قومی وجود داشته باشد اما مواردی از نسل‌کشی هم در این فرایند انجام پذیرد.<ref name="OxfordEthClen" />
 
== مبانی نظری ==
=== انگیزه عاملان ===
وقوع پاکسازیپاک‌سازی قومی در مقیاس بزرگ، بدون همکاری هزاران نفر از مردم یک جامعه امکان‌پذیر نیست، و سؤالی که پیش می‌آید این است که چه می‌شود که افراد عادی جامعه چنین جنایاتی را انجام دهند؟ معروف‌ترین پاسخ مبتنی بر [[آزمایش میلگرم]] است که میزان اطاعت شرکت‌کنندگان در آزمایش از قدرت، و دشواری‌ای که در رد کردن قدرت و مقام علمی را دارند را نشان می‌دهد. آزمایش معروف دیگری، به نام [[آزمایش زندان استنفورد]]، نشان می‌دهد که مردم عادی قادر به انجام ظالمانه‌ترین کارها هستند اگر اجازه انجام آن توسط نهادهای مشروع داده شود. به‌طور کلی می‌توان عاملان پاکسازیپاک‌سازی قومی را به نُه دسته تقسیم کرد:<ref name="Mann2629">{{یادکرد
|فصل=The dark side of democracy: explaining ethnic cleansing
|کتاب=[http://books.google.com/books?id=cGHGPgj1_tIC&pg=PA26&dq="Thousands+of+people+assist+in+the+worst"&hl=en&ei=qOMVTY34IsyxcbnqjZ4K&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCMQ6AEwAA#v=onepage&q="Thousands%20of%20people%20assist%20in%20the%20worst"&f=false Genocidal Democracies in the New World]
خط ۵۸۷:
|شابک=ISBN 0-521-53854-8
}}</ref>
* ''قاتلان ایدئولوژیک:'' این دسته از قاتلان که معمولاً در سطوح و مقامات بالای عاملان یافت می‌شوند به‌درستی و عدالت پاکسازیپاک‌سازی قومی اعتقاد داشته و باور دارند که اهداف بالاتری این عمل را توجیه می‌کند. معمول‌ترین توجیه اینکه پاکسازیپاک‌سازی را در واقع دفاع شخصی تفسیر و خود را قربانی واقعی توصیف کنند.<ref name="Mann2629" />
* ''قاتلان متعصب:'' این دسته از قاتلان پیرو تعصباتی هستند که در مکان و زمان آن‌ها وجود دارد. به عنوان مثال یهودیان، مسلمانان و مردمان مستعمرات مورد تنفر قاتلانشان بودند.<ref name="Mann2629" />
* ''قاتلان خشن:'' این دسته از قاتلان خود به خود به سمت قتل کشیده می‌شوند. برخی حالت [[سادیسم|سادیستی]] داشته و از زجر دیگران لذت می‌برند، اما افراد خیلی بیشتری هنگام انجام خشونت احساس رهایی و آزادی از اضطراب عاطفی می‌کنند. بعضی از قاتلان این دسته، زمانی تحت تحقیر قرار گرفته و احساس تهدید شدن کرده‌اند. آن‌ها از این موضوع خشمگین شده و انتقام گرفتن را عادلانه می‌بینند. از اینکه قدرت نامحدودی بر قربانیان دارند و از اینکه انتقام می‌گیرند احساس خوبی می‌کنند.<ref name="Mann2629" />
خط ۵۹۷:
* ''قاتلان دیوانسالار:'' این دسته از قاتلان در قفس [[بوروکراسی]] مدرنیته محبوس شده‌اند و اطاعت برای آن‌ها عادت شده‌است. منشأ این عادت روال نهادینه‌ای‌است که آن‌ها را در «پیش پا افتادگی شر (Banality of evil)» مؤسسات جوامع مدرن محبوس می‌کند.<ref name="Mann2629" />
 
افراد مختلف ممکن است ترکیبی از انگیزه‌های فوق را داشته باشند. نقش محیط در توضیح وقوع پاکسازیپاک‌سازی قومی نیز اهمیت دارد. [[مایکل مان (جامعه‌شناس)|مایکل مان]] می‌نویسد که اگر من در دهه ۱۹۳۰ در آلمان و در فضای دانشگاهی آن دوران بودم، به احتمال خیلی زیاد تحت تأثیر [[ملی‌گرایی]] محافظه‌کارانه قرار می‌گرفتم و تا حدی با اهداف نازی‌ها احساس همدردی می‌کردم، و اگر زیست‌شناس بودم تحت تأثیر [[نژادگرایی علمی]] قرار می‌گرفتم. [[اوتو اهلندرف]] یک جامعه‌شناس بود که تحقیقات دانشگاهیش در مورد فاشیسم نهایتاً او را به یک نازی تبدیل کرد. اگرچه در ابتدا به دلایل اخلاقی با رهبران نازی دچار مشکل شد، اما نهایتاً وظیفه‌اش را در هدایت یکی از جوخه‌های اعدام انجام داد. به گفتهٔ مایکل مان، تمامی انسان‌ها در صورتی که در شرایط مشخص قرار بگیرند می‌توانند به انجام پاکسازیپاک‌سازی قومی خونبار نزدیک بشوند.<ref name="Mann2629" />
 
=== پاکسازیپاک‌سازی قومی و فلسفه ===
از پاکسازیپاک‌سازی قومی در زیرشاخه‌های مختلف فلسفه صحبت به میان رفته‌است که در اینجا نمونه‌هایی از آن را ذکر می‌کنیم.
 
یکی از ارکان اصلی انتقادات مکتب اعتراضی [[تعالی‌گرایی]]، اعتراض به پاکسازیپاک‌سازی قومی سرخپوستان توسط دولت [[آمریکا]] بود.<ref>{{یادکرد وب
| نشانی = http://plato.stanford.edu/entries/transcendentalism/
| عنوان = Transcendentalism
| تاریخ بازدید = ۱۹ ژانویهٔ ۲۰۱۱
| ناشر = Stanford Encyclopedia of Philosophy
}}</ref> در بحث مربوط به [[تروریسم]]، نظر برخی فلاسفه درباب تروریسم و پاکسازیپاک‌سازی قومی چنین است که اگر راهی بجز دست زدن به اقدامات تروریستی برای قوم تحت نسل‌کشی یا پاکسازیپاک‌سازی باقی نماند، تحرکات تروریستی قوم مورد پاکسازیپاک‌سازی موجه است.<ref>{{یادکرد وب
| نشانی = http://plato.stanford.edu/entries/terrorism/
| عنوان = Terrorism
| تاریخ بازدید = ۱۹ ژانویهٔ ۲۰۱۱
| ناشر = Stanford Encyclopedia of Philosophy
}}</ref> از پاکسازیپاک‌سازی قومی و نسل‌کشی در استدلال‌های مربوط به مسئولیت جمعی (که در آن کل افراد یک گروه مسئول اشتباهاتی شناخته می‌شوند) استفاده می‌شود.<ref>{{یادکرد وب
| نشانی = http://plato.stanford.edu/entries/collective-responsibility/
| عنوان = Collective Responsibility
| تاریخ بازدید = ۱۹ ژانویهٔ ۲۰۱۱
| ناشر = Stanford Encyclopedia of Philosophy
}}</ref> یکی از مباحث پیرامونی پاکسازیپاک‌سازی قومی، مسئله «مداخله مسلحانه بشردوستانه» دولت‌های خارجی در کشور مجری پاکسازیپاک‌سازی قومی‌ست. پرسش اصلی در این باب این است که دقیقاً در چه صورتی می‌توان مداخله دولت‌های خارجی را توجیه کرد.<ref>{{یادکرد وب
| نشانی = http://www.rep.routledge.com/article/S106SECT1?ssid=267836515&n=1&authstatuscode=202
| عنوان = Humanitarian intervention
| تاریخ بازدید = ۱۹ ژانویهٔ ۲۰۱۱
| ناشر = Routledge Encyclopedia of Philosophy
}}</ref> در فلسفه اخلاق، [[ریچارد رورتی]]، فیلسوف [[پست‌مدرن]]، [[ریچارد رورتی#پاکسازیپاک‌سازی قومی و فلسفه اخلاق|معتقد است]] که میان نحوه فکر عاملان پاکسازیپاک‌سازی قومی و فلاسفه اخلاق خویشاوندی وجود دارد. به عقیده رورتی فلسفه - در پایه‌ای‌ترین شکل آن - منجر به محروم کردن برخی انسان‌ها از خصایص انسانی شده‌است.<ref name="Peri">{{یادکرد
|کتاب=[http://books.google.com/books?id=zc8Jc33ad54C&pg=PA287&dq=The+comparison+between+moral+philosophy+and+ethnic+cleansing+comes+as+something+of+a+shock&hl=en&ei=wMwZTamNMYLRcdb0uIcM&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCMQ6AEwAA#v=onepage&q=The%20comparison%20between%20moral%20philosophy%20and%20ethnic%20cleansing%20comes%20as%20something%20of%20a%20shock&f=false An introduction to political thought: a conceptual toolkit]
|نویسنده = Roberts, Peri; Sutch, Peter
خط ۶۳۸:
}}</ref>
 
==== پاکسازیپاک‌سازی قومی و دموکراسی ====
برخی از محققان در فلسفه و علوم سیاسی به رابطه‌ای که به عقیده آن‌ها میان دموکراسی و پاکسازیپاک‌سازی قومی وجود دارد اشاره کرده‌اند. به گفتهٔ دیوید ویلیامز مطالعه تاریخ آمریکا بیانگر پارادکسی‌است که چگونه «امپراتوری آزادی [[جفرسون]]» با پاکسازیپاک‌سازی قومی سرخپوستان آغاز شد. ویلیامز می‌نویسد که فلاسفه‌ای مانند [[میشل فوکو]] و [[هاجیمه تانابه]] از مطالعه [[سوژه (فلسفه)|سوژه]] به این نتیجه رسیده‌اند که [[ترس]] بخشی از شالوده ذاتی [[دموکراسی]] را تشکیل می‌دهد. دموکراسی نیازمند سوژه‌است و این سوژه شامل قدرتی می‌شود که نابود کردن دشمنانش را تهییج کرده و ظرفیت انجام آن را به وجود می‌آورد. به عقیده برخی از فلاسفه رمز موفقیت و شکوفایی دموکراسی این است که با تأکید پیوسته بر جنبه‌های مثبتش خودش را گمراه می‌کند و تصویری وهم‌آلود و فریبنده از خودش ترسیم می‌کند.<ref name=David-Williams>{{یادکرد
|کتاب=[http://books.google.com/books?id=iT06WZ2qs60C&pg=PA177&dq=ethnic+cleansing+philosophy+Rorty&hl=en&ei=arcZTf7KHY-KvgOesrDWDQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=10&ved=0CFcQ6AEwCQ#v=onepage&q=ethnic%20cleansing%20philosophy%20Rorty&f=false Defending Japan's Pacific war]
|نویسنده = Williams, David
خط ۶۴۶:
|سال=2004
|شابک=ISBN 0-415-32314-2
}}</ref> [[مایکل مان (جامعه‌شناس)|مایکل مان]] استدلال می‌کند که احتمال اینکه دموکراسی‌های جدید دست به پاکسازیپاک‌سازی قومی بزنند حتی از رژیم استبدادی پایدار بیشتر است.<ref name="OxfordEthClen" /> مان می‌پذیرد که دموکراسی یک ایدئال است، و می‌نویسد که دموکراسی‌های کمی بوده‌اند که دست به پاکسازیپاک‌سازی قومی زده‌اند، اما دموکراسی همواره با خودش امکان مبدل شدن به وسیله‌ای برای پاکسازیپاک‌سازی قومی را همراه داشته‌است.<ref name="Mann3">{{یادکرد
|فصل=The dark side of democracy: explaining ethnic cleansing
|کتاب=[http://books.google.com/books?id=cGHGPgj1_tIC&pg=PA2&dq=My+first+thesis+concerns+the+broad+historical+era&hl=en&ei=FOw2Tdr4OMiecaecgZ0C&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCsQ6AEwAA#v=onepage&q=My%20first%20thesis%20concerns%20the%20broad%20historical%20era&f=false Genocidal Democracies in the New World]
خط ۶۵۵:
|صفحه=3
|شابک=ISBN 0-521-53854-8
}}</ref> [[آیدین صالحیان]] در نقد نظریه مایکل مان می‌نویسد که بسیاری رژیم‌هایی که پاکسازیپاک‌سازی قومی را انجام داده‌اند را دموکراتیک محسوب نمی‌کنند؛ بنابراین موضوع اصلی تعریف صحیح از دموکراسی‌است.<ref name="Salehiyan">{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= Journal of Peace Research |چاپ= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال=|شابک=|نویسنده= Salehyan, Idean |نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه=121|زبان=en |مقاله= [http://www.jstor.org/stable/27640265 Review: The dark side of democracy: explaining ethnic cleansing] |ژورنال= |نشریه=|تاریخ= 2006 |دوره= 43|شماره= 1|شاپا=}}</ref> میلتون آسمان معتقد است که تفسیر مایکل مان از داده‌های تاریخی همانند دیگر مطالعات مورد اختلاف نظر خواهد بود.<ref name="MiltonEsman">{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= The International History Review|چاپ= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال=|شابک=|نویسنده= Esman, Milton J |نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه=234|زبان=en |مقاله= [http://www.jstor.org/stable/40110781 Review: The dark side of democracy: explaining ethnic cleansing] |ژورنال= |نشریه=|تاریخ= 2006 |دوره= 28|شماره= 1|شاپا=}}</ref>
 
== جستارهای وابسته ==
خط ۶۷۲:
{{جنگ‌های یوگسلاوی}}
 
[[رده:پاکسازیپاک‌سازی قومی|پاکسازیپاک‌سازی قومی]]
[[رده:حسن تعبیر]]
[[رده:مهاجرت اجباری]]
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/پاک‌سازی_قومی»