اوستا: تفاوت میان نسخه‌ها

در متون کهن دوران پس از اسلام، از اوستا با نام‌های دیگر نیز یاد شده‌است. از آن میان می‌توان نام‌های چون '''ابستا'''، '''اَستا'''، '''اَبستاق'''، '''وِستا'''، '''ستا'''، '''اوستاک'''، '''آبستا'''، '''اَبستاغ''' و '''بستاق''' را نام برد.<ref name="dehkhoda">{{یادکرد وب |نویسنده =[[علی اکبر دهخدا]] |نشانی=http://www.loghatnameh.com/dehkhodaworddetail-16d7c6e688f34916bdee2ab424a0e8b7-fa.html |عنوان=ابستا | ناشر =لغتنامه دهخدا |تاریخ = |تاریخ بازبینی=۲۶ آوریل ۲۰۱۵}}</ref>

 

 

همچنین [[خاقانی]] در سروده‌اش آورده‌است:<ref>{{یادکرد وب |نویسنده =[[علی اکبر دهخدا]] |نشانی=http://www.loghatnameh.com/dehkhodaworddetail-4dd1438198a14e05a9402873468ab1d5-fa.html |عنوان=آبستا| ناشر =لغتنامه دهخدا |تاریخ = |تاریخ بازبینی=۲۶ آوریل ۲۰۱۵}}</ref>

=== ویرایش پسین ===

طبق «[[دینکرد]]» که یک اثر نیمه مذهبی مربوط به قرن ۹ است، شاه ولخش (گمان می‌رود که [[ولگاسس چهارم پارت|ولگاسس چهارم]] شاه [[پارت|پارتی]] بوده که در سال‌های [[۱۴۷ (میلادی)|۱۴۷]] تا [[۱۹۱ (میلادی)|۱۹۱]] میلادی حکومت می‌کرده) تلاش کرد که متون مقدس را گرد آوری و تنظیم کند. چیزی از نتایج این کار (در صورت انجام شدن) باقی نمانده‌است.

آخرین ویرایش در زمان [[شاپور دوم پارس|شاپوردوم]] ([[۳۰۹]] تا [[۳۷۹]]) انجام شد.

 

{{اصلی|یسنا}}

یَسن تحت‌اللفظی به معنی «پرستش و نیایش» و از نظر اشتقاق لغوی با کلمات جشن و ایزد فارسی هم ریشه است. گاهان و یَسن‌های هفت فصل در میان یَسن‌ها قرار دارند؛ بنابراین، با محاسبه این بخش‌ها تعدا یسن‌ها ۷۲ تا است و اگر این بخش‌های قدیم تر را جداگانه به‌شمار آوریم، تعداد آن‌ها ۳۸ تا است. همه یسن‌ها را در روحان، با عنوان زوت و راسپی، در مراسم دینی یَسنا (یَزِش) که طی آن شیره گیاه مقدس هوم فشرده می‌شود و با شیر دعا خوانده مخلوط می‌گردد، می‌خوانند. مطالب یشن‌ها به‌طور کلی از این قرار است:

* یسن ۹ تا ۱۱ هوم یَشت نامیده می‌شود. در یسن ۹ که به صورت گفتگویی میان اَهورَه مَزدا و زرتشت است، به توصیف و اهمیت شیره گیام هوم و ذکر کسانی که به فشردن این گیاه و فراهم آوردن شیره آن برای مراسم یسنا پرداخته‌اند و پسری که به پاداش آن به هر یک اعطا شده‌است، اختصاص دارد: ویوَنگهان پدر جمشید، آثویَه<ref group="Latin">Āθwya</ref> ([[آبتین]]، اَثفیان) پدر [[فریدون]]، ثریتَه</ref><ref group="Latin">θrita</ref> (اثرط) پدر اُورواخشیَه<ref group="Latin">Urwāxšaya</ref> و [[گرشاسب]] و [[پوروشسپ|پورشسب]] پدر زرتشت. یَسن ۱۰ در ستایش هوم و یسن ۱۱ شامل نفرین گاو و اسب و هوم بر کسانی است که مطابق آیین با آن‌ها رفتار نمی‌کنند و دربارهٔ سهمی است که از نثار مراسم یَسنا به ایزد هوم اختصاص دارد.<ref>{{پک|تفضلی|۱۳۷۸|ک=تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام|ص=40-41}}</ref>

* یسن ۱۲ و ۱۳ شامل دعای اقرار به دین مزدیسنا (زرتشتی) است و مختصات زبانی اوستای گاهانی را دارد.<ref name="ReferenceB">{{پک|تفضلی|۱۳۷۸|ک=تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام|ص=41}}</ref>

* ۳۵ تا ۴۱. نگاه کنید به یسنای هَپتنگهایتی.

* یسن ۴۳ تا ۵۱. نگاه کنید به گاهان.

* یسن ۵۳. نگاه کنیه به گاهان.

* یسن ۸۵ در ستایش نماز است.<ref name="ReferenceC">{{پک|تفضلی|۱۳۷۸|ک=تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام|ص=42}}</ref>

 

=== ویسپرد ===

{{اصلی|ویسپرد}}

 

=== یشت ===

{{اصلی|یشت‌ها}}

از نظر لغوی، یشت هم ریشه با کلمه یَسن است و معنی تحت‌اللفظی آن نیز ''پرستش و نیایش'' است. یشت‌ها سروده‌هایی هستند که عموماً به ستایش خدایان قدیم ایرانی مانند [[مهر (ایزد)|مهر]]، [[ناهید]] و [[تیشتر]] اختصاص دارند. بیست و یک یشت در دست است. به نام‌های: ۱-هُرمزد (=اورمَزد) یشت ۲- هفت تن (=امشاسپندان) یشت ۳ اردیبهشت یشت ۴-خرداد یشت ۵- اَردوی سُور (=آبان، ناهید) یشت ۶- خورشید یشت ۷- ماه یشت ۸-تیشتر (=تیر) یشت ۹- درواسپ (گوش) یشت ۱۰- مهر یشت ۱۱- سروش یشت ۱۲- رَشن یسشت ۱۳- فروردین یشت ۱۴- بهرام یشت ۱۵- وَیو (=رام) یشت ۱۶- دین (=چیستا) یشت ۱۷- اَشی (اَرد) یشت ۱۸- اَشتاد یشت ۱۹- خُره (=کیان، زامیاد) یشت ۲۰- هوم یشت ۲۱- وَنَند یشت.<ref>{{پک|تفضلی|۱۳۷۸|ک=تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام|ص=۴۴}}</ref>

 

=== خرده‌اوستا ===

{{اصلی|خرده‌اوستا}}

 

مهم‌ترین بخش‌های خرده اوستا عبارتند از:

* علاوه بر متن‌های فوق، خرده اوستا شعرها و دعاهای کوتاه دیگری مانند سه دعای معروف زرتشتی، سروش باج (دعای خاص ایزد سروش) و هوشبام (دعایی در ستایش سپیده دم؛ مقتبس از بخش‌های گوناگون وندیداد و یسن‌ها) را نیز دربردارد. در نسخه‌هایی گوناگون خرده اوستا، متن‌هایی نیز به پازند آمده‌است.<ref>{{پک|تفضلی|۱۳۷۸|ک=تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام|ص=42-43}}</ref>

 

=== چهردادنسک ===

چهرداد نسک اوستایی، دارای ۲۲ بخش و دوازدهمین نسک از نسک‌های بیست و یک‌گانهٔ اوستای باستانی بوده‌است.

 

 

== گویش اوستا ==

 

{{ویکی‌انبار-رده|Zoroastrianism}}

{{ویکی‌نبشته|اوستا}}

{{موضوعات زرتشت}}

{{ایزدان ایران}}

{{اساطیر ایران}}

[[رده:اوستا]]

[[رده:متون زرتشتی]]