پریخان خانم (دختر شاه تهماسب یکم): تفاوت میان نسخه‌ها

از آغاز زندگی او اطلاعی در دست نیست، جز آنکه در حوالی اهر یا ابهر از مادری چرکس به دنیا آمد. وی مورد توجه پدر بود و به دلیل کاردانی مشاور بانفوذ او شد. به هنگام بیماری شاه که به مرگ او انجامید، امیران [[قزلباش]] تصمیم گرفتند که [[حیدر میرزا (فرزند شاه طهماسب یکم)|حیدر میرزا]]، برادر ناتنی پریخان خانم، را به جانشینی او برگزینند. اما پریخان خانم از تقربی که نزد پدر داشت سود جست و نظر شاه را نسبت به حیدر میرزا برگرداند تا اسماعیل میرزا، برادر دیگرش را که در [[قلعه قهقهه]] زندانی بود به جانشینی انتخاب کند. [[حیدر میرزا]] شبانه تاج سلطنت بر سر نهاد و گرجیهای طرفدار او درهای حرم را بستند و پریخان خانم در قصر محبوس شد. حیدر میرزا که از مخالفت پریخان خانم با خود آگاه بود تصمیم به کشتن او گرفت اما او برادر را فریفت و از قصر خارج شد. پریخان خانم پس از آزادی کلید درگاه را به سلیمان میرزا و شمخال سلطان، دایی خود که رئیس [[چرکس]]ها بود، سپرد. آنان با سیصد نفر [[چرکس]] در حمله به حرمسرای حیدر میرزا او را کشتند. در عین حال خانهٔ پریخان خانم پناهگاه گرجی‌های طرفدار حیدر میرزا شد و زنان به خانه وی پناه بردند. پریخان خانم نخست یکی از امیران قزلباش را به قلعهٔ قهقهه فرستاد تا اسماعیل میرزا را به قزوین آورده بر سریر پادشاهی بنشاند.

پریخان خانم بر این اندیشه بود که چون شاه جدید را در کسب قدرت یاری رسانده می‌تواند در امور سلطنت مداخله کند، اما شاه اسماعیل پس از رسیدن به قزوین از قدرت پریخان خانم کاست و امیران قزلباش را از گرد او پراکند و ملازمانش را جواب کرد. همچنین اموال او را مصادره کرد و شاهدخت از آن پس زندگی محقری در پیش گرفت. [[شاه اسماعیل دوم]]، که نگران حمایت پریخان خانم از برادرش سلیمان میرزا برای جانشینی تخت و تاج بود، سلیمان میرزا را نیز کشت. این کشتارها سبب مخالفت سران قزلباش با او و تماسهای پنهانی آنان با پریخان خانم شد پریخان خانم در اواخر سلطنت برادرش توانست در امور کشور مداخله کند و دوباره به قدرت باز کرده و زمانی که نفوذ و قدرت خود را به دست آورد هر کاری برای برکناری و قتل برادر خود انجام داد که موفق هم شد.

پس از مرگ شاه، سلطان قلخانچی اُغلی ذوالقدر، حاکم شیراز، [[ابوالفوارس شجاع‌الدین|شاه شجاع]]، پسر هشت ماههٔ [[شاه اسماعیل دوم]]، را برای سلطنت پیشنهاد کرد تا پریخان خانم عهده‌دار نیابت سلطنت باشد. اما امیران قزلباش به سلطنت محمد میرزا، پسر بزرگ شاه طهماسب، رأی دادند ولی چون محمد میرزا نابینا بود، برخی از کارهای سلطنت در دست پریخان خانم قرار گرفت و نفوذ وی بسیار بیشتر شد.

[[میرزا سلمان جابری اصفهانی]]، وزیر شاه اسماعیل، که به پریخان خانم و شمخال سلطان اعتماد نداشت، از قزوین نزد شاه و همسرش، مهدعلیا [[خیرالنساء بیگم]]، رفت و آنان را از قدرت و نفوذ و اختیار پریخان خانم و اطاعت و انقیاد امیران قزلباش از او، آگاه ساخت؛ بلافاصله نیز خبر رسید که پریخان خانم و شمخال سلطان و چرکسها قصد شورش دارند.

جسد پریخان خانم در امامزاده حسین، در کنار سلیمان میرزا و شاه اسماعیل به خاک سپرده شد. پریخان خانم قدرت و اعتبار و نفوذ بسیار زیادی در دربار داشت،داشت و عملا در اداره کشور مداخله زیادی میکرد، چنان‌که برای مثال توجه خاص او به میرزا مخدوم شریفی، مفسر و محدث و واعظ اهل تسنن، سبب شد تا او در عهد شاه اسماعیل دوم عهده‌دار نیمی از امور صدارت شود و زمانی که مخالفت امیران قزلباش با شاه، به زندانی شدن میرزا مخدوم انجامید، بعد از درگذشت شاه، مرحمت پریخان خانم سبب رهایی او و مهاجرتش به عتبات عالیات شد.