تخت جمشید: تفاوت میان نسخه‌ها
| [نسخهٔ بررسی‌شده] | [نسخهٔ بررسی‌نشده] |
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
۲ تغییر آخر متن رد شد (توسط Ariamihr و Ladybloomextract) و برگردانده شد به نسخهٔ 24113729 توسط Giahdost |
برچسب: خنثی‌سازی |
||
خط ۶۶:
| easiest_route =
}}
'''تخت جمشید''' یا '''پارسه''' {{به پارسی باستان|𐎱𐎠𐎼𐎿|Pārsa}} (یا ''پرسپولیس''، ''پرسه‌پلیس''، ''هزارستون''، ''صدستون {{به پهلوی|𐭮𐭲𐭮𐭲𐭥𐭭𐭩|sadstūn}}'' یا ''چهل‌منار'') نام یکی از شهرهای باستانی [[ایران]] است که طی سالیان، پیوسته [[پایتخت]] باشکوه و تشریفاتی پادشاهی ایران در زمان [[هخامنشیان|امپراتوری هخامنشیان]] بوده‌است. در این شهر باستانی کاخی به نام تخت جمشید وجود دارد که در دوران زمامداری [[داریوش بزرگ]]، [[خشایارشا]] و [[اردشیر یکم (هخامنشی)|اردشیر اول]] بنا شده‌است و به مدت حدود ۲۰۰ سال آباد بوده‌است. در نخستین روز [[سال نو]] گروه‌های زیادی از کشورهای گوناگون به نمایندگی از [[ساتراپی]]ها یا استانداری‌ها با پیشکش‌هایی متنوع در تخت جمشید جمع می‌شدند و هدایای خود را به شاه پیشکش می‌کردند.<ref>{{یادکرد
|کتاب=هفت رخ فرخ ایران
|نویسنده = رضاییان، فرزین
خط ۷۶:
در سال ۵۱۸ پیش از میلاد بنای تخت جمشید به عنوان پایتخت جدید [[هخامنشیان]] در [[پارسه]] آغاز گردید.<ref name="iranicaonline.org">[http://www.iranicaonline.org/pages/chronology-1 CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1] ''iranicaonline.org''</ref> بنیانگذار تخت جمشید [[داریوش بزرگ]] بود، البته پس از او پسرش [[خشایارشا]] و نوه‌اش [[اردشیر یکم]] با گسترش این مجموعه به گسترش آن افزودند. بسیاری از آگاهی‌های موجود که در مورد پیشینهٔ هخامنشیان و فرهنگ آن‌ها در دسترس است به خاطر سنگ‌نبشته‌ها و گل نوشته‌هایی است که در این کاخ‌ها و بر روی دیواره‌ها و [[کتیبه‌های پی‌بنای کاخ آپادانا تخت جمشید|لوحه‌ها]] آن حکاکی شده‌است.<ref name="kohndiar">{{یادکرد|نویسنده =بهنام محمدپناه |کتاب =کهن‌دیار | ناشر =سبزان |صفحه =۷۰ |تاریخ =۲۷ فروردین ۱۳۹۰}}</ref> سامنر برآورد کرده‌است که دشت تخت جمشید که شامل ۳۹ قرارگاه مسکونی بوده، در دورهٔ هخامنشیان ۴۳٬۶۰۰ نفر جمعیت داشته‌است.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=Sumner|کتاب=Achaemenid Settlement in the Oersepolis Plain|سال=1986|فصل=|صفحه=21|جلد=|زبان=}}</ref>
باور تاریخ‌دانان بر این است که [[اسکندر مقدونی]] سردار [[یونان]]ی در ۳۳۰ پیش از میلاد، به ایران حمله کرد و تخت جمشید را به آتش کشید.<ref name="iranicaonline.org" /><ref>[http://www.iranchamber.com/history/persepolis/persepolis1.php History of Iran: Parse or Persepolis<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref> و احتمالاً بخش عظیمی از کتاب‌ها، فرهنگ و هنر هخامنشی را با این کار نابود نمود. بااین‌حال ویرانه‌های این مکان هنوز هم برپا است و باستان‌شناسان از ویرانه‌های آن نشانه‌های آتش و هجوم را بر آن تأیید می‌کنند.
{{نوشته‌های پارسی باستان}}
این [[مکان تاریخی]] از سال ۱۹۷۹ یکی از آثار ثبت شدهٔ ایران در [[میراث جهانی یونسکو]] است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://whc.unesco.org/en/list/114 |عنوان=Persepolis |ناشر=whc.unesco |تاریخ=|تاریخ بازدید=۲۷ فروردین ۲۰۱۱| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/6EWcyv3j6 | تاریخ بایگانی = ۱۸ فوریه ۲۰۱۳}}</ref>
سطر ۸۶ ⟵ ۸۸:
جدا از سازندگان تخت جمشید که داریوش، خشایارشا و اردشیر یکم بودند، [[اردشیر سوم (هخامنشی)|اردشیر سوم]] نیز تعمیراتی در تخت جمشید انجام داد. آرامگاه‌های اردشیر دوم و سوم در کوهپایهٔ شرقی تخت جمشید کنده شده‌است.<ref>{{یادکرد|فصل=شهر پارسه و مقام آن در تاریخ هخامنشی|کتاب=راهنمای مستند تخت جمشید|نویسنده = [[علیرضا شاپور شهبازی]]|ترجمه=|ناشر =بنیاد پژوهشی پارسه پاسارگاد|چاپ=۱۳۸۴|شهر=تهران|کوشش=|ویرایش= |صفحه=ص۱۹|سال=۱۳۸۴|شابک=۴–۶–۹۱۹۶۰–۹۶۴}}</ref>
{{نوشته‌های پهلوی}}
== ریشه نام ==
[[پرونده:Drawing of perspolis 1713 by Gérard Jean-Baptiste (1671-1716).JPG|350px|بندانگشتی|چپ|طراحی از تخت جمشید ۱۷۱۳ میلادی]]
نام ''تخت جمشید'' در زمان ساخت، '''«پارسَه»''' {{lang-peo|[[wikt:𐎱𐎠𐎼𐎿|𐎱𐎠𐎼𐎿]]}}<ref>{{یادکرد وب
| عنوان = Ancient World
|نشانی = http://www.ancientsites.com/aw/Article/490353
}}</ref> به معنای «شهر پارسیان» است زیرا به ایالت پارس منسوب بود<ref name="wood">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=nV2lycRCxPQC&pg=PA27&dq=Persepolis+means&hl=en&sa=X&ei=hY84U-beC6a-sQTM_IH4Dw&ved=0CEIQ6AEwBA#v=onepage&q=Persepolis%20means&f=false|title=Seven Wonders of the Ancient Middle East|author=Michael Woods, Mary B. Woods|publisher=Twenty-First Century Books|year=2008|pages=26–8}}</ref><ref>Bailey, H.W. (1996) "Khotanese Saka Literature", in Ehsan Yarshater (ed), ''The Cambridge History of Iran, Vol III: The Seleucid, Parthian, and Sasanian Periods'', Part 2 (reprint edition), Cambridge: Cambridge University Press, p. 1230.</ref>.
در زمان [[ساسانیان]] به تخت جمشید سَت ستون (صد ستون) می‌گفتند.<ref>{{یادکرد |فصل=|کتاب=راهنمای مستند تخت جمشید|نویسنده = علیرضا شاهپور شهبازی|ترجمه=|ناشر =انتشارات سفیران و انتشارات فرهنگسرای میردشتی|چاپ=۱۳۸۴|شهر=تهران |کوشش=بنیاد پژوهشی پارسه-پاسارگاد |ویرایش= |صفحه=155|سال=۱۳۸۴|شابک=۴–۶–۹۱۹۶۰–۹۶۴}}</ref>▼
[[یونانیان]] آن را '''«پِرسپولیس»''' (به یونانی {{lang|grc|[[wikt:Περσέπολις|Περσέπολις]]}} یعنی «پارسه‌شهر»؛(''Pérsēs'') {{lang|grc|Πέρσης}}:پارسی و(''pólis'') {{lang|grc|πόλις}}:شهر) خوانده‌اند. واژه یونانی یادشده امروزه در بیشتر زبان‌های اروپایی بازتاب یافته است.
▲در زمان [[ساسانیان]] به تخت جمشید
در [[شاهنامه فردوسی]] آمده‌است: {{نقل قول|[[جمشید]] پادشاهی عادل و زیبارو بود که [[نوروز]] را بر پا داشت و هفتصد سال بر [[ایران]] پادشاهی کرد. اورنگ یا تخت شاهی او چنان بزرگ بود که [[دیو]]ان به دوش می‌کشیدند.}}
سطر ۱۴۱ ⟵ ۱۴۸:
== معماری ==
[[File:Prus dar persepolis.png|thumb|
=== معماران و هنرمندان ===
معماران، هنرمندان و متخصصان در ساخت تخت جمشید از ملل مختلف زیر نفوذ شاهان هخامنشیان مانند آشوریان، مصریان، اوراتوئیان، بابلیان، لودیان، ایونیان، هندوان، سکائیان و غیره تشکیل می‌شدند.<ref name="ReferenceA" />
| |||