پریخان خانم (دختر شاه تهماسب یکم): تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Arellaa (بحث | مشارکت‌ها)
به نسخهٔ 23565014 ویرایش Dexbot برگردانده شد: منبع؟. (توینکل)
برچسب: خنثی‌سازی
Arellaa (بحث | مشارکت‌ها)
جز ←‏جایگزینی با [[وپ:اشتباه|اشتباه‌یاب]]: دولتخانه⟸دولت‌خانه، چرکسها⟸چرکس‌ها
خط ۳۷:
پریخان خانم نقش به سزایی در به قدرت رساندن برادر خود، [[شاه اسماعیل دوم]] و قتل برادر دیگرش [[حیدر میرزا (فرزند شاه طهماسب یکم)|حیدر میرزا]] (ولیعهد و رقیب اصلی اسماعیل میرزا) ایفا کرد.<ref>{{پک|فلسفی|۱۳۹۱|ک=زندگانی شاه عباس اوّل|ص=۶۰|زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.iranicaonline.org/articles/safavids|عنوان=SAFAVID DYNASTY|بازبینی=28 October 2013 |ناشر=iranicaonline.org|نشانی بایگانی=http://www.webcitation.org/6KhVegE7y |تاریخ بایگانی=28 October 2013 |کد زبان=en}}</ref>
 
خشونت اسماعیل دوم، گرایش وی به [[تسنن]]، طرد پریخان خانم دختر قدرت‌طلب و بانفوذ شاه طهماسب و تهدید امرای [[قزلباش]] نهایتاً منجر به کشته شدن او شد. کشندگان شاه اسماعیل با همکاری کنیزان حرم و پریخان خانم [[افیون]] مصرفی شاه را مسموم کردند و محافظان روز بعد شاه را نیمه‌مرده همراه با رفیقش [[حسن‌بیگ حلواچی اوغلی]] از اتاق او در دولتخانهدولت‌خانه بیرون آوردند. شاه ساعتی بعد مرد اما حسن‌بیگ زنده ماند.<ref>{{پک|پناهی سمنانی|۱۳۷۱|ک=شاه اسماعیل صفوی مرشد سرخ کلاهان|ص=۲۸۷ تا ۳۰۳|زبان=fa}}</ref> برخی نوشته‌اند ۱۲ مرد به لباس زنانه به اتاق خواب او رفتند و به تحریک خواهر شاه پریخان خانم، او را خفه کردند. برخی مرگ او را به بیماری [[قولنج]] ذکر کرده‌اند و عده‌ای مرگ او را خوردن [[تریاک]] یا [[فلونیا]]ی زیاد در منزل [[حسن‌بیگ حلواچی اوغلی]] نوشته‌اند. برخی دیگر هم در آن عصر مرگ شاه اسماعیل دوم را باور نداشتند و می‌گفتند وی کشته نشده است.<ref>{{پک|باستانی پاریزی|۱۳۶۷|ک=سیاست و اقتصاد عصر صفوی|ص=۴۳|زبان=fa}}</ref>
 
در این زمان پریخان خانم خواهر او از حمایت بعضی امرای [[قزلباش]]ها برخوردار بود و در به قدرت رسیدن محمد خدابنده که شاهزاده‌ای ناتوان و بیمار بود نقش کلیدی داشت. پریخان خانم امیدوار بود پس از به تخت نشستن محمد نابینا خود کنترل قدرت را در دست داشته باشد اما در عمل اینگونه نشد و پریخان خانم یکسال بعد به قتل رسید. در سالهای ابتدایی پادشاهی محمد خدابنده، همسر او [[خیرالنساء بیگم]] و وزیرش [[میرزا سلمان جابری اصفهانی]] قدرت زیادی یافتند.
خط ۵۳:
پس از مرگ شاه، سلطان قلخانچی اُغلی ذوالقدر، حاکم شیراز، [[ابوالفوارس شجاع‌الدین|شاه شجاع]]، پسر هشت ماههٔ [[شاه اسماعیل دوم]]، را برای سلطنت پیشنهاد کرد تا پریخان خانم عهده‌دار نیابت سلطنت باشد. اما امیران قزلباش به سلطنت محمد میرزا، پسر بزرگ شاه طهماسب، رأی دادند ولی چون محمد میرزا نابینا بود، کارهای سلطنت در دست پریخان خانم قرار گرفت.
 
[[میرزا سلمان جابری اصفهانی]]، وزیر شاه اسماعیل، که به پریخان خانم و شمخال سلطان اعتماد نداشت، از قزوین نزد شاه و همسرش، مهدعلیا [[خیرالنساء بیگم]]، رفت و آنان را از قدرت و اختیار پریخان خانم و اطاعت و انقیاد امیران قزلباش از او، آگاه ساخت؛ بلافاصله نیز خبر رسید که پریخان خانم و شمخال سلطان و چرکسهاچرکس‌ها قصد شورش دارند.
 
شاه و [[خیرالنساء بیگم|مهدعلیا]]، ابتدا فرمان حکومت شکی را برای شمخال سلطان فرستادند تا او را از [[قزوین]] دور کنند. سپس مهدعلیا شوهرش را بر آن داشت تا پریخان خانم را به خانه [[خلیل‌خان افشار]]، [[للگی|لَلِ‍هٔ]] پریخان خانم، بفرستد. برخلاف دستور شاه، و به دستور پریخان خانم، او را به خانهٔ خودش می‌بردند که در میان راه ملازمان خلیل‌خان هجوم آوردند و او را به خانهٔ خلیل‌خان بردند و در آنجا خفه کردند. اموال او که ده هزار تومان می‌شد به پاس این خدمت به خلیل‌خان بخشیده شد.