ابن مقفع: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۵۲:
مقفع در جریان نهضت فرهنگی زمان عباسیان نقشی بسیار مهم و اساسی داشت. او برای آماده ساختن زمینه‌های بحث و تحقیق در امور فلسفی، ابتدا کتابهای [[مرقیون]] و [[ابن دیصان]] و [[مانی]] را به عربی ترجمه کرد.<ref>تاریخ اجتماعی ایران، راوندی، ج ۳، ص ۲۷۱.</ref>
 
بعضی ادعا می‌کنند که ابن مقفع فقط ظاهراً مسلمان شده بوده‌است و در واقع زرتشتی بوده. بعضی نیز ادعا می‌کنند که عقاید [[زندیق|زندیقی]]ی داشته‌است. از مهدی خلیفه نقل است (به مضمون) که «کتابی در زندقه ندیدم که با ابن مقفع ارتباطی نداشته باشد».
 
== آثار و فعالیت‌ها ==
خط ۵۹:
روزبه نخستین کسی است که رسماً آثاری به نثر عربی نوشت{{مدرک}}. آثار وی در بعضی دانشگاه‌های جهان، از جمله دانشگاه‌های کشورهای عرب مانند دانشگاه قاهره، به عنوان نمونه‌های خوب و شیوایی از نثر عربی بررسی می‌شوند.
آثار وی عبارتند از:
 
* [[کلیله و دمنه]]
* [[الأدب الکبیر]]
*[[الأدب الکبیر]]
*[[الأدب الصغیر و المنطق]]
* [[خداینامه|سیرالملوک]] (ترجمه عربی خداینامه)
* [[نامهٔ تنسر]]
* [[عجائب سجستان]] (ترجمهٔ ریکیهای سگستان) که عمدتاً از فارسی میانه به عربی ترجمه کرده‌است.
* [[الدرة الثمینة والجوهرة المکنونة|الدرهٔ الثمینهٔ والجوهرهٔ المکنونهٔ]]
* مزدک
* [[باری ترمینیاس]]
* [[أنالوطیقا]] ـ تحلیل القیاس
 
[[آیین‌نامه (ابن مقفع)|آیین‌نامه]]- فی عادات الفرس
 
* [[التاج]] ـ فی سیرهٔ أنو شروان
* <li>[[أیساغوجی]] ـ المدخل</li>
* [[میلیة سامی ووشتاتی حسام وعمرانی نوفل|میلیهٔ سامی ووشتاتی حسام وعمرانی نوفل]]
* [[رسالة الصحابة|رسالهٔ الصحابهٔ]]
 
== سیمای فرهنگی ابن مقفع ==
سطر ۸۰ ⟵ ۸۳:
 
== مرگ ==
گرچه ابن مقفع نزد مصاحبان مورد علاقه خود شوخ‌طبع بود قابلیت این را داشت که نزد کسانی که به آنها اهمیت نمی‌داد مغرور و موهن باشد و در واقع او متمایل بود به استهزا و تحقیر کسانی که او را خشنود نمی‌ساختند بپردازد. یکی از قربانیان تمسخر و توهین او سفیان ابن معاویه بود که پس از توهین ابن مقفع به [[منصور (خلیفه)|منصور]]، فرصتی برای انتقام به دست آورد. هنگامی که عبدالله ابن علی بر [[منصور (خلیفه)|منصور]] شورید و مغلوب گشت، به او اجازه داده شد نزد سلیمان بماند. وقتی که خلیفه به موقعیت قوی تری دست پیدا کرد اما تصمیم بر این گرفت تا این گفته پیشین خود را نقض کند. وقتی سلیمان که دلواپس عبدالله بود، برایش امان خواست، متن امان نامه را ابن مقفع برای [[منصور (خلیفه)|منصور]] نوشت تا [[منصور (خلیفه)|منصور]] آن را امضا کند. این نامه به نظر [[منصور (خلیفه)|منصور]] گستاخانه آمد و او را به خشم آورد. در نتیجه به سفیان اجازه داد تا به عنوان انتقام ابن مقفع را بکشد (گفته می‌شود با شکنجه). احتمالاً [[منصور (خلیفه)|منصور]]، در ابن مقفع همان بلند پروازی‌های سیاسی را می‌دید که در نزد بنو علی مشاهده می‌کرد. بی‌دینی مورد ادعا در مورد ابن مقفع یا هیچ نقشی در سقوط او نداشت یا نقشی ناچیز داشت. مانویت هنوز به اندازه دوران حکومت [[ابوعبدالله محمد مهدی]]، خلیفه عباسی فتنه آمیز محسوب نمی‌شد؛ و نیاز به منشیان دربار از نیاز به قرائت دینی واحد بیشتر احساس می‌شد.<ref name="ابن مقفع در دانشنامه ایرانیکا" />
 
[[ابن اسفندیار]] در کتاب خود، [[تاریخ طبرستان (ابن اسفندیار)|تاریخ طبرستان]] در باب کشته شدن ابن مقفع چنین آورده: {{نقل قول| «و می‌گویند آخر کار او خلیفه را معلوم کردند که او روزی بآتشکده مجوس برمیگذشت، روی بدو کرد و این بیت گفت:
سطر ۹۱ ⟵ ۹۴:
 
== منابع ==
 
* {{یادکرد|نویسنده=[[ابن اسفندیار]]|کتاب=[[تاریخ طبرستان (ابن اسفندیار)|تاریخ طبرستان]]|کوشش=تصحیح [[عباس اقبال آشتیانی]]|چاپ=|ناشر=کلاله خاور|شهر=تهران|سال=۱۳۲۰}}
* محمدی ملایری، محمد: ''تاریخ و فرهنگ در ایران، پوشینه نخست: دوران انتقال از عصر ساسانی به عصر اسلامی''، انتشارات یزدان، ۱۳۷۲ خ.
* “ (الأدب الصغیر و الأدب الکبیر) “، ۲. چاپ ششم،: دار بیروت للطباعهٔ والنشر ۱۹۷۸ میلادی.
* {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی۱=آذرنوش|نام۱=آذرتاش|پیوند نویسنده۱=آذرتاش آذرنوش|نام خانوادگی۲=زریاب خویی|نام۲=عباس|پیوند نویسنده۲=عباس زریاب خویی|مقاله=ابن مقفع، ابو محمد|دانشنامه=[[دایرةالمعارف بزرگ اسلامی]]|ویرایش=|جلد=۴|سال=۱۳۷۰|ناشر=[[مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی]]|مکان=تهران|نشانی=https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/3322|زبان=fa|صفحه=۶۶۲-۶۸۰}}
{{چپ‌چین}}
* {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=Latham|نام=J. Derek|مقاله=EBN AL-MOQAFFAʿ, ABŪ MOḤAMMAD ʿABD-ALLĀH RŌZBEH|دانشنامه=[[دانشنامه ایرانیکا|Encyclopædia Iranica]]|سال=1997|نشانی=http://www.iranicaonline.org/articles/ebn-al-moqaffa|جلد=VIII, Fasc. 1|صفحه=39-43|زبان=en}}
سطر ۱۰۰ ⟵ ۱۰۴:
 
== جستارهای وابسته ==
 
* [[برمکیان]]
* [[برمکیان]]
*[[خاندان نوبختی]]
* [[بابک خرمدین]]
* [[مازیار (قارنوندیان)|مازیار]]
* [[استادسیس]]
* [[ابومسلم خراسانی]]
{{ویکی‌گفتاورد}}
{{داده‌های کتابخانه‌ای}}
سطر ۱۲۱ ⟵ ۱۲۶:
[[رده:درگذشتگان ۱۴۵]]
[[رده:درگذشتگان دهه ۷۵۰ (میلادی)]]
<link rel="mw:PageProp/Category" href="./رده:زرتشتیان_مسلمان‌شده" />
[[رده:زرتشتیان مسلمان‌شده]]
[[رده:مترجمان از فارسی به عربی]]
<link rel="mw:PageProp/Category" href="./رده:مترجمان_اسلام_در_قرون_وسطی" />
[[رده:مترجمان اسلام در قرون وسطی]]
[[رده:مترجمان اهل ایران]]
[[رده:مسلمانان سده ۸ (میلادی)]]
<link rel="mw:PageProp/Category" href="./رده:نوکیشان_مسلمان" />
[[رده:نوکیشان مسلمان]]
<link rel="mw:PageProp/Category" href="./رده:نویسندگان_ادبیات_فارسی" />
[[رده:نویسندگان ادبیات فارسی]]
[[رده:نویسندگان عربی سده ۸ (میلادی)]]
[[رده:نویسندگان فارسی‌زبان اهل ایران]]