ساروج: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
FreshmanBot (بحث | مشارکت‌ها)
جز ←‏ردپای ساروج در کشورهای دیگر: اصلاح فاصله مجازی + اصلاح نویسه، replaced: ها ← ‌ها (2)، های ← ‌های با ویرایشگر خودکار فارسی
FreshmanBot (بحث | مشارکت‌ها)
جز replaced: هم اکنون ← هم‌اکنون (2)، آنها ← آن‌ها (2) با ویرایشگر خودکار فارسی
خط ۱:
'''ساروج''' از ابتکارات معماران ایرانی در دوران بسیار کهن است. برای ساختن آن نخست [[خاک رس]] و [[آهک]] را به نسبت شش و چهار مخلوط می‌کنند و گلی سفت می‌سازند و دو روز آن را ورز می‌دهند. <ref name="ملات ساروج ، آشنایی و تعاریف">[https://omran.online/sarooj-mortar/ عمران آنلاین]</ref> بعد، قسمتی از خاکستر کوره‌های [[حمام]] را با مقداری مواد [[الیاف]]ی لوئی (تخم و پرزهای نوعی نی است) به آن اضافه می‌کنند و مخلوط تازه را با چوبهایی به قطر ده [[سانتیمتر]] می‌کوبند تا به خوبی باهم عجین شوند.<ref name="ReferenceA">محمدیان، کوخردی، محمد، “ «به یاد کوخرد» “، ج۲. چاپ اول، دبی: سال انتشار ۲۰۰۳ میلادی.</ref><ref>محمد، صدیق «تارخ فارس» صفحه‌های (۵۰–۵۱ ـ ۵۲–۵۳)، چاپ سال ۱۹۹۳ میلادی.</ref><ref name="ReferenceB">بیکدلی علیرضا، «افغانستان حایی برای دوست داشتن، یادداشت‌ها و خاطرات».</ref>
 
ساروج [[ملات آهک]] آبی سنتی ایران است که به دو روش سرد و گرم تولید می‌شده‌است. در روش گرم، کلوخه‌های سنگ آهک [[رس|رس‌دار]] را می‌کوبیدند تا نرم شود سپس، خاک به دست آمده را با کاه و پهن و آب مخلوط می‌کردند. پس از آن، گل به دست آمده را روی زمین با ضخامت ۱۰ سانتی‌متر پهن کرده و بعد از خشک شدن، قطعه‌های خشک شده را می‌پختند. نهایت، هنگامی‌که قطعه‌ها پخته شد آنهاآن‌ها را آسیاب می‌کردند. محصول به دست آمده رنگ [[لیمویی]] یا قهوهای روشن داشت که ساروج گرم نامیده می‌شد.<ref>حیدری، داریوش و غیره: [http://pdfarchive.ir/pack-18/Do_11000313920506.pdf پژوهشی در ملات‌های آهکی تاریخی (ساروج)]. نمونه موردی: حمام شاهزاده‌ها در اصفهان. در نشریه: مرمت و معماری ایران، سال سوم، شماره پنجم، بهار و تابستان ۱۳۹۲.</ref>
 
در روش سرد، ساروج از مخلوط‌کردن [[آهک شکفته]]، خاکستر، ماسه بادی، خاک رس و [[لوئی (گیاه)|لوئی]] یا مغز نی ساخته می‌شد. بنابر موارد کاربرد مختلف، ممکن بود افزودنی‌های دیگری همچون موی بز یا گوساله یا انسان، سفیده تخم‌مرغ، چربی گوساله و… به آن ترکیب افزوده شود).<ref>همان منبع.</ref>
خط ۱۷:
* کشور ایران - شهرتاریخی باستانی [[شوشتر]]
 
در دانشگاه‌های کشور عمان، به ساروج به عنوان یک [[ملات]] نگریسته می‌شود - در دانشگاه «سلطان قابوس»، در کشور عمان- و حتی مقاله‌هایی نیز در این زمینه ارائه گردیده‌است. تا اوایل دهه هفتاد در خیلی از روستاهای ایران بخصوص در حاشیه زاگرس به عنوان ملات اصلی برای سنگ چینی خانه‌ها و پلاستر داخل اتاق‌ها استفاده می شد. در روستای سرمله ارغون دشتستان (استان بوشهر) خانه‌های ساروجی که در دهه هفتاد ساخته شده هم اکنونهم‌اکنون در حال استفاده هست .
در افغانستان هم اکنونهم‌اکنون از این ملات استفاده می‌شود.<ref name="ReferenceA"/>
 
برای مثال در سال ۱۳۸۴ برای تعمیر و بازسازی باغ بابر در [[کابل]] هنگام ساخت حوضچه و آب‌نمای پلکانی از ساروج استفاده شده‌است. برای این منظور بر محیط دایره‌ای به قطر ۱۰ متر مربع چاله‌ای به پهنای نیم متر و عمق نیم متر کنده و داخل آن مصالح لازم شامل خاکستر، آهک، ماسه ریز، خاک سرخ و آب ریخته و سپس چرخ سنگی (مشابه لاستیک خودرو در نظر بگیرید) که توسط چند نفر با طناب کشیده و داخل گودال نیم متری چرخانده می‌شد و یک نفر پس از عبور چرخ سنگی مصالح کوبیده شده را با بیل زیر و رو می‌کرد تا دوباره چرخ سنگی از روی آن بگذرد و به این ترتیب مدت زیادی ملات ورز داده می‌شد.
 
سپس ملات آماده در محل آن استفاده و روی آن [[گونی]] خیس می‌انداختند. استاد کاران افغان معتقد بودند این ملات از سیمان محکم‌تر است. آنهاآن‌ها با وجود در دسترس بودن سیمان برای ساخت حوض آب با زحمت زباد تهیه ساروج را برگزیده‌اند.<ref name="ReferenceA"/>
 
== پانویس ==