ویکی‌پدیا

چلوکباب: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
FreshmanBot (بحث | مشارکت‌ها)
ربات‌ها
۱۳۳٬۲۴۲ ویرایش‌ها
جز اصلاح فاصله مجازی + اصلاح نویسه با استفاده از AWB
Hamid Hassani (بحث | مشارکت‌ها)
۴۹٬۷۹۷ ویرایش‌ها
خط ۵:
== ادویه چلوکباب ==
سماق قرمز یا سماق قهوه ای.
(فرق این سماق ها،سماق‌ها، سماق قرمز رنگ دهنده ست و ترشی کمی دارد
و سماق قهوه‌ای رنگ دهنده نیست ولی خیلی ترش ترست)
پس نسبت به ذائقه خودتان یکی رو انتخاب کنید. دلیل استفاده از سماق بر روی کباب اینست که وقتی گوشت کباب شود کمی مواد سمی در گوشت تولید شده و سماق این سم را از بین میبردمی‌برد.
 
== تاریخچه ==
مورخانی که در [[دوره صفویه]] از [[ایران]] بازدید کرده‌اند، مستقیماً نامی از چلوکباب به عنوان یک غذای ملی نبرده‌اند.<ref name=aftab>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.aftab.ir/articles/health_therapy/nutrition_health/c13c1254246905_advise_p1.php| عنوان = تاریخچه چلوکباب ایرانی در گذر زمان| تاریخ بازدید = ۲۰ شهریور ۸۹| ناشر = وبگاه آفتاب}}</ref> یک سیاح اروپایی که در عصر [[شاه عباس]] مدتی در [[اصفهان]] به سر برده گفته‌است:<ref>{{یادکرد|فصل=دربارهدربارهٔ خورد و خوراک ایرانیان|کتاب=سفرنامه اولئاریوس|نویسنده = آدام اولئاریوس|ترجمه=احمد بهپور|ناشر =ابتکار|چاپ=اول|شهر=تهران|کوشش=ابرهارد مایسنر|صفحه=۲۷۱|سال=۱۳۶۳}}</ref>
{{نقل قول|غذای متداول ایرانیان که همیشه باید بر سر سفره‌شان باشد و قبل از هرچیز دیگری می‌خورند، [[برنج]] نپخته‌ای است که آن را [[پلو]] می‌نامند و معمولاً با گوشت گوسفند سرو می‌شود… ایرانیان با انگشتان خود گوشت را پاره می‌کنند و کمتر دیده می‌شود که از کارد استفاده کنند.}}
سیاح دیگری در دوره [[آغا محمدخان]] نیز از «کباب‌هایی که از گوشت بره و [[مرغ]] و [[گوسفند]]» ترتیب داده شده سخن گفته‌است.<ref name=olev>{{یادکرد|فصل=شیوه زندگانی مردم|کتاب=سفرنامه اولیویه|نویسنده = اولیویه|ترجمه=[[محمد طاهر میرزا]]|ناشر =انتشارات اطلاعات|چاپ=اول|شهر=تهران|کوشش=دکتر غلامرضا ورهام|صفحه=۱۶۶|سال=۱۳۷۱}}</ref> با این‌حال اختراع غذای مستقلی به نام چلوکباب را به [[ناصرالدین‌شاه]] هم نسبت می‌دهند.<ref name="aftab" /> اعتمادالسطنه نیز در نوشته‌هایش تصریح کرده‌است که نخستین چلوکبابی در ایران نامش «چلوکبابی نایب» بود که در بازار قدیم تهران فعالیتش را آغاز کرد و شبیه رستوران‌های آن روزگار اروپاییان به مردم غذا می‌داد، اما اسناد معتبر دیگری نیز وجود دارد که نشان می‌دهند، نخستین چلوکبابی در تبریز و نزدیک مرز قفقاز تأسیس شده بود و براساس مطالبی که در کتاب «تاریخ قاجار» توسط محمدرضا معتمدالکتاب آمده‌است، به دستور شخص ناصرالدین‌شاه کباب‌های قفقازی به سیخ کشیده شده‌اند و به شکل امروزی تغییر کرده‌اند و پیش از کباب‌های به سیخ کشیده‌شده ایران، شیوه استفاده از کباب‌ها، شبیه کباب‌های قفقازی رایج بوده‌است؛ شیوه‌ای که امروز نیز در برخی از رستوران‌های تهران به‌ویژه کباب قفقازی‌های خیابان ستارخان دارای مشتریان انبوه و خاص خود هستند.<ref name=Gostaresh>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://gostareshonline.com/culture-arts/1360315-%DA%86%D9%84%D9%88%DA%A9%D8%A8%D8%A7%D8%A8چلوکباب-%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D8%A7%D9%87ناصر‌الدین‌شاه-%D9%88و-%DA%86%D9%84%D9%88%DA%A9%D8%A8%D8%A7%D8%A8%DB%8Cچلوکبابی-%D9%87%DB%8C%D8%AA%D9%84%D8%B1هیتلر.html |عنوان=تاریخ غذای ایرانی: چلوکباب ناصرالدین شاه و چکوکبابی هیتلر | ناشر =وبگاه روزنامه گسترش |تاریخ =۹۲/۸/۱۷ |تاریخ بازبینی= ۹۲/۸/۱۵}}</ref> همچنین، یکی از نخستین چلوکبابی تهران که زنان نیز به همراه خانواده حق حضور در آن را یافتند، ''چلوکبابی عباس شمرونی'' (بعدها چلوکبابی فرد شمیرانی) واقع در [[میدان امین‌السلطان]] بود.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.ravy.ir/content2589899.html| عنوان = یک شغل خوشمزه| تاریخ بازدید = ۲۰ شهریور ۸۹| ناشر = سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران}}</ref>
 
== منو و قیمت ==
واحد شمارش چلوکباب «دست» است. یک دست چلوکباب معمولاً به یک بشقاب پر از [[پلو]]، [[کباب برگ]] (یک سیخ) یا [[کباب کوبیده|کوبیده]] (دو سیخ) گفته می‌شود که همراه با [[گوجه فرنگی]] کباب شده، [[سماق]]، [[پیاز]] و [[نوشیدنی]] (معمولا [[دوغ]]) سرو می‌شود.{{سخ}} قیمت یک پرس چلوکباب کامل در زمان ناصرالدین‌شاه ۳ قران، در زمان [[احمد شاه]] ۴ تا ۵ ریال و در زمان [[محمدرضاشاه]] تا ۶۰ ریال بود.<ref name="aftab" /><ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.parsine.com/fa/pages/?cid=19291| عنوان = تاریخچه چلوکباب| تاریخ بازدید = ۲۰ شهریور ۸۹| ناشر = سایت پارسینه}}</ref>
 
[[جعفر شهری]] پژوهشگر و مورخ تاریخ تهران، در کتاب «تاریخ قدیم تهران» دربارهدربارهٔ قیمت چلوکباب در قدیم یادآور شده که در سال ۱۲۹۵ «عبدالله بهرامی» معاون اداره امنیه تهران (پلیس امروزی) بیشترین مبلغی را که برای هر وعده چلوکباب پرداخت می‌کرده است،می‌کرده‌است، ۴ تا ۵ ریال و در سال ۱۳۲۰ نیز نرخ چلوکباب برای کارکنان روزنامه اطلاعات ۵ ریال بود که شامل کباب برگ بزرگ، کره، ۳۳۰ گرم برنج، پیاز، نان و سماق بوده‌است و در همان زمان برای کارکنان روزنامه اطلاعات در خیابان خیام تهران، چلوکباب کوبیده پرسی ۴ ریال می‌آورده‌اند.<ref name="Gostaresh" />
 
براساس گزارش‌های متعددی در نشریات قدیمی ازجمله روزنامه‌های کیهان و اطلاعات؛ حوالی سال‌های ۱۳۳۰ تا ۱۳۳۵، یک سیخ کباب کوبیده در تهران، ۵/۳ ریال قیمت داشت، اما در شهرهای دیگر ایران، دو سیخ کباب همراه با نان و گوجه‌فرنگی ۸ ریال بفروش می رسیدمی‌رسید و در صورت سفارش لیموناد یا نوشابه ۴–۲ ریال دیگر نیز به آن اضافه می‌شد که جمعاً ۱۰ تا ۱۲ ریال قیمت تمام‌شده آن بود و فرد با پرداخت ۱۲ ریال می‌توانست یک پرس غذای کامل بخورد. در سال ۱۳۵۲ قیمت چلوکباب برگ همراه با کره و گوجه‌فرنگی کباب‌شده و پیاز و سماق مبلغ ۶۰ ریال بود و اغلب افرادی که شاغل بودند و نمی‌توانستند به منزل برگردند، چلوکباب می‌خوردند. دانشجویان که درآمد بهتری داشتند، معمولاً جوجه‌کباب سفارش می‌دادند که قیمت آن ۱۲۰ریال بود.<ref name="Gostaresh" />
 
قیمت یک پرس چلوکباب در جنوب تهران، گاهی از این هم کمتر بوده‌است. به عنوان مثال «جعفر نداف» میدان‌دار قدیمی در میدان تره‌بار قدیمی شوش در بهار ۱۳۵۶ به خبرنگار روزنامه اطلاعات گفته استگفته‌است: «زحمت بارکش‌های میدان زیاد است، اما چلوکباب ۲ تومانی سر ظهر، خستگی آن‌ها را درمی‌آورد.»<ref name="Gostaresh" />
 
== چلوکباب و حوادث تاریخی ==
از گذشته تاکنون، یکی از معروف‌ترین چلوکبابی‌های تهران، [[چلوکبابی شمشیری|چلوکباب شمشیری]] نام داشت که مالک او [[محمدحسن شمشیری|حاج‌حسن شمشیری]] بود. شعبه اصلی آن از دوران قدیم در قسمت شرقی سبزه‌میدان تهران (خیابان بوذرجمهری قدیم) قرار داشت و فعالیتش را از زمان رضاشاه آغاز کرده بود. حاج‌حسن شمشیری از یاران وفادار و حامیان نهضت ملی شدن صنعت نفت ایران توسط [[محمد مصدق|دکتر محمد مصدق]] بود و در آن روزگار (۱۳۲۰) با پرداخت مبلغ یک میلیون ریال (۱۰۰ هزار تومان) که در آن زمان مبلغ زیادی محسوب می‌شد، اوراق قرضه حمایت از ملی شدن صنعت نفت را خریداری کرد و پس از [[کودتای ۲۸ مرداد]] نیز دستگیر و روانه زندان و به [[جزیره خارگ]] تبعید شد.<ref name="Gostaresh" /> هم‌زندانی او در [[جزیره خارگ|خارگ]] که نامش «کریم کشاورز» بود در خاطرات شخصی‌اش نوشته استنوشته‌است که حاج حسن شمشیری متعهد شده بود که بهترین کباب کوبیده و برگ را به هم سلولهایش بدهد که متأسفانه این شانس را نداشت به این گفته‌اش جامه عمل بپوشاند.<ref name="aftab" />▼
 
دربارهدربارهٔ چلوکباب و تأثیر آن در سیاست در تاریخ مطالب گوناگونی یافت می‌شود. در سال ۱۳۲۴ هنگامیکه قیمت «[[قند (فراورده)|قند]] وارداتی» از روسیه به دلیل جنگ روسیه و ژاپن بالا رفت، [[احمدخان علاءالدوله]] (حاکم تهران و [[نسقچی]] مشهور دربار قاجاریه)، «هاشم قندی» و «اسماعیل خان» را احضار کرد و دستور داد آنان را [[شلاق‌زدن|شلاق بزنند]]، چراکه ایندو که جزء تجار و واردکنندگان [[قند (فراورده)|قند]] به ایران بودند، قیمت آنرا بالا برده بودند. هنگامیکه می‌خواستند حکم شلاق را اجرا کنند، پسر هاشم قندی پیش [[احمدخان علاءالدوله|علاءالدوله]] آمد و خواست تا او را به جای پدرش شلاق بزنند و [[احمدخان علاءالدوله|علاءالدوله]] دستور داد تا او را هم ۵۰۰ ضربه شلاق بزنند. وقتی که زمانِ نهار خوردن فرا رسید، [[احمدخان علاءالدوله|علاءالدوله]] بلافاصله دستور توقف [[شلاق زدن]] را داد و به سه متهم گفت: «هنگام شلاق زدن باید شلاق بخورید و هنگام ناهار باید ناهار بخورید و الان چون چلوکباب حاضر است پس باید چلوکباب بخوریم و بعد از غذا بقیه شلاقها را باید بخورید».<ref name="aftab" />▼
▲از گذشته تاکنون، یکی از معروف‌ترین چلوکبابی‌های تهران، [[چلوکبابی شمشیری|چلوکباب شمشیری]] نام داشت که مالک او [[محمدحسن شمشیری|حاج‌حسن شمشیری]] بود. شعبه اصلی آن از دوران قدیم در قسمت شرقی سبزه‌میدان تهران (خیابان بوذرجمهری قدیم) قرار داشت و فعالیتش را از زمان رضاشاه آغاز کرده بود. حاج‌حسن شمشیری از یاران وفادار و حامیان نهضت ملی شدن صنعت نفت ایران توسط [[محمد مصدق|دکتر محمد مصدق]] بود و در آن روزگار (۱۳۲۰) با پرداخت مبلغ یک میلیون ریال (۱۰۰ هزار تومان) که در آن زمان مبلغ زیادی محسوب می‌شد، اوراق قرضه حمایت از ملی شدن صنعت نفت را خریداری کرد و پس از [[کودتای ۲۸ مرداد]] نیز دستگیر و روانه زندان و به [[جزیره خارگ]] تبعید شد.<ref name="Gostaresh" /> هم‌زندانی او در [[جزیره خارگ|خارگ]] که نامش «کریم کشاورز» بود در خاطرات شخصی‌اش نوشته است که حاج حسن شمشیری متعهد شده بود که بهترین کباب کوبیده و برگ را به هم سلولهایش بدهد که متأسفانه این شانس را نداشت به این گفته‌اش جامه عمل بپوشاند.<ref name="aftab" />
 
▲درباره چلوکباب و تأثیر آن در سیاست در تاریخ مطالب گوناگونی یافت می‌شود. در سال ۱۳۲۴ هنگامیکه قیمت «[[قند (فراورده)|قند]] وارداتی» از روسیه به دلیل جنگ روسیه و ژاپن بالا رفت، [[احمدخان علاءالدوله]] (حاکم تهران و [[نسقچی]] مشهور دربار قاجاریه)، «هاشم قندی» و «اسماعیل خان» را احضار کرد و دستور داد آنان را [[شلاق‌زدن|شلاق بزنند]]، چراکه ایندو که جزء تجار و واردکنندگان [[قند (فراورده)|قند]] به ایران بودند، قیمت آنرا بالا برده بودند. هنگامیکه می‌خواستند حکم شلاق را اجرا کنند، پسر هاشم قندی پیش [[احمدخان علاءالدوله|علاءالدوله]] آمد و خواست تا او را به جای پدرش شلاق بزنند و [[احمدخان علاءالدوله|علاءالدوله]] دستور داد تا او را هم ۵۰۰ ضربه شلاق بزنند. وقتی که زمانِ نهار خوردن فرا رسید، [[احمدخان علاءالدوله|علاءالدوله]] بلافاصله دستور توقف [[شلاق زدن]] را داد و به سه متهم گفت: «هنگام شلاق زدن باید شلاق بخورید و هنگام ناهار باید ناهار بخورید و الان چون چلوکباب حاضر است پس باید چلوکباب بخوریم و بعد از غذا بقیه شلاقها را باید بخورید».<ref name="aftab" />
 
== تاریخچه چلوکباب در خارج ایران ==
«جواد فریفته»، آشپز مخصوص [[احمد شاه]]، هنگامی که حدود ۹۰ سال قبل در [[پاریس]] اقامت گزید، نخستین کسی بود که یک چلوکبابی ایرانی را در خارج از کشور دایر نمود که نام آن را «فریفته» گذاشت. همچنین «احمدخان» از ایرانیانی که در [[آلمان]] زندگی می‌کردند، در زمان حکومت [[آدولف هیتلر]]، یک [[چلوکبابی]] تأسیس کرد که نامش را «هیتلر» نهاد و تنها به طرفداران هیتلر و حزب او، خدمات می دادمی‌داد.<ref name="Gostaresh" />▼
 
▲«جواد فریفته»، آشپز مخصوص [[احمد شاه]]، هنگامی که حدود ۹۰ سال قبل در [[پاریس]] اقامت گزید، نخستین کسی بود که یک چلوکبابی ایرانی را در خارج از کشور دایر نمود که نام آن را «فریفته» گذاشت. همچنین «احمدخان» از ایرانیانی که در [[آلمان]] زندگی می‌کردند، در زمان حکومت [[آدولف هیتلر]]، یک [[چلوکبابی]] تأسیس کرد که نامش را «هیتلر» نهاد و تنها به طرفداران هیتلر و حزب او، خدمات می داد.<ref name="Gostaresh" />
 
== انواع ==
سطر ۴۲ ⟵ ۴۰:
 
در [[ایتالیا]] [[پیتزا|پیتزایی]] با عنوان پیتزا چلوکباب ارائه می‌گردد.<ref>{{یادکرد وب
| نشانی = http://www.tebyan.net/index.aspx?pid=934&articleID=414241&Keyword=+%da%86%d9%84%d9%88%da%a9%d8%a8%d8%a7%d8%a8چلوکباب
| عنوان = اختراع عجیب یک ایتالیایی عاشق ایران
| تاریخ بازدید = ۲۱ شهریور ۸۹| ناشر = وبگاه تبیان}}</ref>
 
== منابع ==
{{پانویس|۲}}
 
== جستارهای وابسته ==
سطر ۵۳ ⟵ ۵۱:
 
== پیوند به بیرون ==
* [http://www.farhangsara.com/chelokabab_history.html تاریخچهٔ چلوکباب در وب‌گاهوبگاه فرهنگ‌سرا]
 
{{غذاهای ایرانی}}
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/چلوکباب»