گویش وفسی: تفاوت میان نسخهها
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
جز توضیح بیشتر در مورد دستور وفسی همراه ارجاعات کاملتر برچسبها: افزودن القاب ویرایشگر دیداری |
توضیح بیشتر |
||
خط ۲:
|name=وفسی یا ووسی
|states=[[ایران]]، [[استان مرکزی]]، روستای ووس یا [[وفس]]
|speakers=
|familycolor=هندواروپایی
|fam2=[[زبانهای هندوایرانی]]
خط ۱۲:
}}
'''<big>وفسی</big>''' (به [[زبان تاتی ایران|تاتی]]: ''ووسی'') یکی از گویشهای [[زبان تاتی ایران|زبان تاتی]]<ref>کتاب «دستور زبان وفسی-تاتی»، دونالد استیلو، ۱۹۷۱، ۴۵۰ صفحه</ref><ref>«گونههای زبان تاتی»، دونالد استیلو، ۱۹۸۱؛ ۹: گونههای وفس و اطراف آن در منطقه اراک استان مرکزی</ref><ref>[https://www.dropbox.com/s/s8fjgyyc3i7h1d7/Dr.Yarshater-Southern%20Tati.pdf?dl=0 مقدمه کتاب «دستور زبان گویشهای تاتی جنوبی»، پروفسور احسان یارشاطر، لاهه - پاریس ١٩٦٩]</ref><ref>کتاب «تاتهای ایران و قفقاز»، علی عبدلی، ۱۳۸۹</ref> از [[زبانهای ایرانی غربی|زبانهای ایرانی شمال غربی]] است که در روستای [[وفس|وفس ،گورچان،چهرقان و فرک]] از توابع [[شهرستان کمیجان]] [[استان مرکزی]] رایج است. ارتباط دقیق زبانشناختیِ وفسی هنوز مورد پرسش میباشد. در حالی که به عنوان گروه تاتی طبقه بندی شده است ([[استیلو دونالد|استیلو]]<ref>{{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=Stilo|نام=Donald L|عنوان=The Tati Language Group in the Sociolinguistic Context of Northwestern Iran and Transcaucasia|ترجمه عنوان=گروه زبانهای تاتی در بافت زبانشناسی اجتماعی شمال غربی ایران و قفقاز|ژورنال=Iranian Studies|ناشر=Routledge|تاریخ=1981|زبان=English|شاپا=0021-0862|doi=|پیوند=|تاریخ دسترسی=}}</ref>، 1981)، به ویژه در ارتباط نزدیک با گویشهای تاتی جنوبی ([[احسان یارشاطر|یارشاطر]])، دیگر محققان، وفسی را احتمالاً به عنوان یک گویشِ مرکزی در نظر گرفتهاند (مورگنستیرن<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Neu-iranische Sprachen|نام خانوادگی=Morgenstierne|نام=Georg|ناشر=E. J. Brill|سال=1958|شابک=|مکان=Leiden|صفحات=}}</ref> : 172). لکوک<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Les dialects du centre de l'Iran|نام خانوادگی=Lecoq|نام=Pierre|ناشر=Reichert|سال=1989|شابک=|مکان=Weisbaden|صفحات=}}</ref> (1989: 313) وفسی و دیگر گویشهای ناحیهی [[تفرش]] را دارای ویژگیهای مشترک دستوری بسیار با گویشهای مرکزی اما واژگان این گروه را بیشتر شبیه گویشهای تاتی میداند. در واقع هیچ کس تا به حال خانوادهی تاتی را تعریف و وسعت دقیق این خانواده را تعیین نکرده و یا ارتباط دقیق آن با دیگر گروههای زبانهای ایرانی شمال غربی را مشخص ننموده است. قبل از نسبت دادن هر ارتباط زبانشناختی به وفسی، باید یک تعریف رسمی از [[تات|تاتی]] داده شود و نحوهی ارتباط و تفاوت آن با فلات مرکزی مشخص شود. در حال حاضر، ما باید وفسی را دارای ویژگیهای هر دو خانواده بدانیم<ref>{{یادکرد کتاب|نشانی=http://www.avayekhavar.ir/products.php?id=784|عنوان=حکایت های عامیانه وفسی|نام خانوادگی=یوسفی|نام=سعیدرضا|نام خانوادگی۲=مهین ناز میردهقان|نام۳=دونالد استیلو|ناشر=آوای خاور|سال=1395|شابک=978-600-96362-2-8|مکان=تهران|صفحات=1}}</ref>.
'''<big>دستور وفسی</big>'''
خط ۲۳:
صفات در وفسی، غالبا به دنبال هستهی اسمی و بدون هیچ تکواژ مرتبط کننده میآیند. اما عموما صفات با هستهی اسمی خود از لحاظ شمار، حالت (مستقیم و غیرمستقیم) و جنسیت مطابقت دارند.
'''حالت نمایی در وفسی'''
از ویژگی زبانهای ایرانی از جمله وفسی، وجود ساختار حالتنمایی ساختواژی غنی و همچنین ساختار کنایی در آنها میباشد. ساختار کنایی در زبانهای ایرانی زمان-مبنا بوده که شواهد مربوط به این ساختار ابتدا در اوستایی نو و سپس در پارسی باستان به طور گسترده مشاهده و مستند شده است (ویندفور<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=The Iranian languages|نام خانوادگی=Windfuhr|نام=Gernot|ناشر=Routledge|سال=2009|شابک=|مکان=New York|صفحات=31}}</ref>، 2009، ص. 31). علاوه بر حضور حالتنمایی کنایی دوجزئی در وفسی، نظام مفعولنمایی افتراقی حساس به دو ویژگی معنایی-کاربردی جانداری و معرفگی<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Case Marking in Iranic and Indic Languages: Vafsi, Tati, Taleshi, Pashto, Balochi & Hindu/Urdu|نام خانوادگی=Mirdehghan|نام=Mahinnaz|نام خانوادگی۲=Yousefi|نام۲=Saeed Reza|ناشر=AvayeKhavar|سال=2017|شابک=978-600-97266-1-5|مکان=Tehran|صفحات=}}</ref> و نظام حرف اضافهنمایی افتراقی حساس به ویژگی جانداری<ref>{{یادکرد ژورنال|نویسنده=مهین ناز میردهقان و سعیدرضا یوسفی|عنوان=حرف اضافه نمايي افتراقي در وفسي در چارچوب نظري بهينگي|ژورنال=جستارهای زبانی|ناشر=دانشگاه تربیت مدرس|تاریخ=مرداد و شهریور 1395|زبان=فارسی|شاپا=|doi=|پیوند=http://lrr-old.modares.ac.ir/?_action=showPDF&sc=1&article=12806&_ob=5be11802c21075232e8856497d27eb22&fileName=full_text.pdf|تاریخ دسترسی=}}</ref> نیز در آن نمود مییابد.
'''حالت نمایی مفعول بواسطه'''
استیلو (2006)، در مقالهای با عنوان ساختارهای دو مفعولی در وفسی به بررسی حالتنمایی مفعول بواسطه در ساختارهای دو مفعولی و مقایسهی آن با نوع حالتنمایی مفعول صریح در وفسی میپردازد. وی در این مقاله نشان میدهد که حالت مفعول بواسطهی وفسی همواره بواسطه بوده و مانند حالت مفعول صریح، حساس به دو ویژگی معرفگی و جانداری نمیباشد<ref>{{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=Stilo|نام=Donald L.|عنوان=Ditransitive constructions in Vafsi|ژورنال=|ناشر=|تاریخ=2006|زبان=English|شاپا=|doi=|پیوند=http://www.eva.mpg.de/lingua/conference/07_DitransitiveConstructions/pdf/handouts/Handout_Stilo.pdf|تاریخ دسترسی=}}</ref>.
حالت بواسطه در وفسی در سه پدیدهی دستوری زیر ظهور مییابد:
الف) حالت تجربهگر در افعال تجربی، حسی، و یا شناختی.
ب) حالت مفعول بواسطه.
پ) حالت مفعول جاندار پیشاضافههای dœ (به) یا œz (به) یا پس واژهبست -o (به) و یا پساضافهی ra (برای) در نقش پذیرا (مفعول بواسطه)<ref>{{یادکرد ژورنال|نویسنده=Mahinnaz Mirdehghan & Saeed Reza Yousefi|عنوان=Dative Case marking in Vafsi within the OT Framework|ژورنال=Iranian Studies|ناشر=Routledge|تاریخ=2016|زبان=English|شاپا=0021-0862|doi=http://dx.doi.org/10.1080/00210862.2015.1108720|پیوند=|تاریخ دسترسی=}}</ref>.
== پانویس ==
{{پانویس}}
|