دستگاه (موسیقی): تفاوت میان نسخه‌ها

در بیشتر منابع معاصر (در سدهٔ ۲۱ میلادی)، تعداد دستگاه‌های موسیقی ایران هفت عدد ذکر شده اما از لحاظ آناتومی (ترتیب و نوع [[فاصله (موسیقی)|فاصله]]‌ها) این دستگاه‌ها کمتر از هفت نوع دانسته می‌شوند. به عقیدهٔ [[علینقی وزیری]]، رفتار و حالات دستگاه [[راست پنجگاه]] مانند [[ماهور (موسیقی)|ماهور]] است و رفتار و حالات دستگاه [[نوا (موسیقی)|نوا]] نیز مانند [[شور (موسیقی)|شور]] است، که یعنی دستگاه‌ها را می‌توان در پنج خانوادهٔ اصلی طبقه‌بندی کرد.<ref>{{پک|وزیری|۱۲۶۶|ک=دستور تار}}</ref><ref>{{پک|لطفی|۱۳۸۸|ک=مجموعه مقالات موسیقی|ص=۲۳}}</ref> [[برونو نتل]] نیز همین دیدگاه را تأیید می‌کند،<ref dir=ltr>{{پک|Nettl|1987|ک=The Radif of Persian Classical Music|ص=59|زبان=en}}</ref> و ژان دورینگ هم اگر چه خود به شش یا هفت [[گام (موسیقی)|گام]] اعتقاد دارد، اما از [[روح‌الله خالقی]] چنین نقل می‌کند که وی نیز پنج گام اصلی برای دستگاه‌ها بر می‌شمرد.<ref dir=ltr name=during/> از سوی دیگر، [[داریوش طلایی]] در تحقیقاتش به این نتیجه رسیده که با شکستن هر دستگاه به دو [[دانگ (موسیقی)|دانگ]] می‌توان تمام ساختارهای [[مد (موسیقی)|مُدال]] موسیقی ایرانی را با استفاده از تنها چهار دانگ (شور، چهارگاه، ماهور، و نوا/دشتی) طبقه‌بندی کرد.<ref>{{پک|طلایی|۱۳۹۴|ک=تحلیل ردیف|ص=۱۴}}</ref><ref>{{پک|طلایی|۱۳۷۲|ک=نگرشی نو|ص=۲۳}}</ref> [[محمدرضا لطفی]] نیز هویت هر دستگاه را در [[دانگ (موسیقی)|دانگ]] اول آن می‌داند و می‌نویسد که دانگ اول هر دستگاه غیر قابلغیرقابل تغییر است چون با تغییر آن، ماهیت دستگاه تغییر می‌کند.<ref name=lotfi24/>