ویکی‌پدیا:اجماع: تفاوت میان نسخه‌ها

ویرایشگران ویکی‌پدیا معمولاً به طوربه‌طور طبیعی به اجماع می‌رسند. وقتی یکی از آن‌ها صفحه‌ای را تغییر می‌دهد، دیگران آن را می‌خوانند و تصمیم می‌گیرند که آیا نیاز به تغییر بیشتری هست یا نه. اگر بین ویرایشگران در خصوص تغییر اتفاق نظر وجود نداشته باشد، در [[راهنما:صفحه بحث|صفحه بحث]] مربوط با هم گفتگو می‌کنند تا به اجماع برسند.

اجماع در ویکی‌پدیا معمولاً پروسه‌ای طبیعی و نامحسوس (پنهانی) است. هر ویرایشی که مورد مناقشه نباشد و واگردانی نشود را می‌توان [[ویکی‌پدیا:سکوت و اجماع|مورد اجماع دانست]]. اگر ویرایشگر دیگری بعداً آن ویرایش را تغییر بدهد و این منجر به هیچ انتقادی نشود، می‌شود چنین تعبیر کرد که اجماع جدیدی به دست آمده‌است. به این ترتیب، دانشنامه مرتب و به طوربه‌طور تدریجی گسترش می‌یابد.

تمام ویرایش‌ها (به جز آن‌هایی که منظور واضحی دارند) باید با کمک [[راهنما:خلاصه ویرایش]] و یا در صفحهٔ بحث توضیح داده شوند. خلاصه ویرایش‌های مفصل و گویا اشاره می‌کنند که در ویرایش‌های بعدی چه چیزهایی باید اصلاح شوند تا اجماع حاصل بشود. اهمیت خلاصه ویرایش به خصوص در زمان [[ویکی‌پدیا:واگردان|واگردان]]ی ویرایش‌هایی که یک کاربر دیگر با [[ویکی‌پدیا:فرض حسن نیت|حسن نیت]] انجام داده دو چندان می‌شود. واگردانی‌های مکرر در ویکی‌پدیا مصداقی از [[ویکی‌پدیا:جنگ ویرایشی|جنگ ویرایشی]] دانسته می‌شوند مگر آن که در چارچوب سیاست‌های خاص (مثلاً برای حفاظت از محتوای [[ویکی‌پدیا:زندگی‌نامه زندگان|زندگی‌نامه زندگان]]) یا در مقابله با [[ویکی‌پدیا:خرابکاری|خرابکاری]] انجام شده باشند.

اگر ویرایش محتوا به تنهایی نتواند به اجماع منتهی شود، آنگاه پروسهٔ اجماع‌یابی علنی‌تر می‌شود: کاربران در [[راهنما:صفحه بحث|صفحه بحث]] به گفتگو می‌پردازند و تلاش می‌کنند که اختلافشان را با گفتگو رفع کنند. در این گفتگو آن‌ها تلاش می‌کنند که با ''استدلال'' در چارچوب سیاست‌های ویکی‌پدیا و با استفاده از منابع و [[عقل سلیم]] همدیگر را قانع کنند؛ گاهی نیز راه حل‌های جایگزینی مطرح می‌کنند که می‌تواند طرفین را راضی کند. نتیجه نهایی ممکن است هیچ کدامهیچ‌کدام از طرفین را به طوربه‌طور کامل راضی نکند اما توسط همه به عنوان یک راه حل منطقی پذیرفته شود. اجماع در ویکی‌پدیا یک روند مداوم است؛ معمولاً بهتر است که راه حلی که بی‌نقص نیست پذیرفته شود تا منجر به بهبود مقطعی محتوا شود، تا این که برای یک راه حل قطعی مبارزه‌ای طولانی صورت بگیرد. به طوربه‌طور کلی، کیفیت محتوایی که موضوع جنگ‌های ویرایشی بوده بسیار کمتر از کیفیت محتوایی است که توسط ویرایشگرانی تهیه شده که دید بلندمدت‌تری داشته‌اند.

هر گاه ویرایشگران به طوربه‌طور ویژه در حصول اجماع به مشکل برخورده باشند، راه حل‌های مختلفی برایشان وجود دارد (نظیر [[ویکی‌پدیا:نظر سوم|نظر سوم]] و [[ویکی‌پدیا:درخواست برای نظر|ایجاد نظرخواهی]]) و در شرایط بحرانی‌تر راه حل‌هایی وجود دارند که به صورت قاطعانه منجر به ختم یک اختلاف می‌شوند (نظیر [[ویکی‌پدیا:تابلوی اعلانات مدیران|اقدام مدیران]]، [[ویکی‌پدیا:میانجیگری|میانجیگری]] و [[ویکی‌پدیا:هیئت داوری|داوری]]). توجه داشته باشید که تمرکز مدیران روی اجرای سیاست‌ها و رفتار کاربران است و مدیران در مورد خود محتوا تصمیم قاطعانه نمی‌گیرند. مدیران ممکن است کاربری را به دلایل مختلف (نظیر [[ویکی‌پدیا:جنگ ویرایشی|جنگ ویرایشی]]، استفاده از [[ویکی‌پدیا:حساب زاپاس|حساب زاپاس]] یا عدم رعایت [[ویکی‌پدیا:نزاکت|نزاکت]]) قطع دسترسی کنند، یا در مورد این که یک ویرایش را می‌توان بر اساس سیاست‌ها نگاه داشت یا نه تصمیم بگیرند، اما معمولاً از این حدود گذر نمی‌کنند.

ویرایشگرانی که رویکردی بی‌طرف، مستقل و مبادی آداب دارند معمولاً از طریق روندهای بالا به اجماع می‌رسند. با این حال گاهی بحث‌ها به بن‌بست می‌رسند به این دلیل که راهی منطقی برای حل اختلاف پیدا نمی‌شود یا به این خاطر که یک یا چند طرف بحث را افرادی تشکیل می‌دهند که احساساتی شده‌اند و برایشان ''برنده شدن'' در بحث تبدیل به یک اولویت شده‌است. آنچه در ادامه آمده پیشنهادهایی برای حل اختلافات پیچیده با کمک پروسه‌های رسمی و غیر رسمیغیررسمی مختلف است.

اگر گفتگو در صفحهٔ بحث نتیجه‌بخش نبود {{---}} مثلاً وقتی که دو ویرایشگر (یا دو گروه از ویرایشگران) به هیچ وجه دیدگاه مشابهی راجع به یک موضوع ندارند {{---}} ویکی‌پدیا راه‌های تثبیت‌شدهٔ دیگری دارد که به کمک آن می‌توان از دیگران درخواست کرد اظهار نظر کنند. این روش‌ها معمولاً برای رفع اختلافات ساده‌ای که در کمال حسن نیت رخ می‌دهند به کار می‌روند، چرا که ویرایشگران غیر درگیر می‌توانند دیدگاهی تازه به بحث وارد کنند و یا به ویرایشگران درگیر کمک کنند که راه حلی بینابینی را (که خود قادر به کشف آن نبودند) بیابند. مهم‌ترین این روش‌ها عبارتند از:

: اگر اختلاف بین چندین کاربر رخ داده‌است و یا موضوع اختلاف پیچیده‌است، روش‌های بالا ممکن است کافی نباشند چرا که حل اختلاف نیاز به صرف زمان بیشتری دارد. در این شرایط درخواست میانجی‌گری می‌تواند رویکرد مناسبی باشد. میانجی‌گران کاربرانی هستند که سابقهٔ موفقی در حل اختلافات در ویکی دارند.

در بسیاری از موارد بالا، بحث ممکن است به یکی از اشکال [[ویکی‌پدیا:رأی‌گیری جایگزین بحث نیست|رأی‌گیری]] مبدل شود؛ باید توجه کرد که اجماع بر اساس کیفیت آرای (و نه صرفاً بر اساس تعداد حامیان یک دیدگاه) تعیین می‌شود، لذا در چنین شرایطی، استفاده از آرای موافق و مخالف صرفاً باید برای ساختارمند کردن بحث باشد و نتیجهٔ نهایی نباید از شمردن آرا به طوربه‌طور صرف حاصل گردد. نظراتی که به طوربه‌طور مشخص به سیاست‌ها و رهنمودهای ویکی‌پدیا استناد کنند، وزن بیشتری می‌گیرند.

در برخی موارد، اختلافات صرفاً راجع به محتوا نیستند بلکه منعکس‌کنندهٔ اختلافات شخصی یا اختلاف در [[ایدئولوژی]] افراد هستند؛ در چنین شرایطی ممکن است نیاز به مداخلهٔ مدیران یا کل اجتماع ویکی‌پدیا باشد. مدیران راجع به محتوا تعیین تکلیف نمی‌کنند، اما ممکن است که برای اعمال سیاست‌ها (نظیر سیاست [[ویکی‌پدیا:زندگی‌نامه زندگان|ویکی‌پدیا:زندگی‌نامه زندگان]]) مداخله کنند یا برای یک یا چند نفر از ویرایشگران به خاطر رفتار اخلالگرانه یا خارج از نزاکت، قطع دسترسی اعمال کنند. اگر چه بسیاری از مدیران صفحه‌های مختلف را پی‌گیری می‌کنند و خود به خود در چنین شرایطی اقدام می‌کنند، اما راه‌های مختلفی هم برای جلب توجه مدیران به بحث‌ها وجود دارد:

: در حال حاضر، ویکی‌پدیای فارسی هیئت داوری ندارد در نتیجه تصمیم در مورد طرد کاربرانی که در بحث‌ها به طوربه‌طور مداوم اخلالگری می‌کنند، از این مسیر ممکن نیست. برای آگاهی از روش‌های جاری برای طرد چنین کاربرانی، [[وپ:طرد]] را ببینید.

* '''[[ویکی‌پدیا:جارزنی|جارزنی]] و سوء استفاده از [[ویکی‌پدیا:حساب زاپاس|حساب‌های زاپاس و همزاد]].''' هرگونه تلاش برای جمع‌آوری شرکت کنندگان به یک بحث در جامعه که منجر به جهت گیریجهت‌گیری بحث شود غیرقابل قبول است. با این که [[ویکی‌پدیا:جارزنی|اشکالی ندارد]] {{---}} و حتی تشویق می‌شود {{---}} که برای به دست آوردن نقطه نظرات و استدلال‌های جدید افراد به بحث دعوت شوند، [[ویکی‌پدیا:جارزنی|قابل قبول نیست]] که فقط افرادی دعوت شوند که نسبت به یک دیدگاه خاص نظر موافق دارند، یا افراد به نحوی دعوت شوند که نظر دعوت‌کننده را در آن خصوص تقویت کند. استفاده از حساب‌های جایگزین (زاپاس) برای اثرگذاری بر اجماع مطلقاً ممنوع است. پیام‌های بیطرفانهٔ آموزنده به تابلوهای اعلانات، ویکی پروژه‌ها یا کاربران ویکیپدیاویکی‌پدیا مجاز است؛ ولی اقداماتی که می‌تواند به طرز معقولی به عنوان تلاش برای ''پر کردن صندوق رأی'' تعبیر شود یا به هر نحو فرایند اجماع آفرینی را تضعیف کند ویرایش اخلالگرانه تلقی می‌شود.

اجماع بین تعداد محدودی کاربر در یک زمان و مکان مشخص، نمی‌تواند ناقض اجماع بزرگتری باشد که توسط اجتماع ویکی‌پدیا به دست آمده استآمده‌است. برای مثال، اعضای یک ویکی‌پروژه نمی‌توانند تصمیم بگیرند که یک سیاست یا رهنمود به صفحه‌های آن ویکی‌پروژه نباید اعمال شود، مگر آن که بتوانند در سطح وسیع‌تری اجتماع ویکی‌پدیا را از این تصمیمشان آگاه و موافقتشان را جلب کنند.
[[رده:انشاهای مکمل ویکی‌پدیا|انشاهای مکمل ویکی‌پدیا]]

و [[ویکی‌پدیا:مستندسازی الگوها|مستندات الگوها]] توسط سازوکاری که اجتماع برای تصویب سیاست‌ها و رهنمودها استفاده می‌کند مورد پذیرش قرار نگرفته‌اند، در نتیجه محتوایشان صرفاً جنبهٔ یک [[ویکی‌پدیا:انشا|انشا]] را دارد و نه بیشتر.

بر اساس اجماع کاربران ویکی‌پدیای فارسی، در آن دسته از نظرخواهی‌ها یا رای‌گیری‌ها که تعداد رأی یا تعداد شرکت‌کنندگان اهمیت دارد (مانند نظرخواهی مدیریت یا هیئت نظارت) رأی ممتنع برای رسیدن نظرخواهی به حدنصاب تعداد رأی، محاسبه می‌شود ولی در محاسبه و درصدگیری به عنوان موافق یا مخالف محاسبه نمی‌شود و با نظر تفاوت دارد چون نظر در محاسبهٔ حدنصاب تعداد رأی بی‌تأثیر است.<ref>[//fa.wikipedia.org/w/index.php?oldid=16376290#بی_اثر_کردن_رای_ممتنع_در_جمع_بندی_درصدی_در_نظرخواهی_مدیریتی نتیجه اجماع نظرخواهی برای نحوهٔ محاسبهٔ رای ممتنع]</ref>‍