[[پرونده:10.1371 journal.pbio.0050169.g001-O.jpg|250px|چپ|بندانگشتی|بخشی از شبکه مویرگی مغز که وظیفه تغذیه سلول‌های مغز را بعهده دارند.]]
'''سد خونی مغزی''' یا در اصطلاح [[پزشکی]] (BBB) محدودهٔ جدا کنندهجداکننده بین مایع برون‌سلولی مغز در [[سیستم اعصاب مرکزی]] و جریان خون گردشی در بدن است بطوریکه اگر مواد رنگی به‌درون خون تزریق شود می‌توان مشاهده کرد که از این ماده درون مغز اثری دیده نمی‌شود. این پرده یا سد از [[مویرگ]]های ویژه تشکیل شده که بر خلاف ساختار عادی در مویرگ‌ها دارای منافذ معمول نبوده و [[اتصال بین سلولی]] در آن‌ها از نوع ''اتصال‌محکم'' است و در نتیجه بسیاری از ملکول‌ها و ریز ملکول‌ها و همچنین [[باکتری]]ها قادر به گذشتن از آن‌ها(از طریق [[انتشار]]) و رسیدن به [[مایع مغزی نخاعی]] در مغز نیستند. متقابلاً سطح اندوتلیال این مویرگ‌ها از پروتئین‌های ویژه پوشیده شده که توسط آن‌ها ورود گلوکز به مغز به عنوان تغذیه امکان‌پذیر می‌گردد. همچنین تبادل گازی (اکسیژن- دی‌اکسید کربن) بین خون گردشی و مغز از این سد بدون مشکل قابل انجام است.<ref>[http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=نخاع&SSOReturnPage=Check&Rand=0 دانشنامه رشد]</ref><ref>University of Manchester : [http://www.elp.manchester.ac.uk/pub_projects/2002/MNQJ9PP2/Webpages/bloodbrainbarrier.htm Blood Brain Barrier]</ref><ref>[http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15914466 Pub Med dictionary: BBB]</ref>
برخی ذرات مانند [[آلکالوئید]] (نیکوتین موجود در سیگار) می‌تواند از این سد عبور کند.
خط ۶:
== فیزیولوژی ==
وجود این "سد" حاصل از [[اتصال بین سلولی|اتصالات محکم]] بین سلول‌های اندوتلیال در عروق سیستم اعصاب مرکزی(CNS) است که عبور املاح و مواد را محدود می‌کنند. بین سلول‌های اندوتلیال مویرگی توسط این اتصالات محکم، که از زیر واحدهای کوچکتر بنام [[دایمر(بیوشیمی)]] تشکیل شده٬ [[پروتئین غشائی|پروتئین‌های]] گذراننده مانند کلادینس(claudins)، اکلودین(occludin) و مولکول چسبنده اتصال(JAM) که همگی درون سلول‌های اندوتلیال لنگر انداخته‌اند وجود دارد.
سد خونی مغزی از سلولهایسلول‌های با چگالی بالا تشکیل شده‌است و محدودیت تبادل از بین این سلول‌ها بسیار شدیدتر از سایر سلول‌های اندوتلیال مویرگی در دیگر نقاط بدن است. پشتیبانی بیوشیمیایی از این سلول‌ها به عهده سلول‌های ستاره‌ای یا [[آستروسیت]] (Astrocyte) است.<ref>{{cite journal |title=Establishment of a human in vitro model of the outer blood–retinal barrier |journal= Journal of Anatomy|volume= 211| pages = 707–16|year=2007 |pmid=17922819 |doi=10.1111/j.1469-7580.2007.00812.x}}</ref>
این سد تمامی بخش‌های مغز را دربر نمی‌گیرد و در قسمتهاییقسمت‌هایی چون سقف بطن سوم و چهارم مغز و همچنین اطراف [[غده صنوبری|غده پینه‌آل]](ترشحات هورمونی مستقیم وارد گردش خون می‌گردد) وجود ندارد.<ref>{{cite book |last= Pritchard |first= Thomas C. |coauthors= Alloway, Kevin Douglas |editor= |others= |title= Medical Neuroscience |origdate= |origyear= |origmonth= |url= http://books.google.com/?id=m7Y80PcFHtsC&printsec=frontcover#PPA76,M1 | format= Google books preview |accessdate= 2009-02-08 |edition= |series= |date= |year= 1999 |month= |publisher= Hayes Barton Press |location= |isbn= 1889325295 |oclc= |doi= |id= |pages= 76–77 |chapter= |chapterurl= |quote=}}</ref><ref name="Gilgun-SherkiMelamed2001">{{cite journal|title=Oxidative stress induced-neurodegenerative diseases: the need for antioxidants that penetrate the blood brain barrier |journal=Neuropharmacology|volume=40|issue=8|year=2001|pages=959–975|issn=0028-3908|doi=10.1016/S0028-3908(01)00019-3|pmid=11406187}}</ref>
== فیزیولوژی‌آسیب‌شناسی ==
با توجه به این‌که سد خونی-مغزی محافظی بسیار قوی در برابر [[عفونت]]های شایع باکتریایی است، شیوع عفونت در مغز بسیار نادر است با این‌حال، از آنجا که [[آنتی‌بادی]]ها و [[آنتی‌بیوتیک]]ها قادر به عبور از سد خونی مغزی نمی‌باشند، در صورت بروز عفونت مغزی٬ آسیب وارده اغلب بسیار جدی و درمان نیز دشوار خواهد بود. با این حال، سد خونی مغزی در هنگام [[التهاب]]های مغزی تا اندازه‌ای نفوذپذیر شده و برخی آنتی‌بیوتیک‌ها می‌توانند به مغز راه پیدا کنند.
