جوادخان قاجار: تفاوت میان نسخه‌ها

جوادخان از تیره زیادلو یا زیاداوغلوی ایل [[قاجار]] بود که از زمان [[صفویه]] در گنجه سمت [[بیگلربیگی]] داشتند. قاجارها ظاهراً مقارن با قیام [[شاه اسماعیل]] در گنجه ساکن شده‌اند و زیاداوغلوها از دوره [[شاه طهماسب]] در گنجه حکومت یافتند. در تاریخ‌های صفویه، به‌ویژه در «عالم آرای عباسی» تألیف اسکندربیگ منشی، جای جای ذکر حکومت تعدادی از سران آن خانواده در گنجه و کوشش‌های آنان در جنگ‌ها آمده‌است. نیای بزرگ جواد خان، خضر بیگ قاریمیش قاجار اولین فرد از خاندان زیاد اوغلی بود که نزدیک سال ۹۰۰ قمری از آناتولی و شام به همراه [[ایل قاجار]] به ایران آمده و در مسلک پیروان صفوی درآمد. شاهوردی خان (درعصر شاه طهماسب) اولین کسی از خاندان زیاد اوغلی قاجار بود که در سال ۹۶۱ قمری به فرمانروایی قره باغ منصوب گردید و گنجه را کرسی نشینکرسی‌نشین ایالت قراباغ کرد. شاهوردی خان در جنگ‌های ایران با عثمانی و شورشیان لزگی و گرجی، هنرنمایی‌های جنگی فراوانی از خود نشان داد.

ناحیه‌ای که امروزه [[جمهوری آذربایجان]] و ارمنستان نامیده می‌شود، تا پیش از جنگ‌های ایران و روسیه و انعقاد قراردادهای گلستان (۱۲۲۸ ق) و ترکمانچای (۱۲۴۳ ق)، در قلمرو [[کشور ایران]] قرار داشت و حکومت‌های موروثی نواحی مختلف آن نظیر لنکران، باکو، قراباغ، شماخی، شیروان، قبه و دربند، گنجه، نخجوان و حتی ملکان خمسه ارمنی‌نشین قراباغ، اتباع دولت ایران بودند. این حکومت‌ها بطور عمده از [[دوران صفویه]] و افشاریه شکل گرفته و به رغم اینکه بعضی از آنان در دوران‌های فترت یا ضعف دولت‌های حاکم بر ایران به وجود آمده بودند، پس از اینکه ثباتی در اوضاع و احوال کشور و دولت ایران فراهم می‌آمد، اطاعت خود را از دولت حاکم بر ایران، ابراز می‌داشتند. در این میان وضعیت حکومت موروثی ناحیه گنجه و خاندان حکومتگر زیاد اوغلی قاجار، یعنی حکام گنجه و قراباغ، از سایر حکومتهایحکومت‌های محلی آن سامان تمایز داشت و تقریباً می‌توان گفت که قدیمی‌ترین حکومت موروثی محلی آن سامان به‌شمار می‌رفت.

خانواده جوادخان که پس از کشته شدن وی در زندان بودند، به دست مارکز پاولوچی همراه چند تن از خان‌های قزلباش آزاد می‌شوند.<ref>میرزا آدی گوزل‌بیگ، قره‌باغ‌نامه</ref> فرزند ارشد جوادخان، [[حسینقلی خان]] بود که همراه با پدر در نبرد گنجه کشته شد، فرزند دیگر او اغورلوخان پس از پیروزی سپاه ایران بر قوای روس در آغاز جنگ دوم ایران و روس و در پی باز پس‌گیری گنجه توسط لشکریان ایران، به فرمان شاهزاده عباس میرزا [[نایب السلطنه]] به عنوان حاکم گنجه تعیین شد، ولی او فقط چند ماه حاکم گنجه بود زیرا پس از شکست ایران از روسیه و عقد قرارداد ترکمانچای و تصرف مجدد گنجه به وسیله قوای روسیه تزاری، برای همیشه به حکومت زیاد اوغلی خان گنجه پایان داده شد. علی قلی آقا، فرزند دیگرش، از جمله اعضای دیگر خاندان او بود که به ایران پناه آورد. او نیز به فرمان عباس میرزا به نزد ایلات قاجار، آیرملو، قزاق و شمس‌الدین لو که بین ایروان و گنجه ساکن بودند می‌رود. تا این ایلات را بر ضد روسیه تحریک نماید که علی قلی خان هم در این کار موفق می‌شود، اما نتیجه نهایی شکست ایرانیان بوده‌است.

در بین بازماندگان جوادخان، بین ابوالفتح آقا نواده جوادخان و شاهدخت آذر همایون، فرزند [[بهمن میرزا]] که در واقع نواده عباس میرزا ولیعهد به‌شمار می‌رفت پیوند زناشوئی منعقد می‌گردد، از این وصلت سه پسر به وجود می‌آید که دو تن آن‌ها از شخصیت‌های سیاسی مشهوری می‌گردند یکی از آنها، [[اسماعیل خان‌زیادخانوف]] از آزادی خواهان و فعالان سیاسی ضد تزار بوده و با آنکه به نمایندگی مجلس دوما نیز انتخاب می‌گردد از کرسی نمایندگی خود در جهت مبارزه با تزار بهره می‌جوید، و در این راه تا آنجا پیش می‌رود که به وسیله دولت روسیه تزاری دستگیرشده و برای مدتی به زندان می‌افتد. اسماعیل خان پس از تشکیل اولین جمهوری آذربایجان در جهت نزدیکی میان جمهوری آذربایجان قفقاز و ایران فعالیت می‌نماید، وی به سفارت این جمهوری در ایران انتخاب شده و با دولت ایران جهت بازگشایی مدرسه‌های [[فارسی‌زبان]] در جمهوری آذربایجان همراهی می‌نماید. برادر او، عادل خان نیز شخصیت بسیار مهمی است. عادل خان زیادخان‌اُف آخرین سیاستمدار از خاندان زیاد اوغلی؛ یکی دیگر از فرزندان ابوالفتح خان و از برادران و همرزمان اسماعیل خان بود. عادل خان از اواسط دهه ۱۹۰۰ به فعالیت‌های سیاسی وارد می‌شود، وی کارشناس حقوق از [[دانشگاه مسکو]] بود و همچون برادرش اسماعیل خان مبارزی ضد حکومت تزار بود، عادل خان از سقوط روسیه تزاری در سال ۱۹۱۷ بسیار شادمان گردیده و در دولت جمهوری آذربایجان به معاونت [[وزارت امورخارجه]] انتخاب می‌گردد عادل خان در تیرماه ۱۲۹۸ به سفارت جمهوری آذربایجان در ایران انتخاب می‌گردد. یک سال و نیم پس از این رویداد، عمر جمهوری آذربایجان اول به پایان رسیده و شوروی سرتاسر قفقاز را اشغال می‌کند، به دنبال این رویداد، اسماعیل خان برادر عادل خان از طرف روسهاروس‌ها (شوروی) کشته می‌شود و عادل خان نیز در ایران ماندگار شده و در سازمان‌های اداری همچون، اداره فلاحت، [[وزارت فوائد عامه]] یا [[راه آهن]] خدمت می‌نماید عادل خان یک ضد روس تمام عیار و دلبسته شخصیت‌هایی مثل [[شیخ شامل داغستانی]] بود. عادل خان ایران را میهن مادری خود می‌دانست و به بزرگان [[تاریخ ایران]] عشق می‌ورزید. او در جایی تصریح می‌کند: