[[پرونده:Mirza koochak khan 1.jpg|بندانگشتی|چپ|میرزا کوچک خان]]
'''یونس استادسرایی''' (۱۲۵۹ – ۱۱۱۲۵۷–۱۱ آذر ۱۳۰۰)، مشهور به '''میرزا کوچک خان جنگلی''' [[ملی‌گرایی|مبارز ملی‌گرا]]،<ref>http://gilan.isna.ir/Default.aspx?NSID=5&SSLID=46&NID=2226</ref><ref>http://www.aryanews.com/News/120171202082102783/ميرزا-کوچک-خان؛-تجلي-گر-وطن-پرستي-و-آزاديخواهي</ref><ref>https://books.google.com/books?id=NK6_hIN8SOwC&pg=PA214&lpg=PA214&dq=mirza+koochak+khan+nationalist&source=bl&ots=5M_5eIiOuP&sig=4r47Dwiw-t0-hndWX_C4wJmCaKw&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwi0gcia4JnZAhVm</ref> مبارز [[انقلاب مشروطه]]، رهبر [[جنبش جنگل]]، و صدر [[جمهوری شوروی سوسیالیستی ایران|جمهوری جنگل]]، انقلابی ایرانی و از سرادان معروف [[گیلک]] از اهالی [[رشت]] بود.<ref>https://books.google.com/books?id=zKKNBQAAQBAJ&pg=PA244&lpg=PA244&dq=mirza+kuchak+khan+Constitutionalist&source=bl&ots=NpGgOFKB3J&sig=dJ8Ki7xQ8Q0yknj2rY25js9s360&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwiI3JWg5JnZAhWpAcAKHdd_BXUQ6AEILDAB#v=onepage&q=mirza%20kuchak%20khan%20Constitutionalist&f=false</ref><ref>https://financialtribune.com/articles/art-and-culture/64156/new-perspective-on-jungle-movement</ref><ref>http://www.iranicaonline.org/articles/jangali-movement</ref> او که در جوانی به تحصیل دینی اشتغال داشت جزئی از نیروهای انقلابی بود که در جریان [[نهضت مشروطیت]] موفق به [[فتح تهران]] شدند. سپس او به [[گیلان]] بازگشت و رهبری گروهی را بر عهده گرفت که قصدشان آزادسازی این ایالت ایران از اشغال روسیه بود، نهضتی که به [[نهضت جنگل]] مشهور شد. کوچک خان گروه‌های مختلفی از نیروهای سیاسی و طبقات ناراضی را گرد خود جمع کرد. او موفق شد انقلاب را از مشروطه خواهی به جمهوریخواهی سوسیالیستی سوق دهد و در ژوین ۱۹۲۰ یک [[جمهوری شورایی گیلان|جمهوری شورایی]] در گیلان به پا کرد. کمبود منابع مالی، اختلافات درونی و حمله نظامی نیروهای دولت به رهبری [[رضا شاه|سردار سپه]] و انگلستان منجر به سقوط این حکومت شد، کوچک خان در حال عقب‌نشینی بر اثر یخ زدگی در کوه‌های تالش درگذشت.
== سوابق اجتماعی و فکری میرزا کوچک ==
میرزا یونس معروف به میرزا کوچک فرزند میرزا بزرگ در سال ۱۲۵۹۱۲۵۷ ه.ش در محله قدیمی [[رشت#محله‌های رشت|استادسرا]] شهر [[رشت]] در خانواده‌ای متوسط و [[مذهب]]ی چشم به جهان گشود. وی سنین آغاز عمر را در [[مدرسه علمیه]] حاج حسن (صالح آباد) و مدرسهٔ جامع شهر [[رشت]] به آموختن صرف و [[نحو]] و تحصیلات دینی گذرانید. پس از آن به [[قزوین]] رفته و در [[مسجد و مدرسه صالحیه|مدرسهٔ صالحیه]] تحصیل دروس [[حوزه علمیه|حوزوی]] را ادامه داد و چندی هم در مدرسهٔ محمودیهٔ [[تهران]] به همین منظور اقامت گزید. پایه آموزش حوزوی می‌توانست وی را در سلک روحانیان درآورَد، اما حوادث و انقلابات کشور مسیر افکارش را تغییر داد و او را به راهی دیگر کشاند.
میرزا کوچک‌خان دارای دو خواهر به نام‌های کربلایی خانم و سارا خانم و دو برادر به نام‌های میرزا محمدعلی خان و میرزا رحیم خان بود، که هر دو بعد از میرزا وفات یافتند. بنا به گفتهٔ اطرافیان، میرزا مردی قوی بنیه، زاغ چشم و دارای سیمایی متبسم بود و از نظر اجتماعی مردی باادب، فروتن، خوش‌برخورد، مؤمن به اصول اخلاقی، صریح اللهجه، طرفدار عدل و آزادی و حامی مظلومان بود. میرزا کوچک‌خان اهل ورزش بود و از مصرف مشروبات الکلی و دخانیات خودداری می‌کرد. میرزا در سنین آخر عمر همسری برگزید.<ref>سردار جنگل، نوشتهٔ ابراهیم فخرایی</ref>
خط ۹۱:
== تبار ==
میرزا کوچک خان در رشت زاده شده<ref>https://cgie.org.ir/fa/news/212484</ref> رضا مظفری در کتاب مشاهیر گیلان میرزا و پدرش را از اهالی رشت می‌داند.<ref>https://hawzah.net/fa/Magazine/View/3282/5125/46374/میرزا-کوچک-خان-جنگلی</ref>ومدارک و شواهد نیز گویای این موضوع اند و در مورد این موضوع شکی نیست زیرا پدر میرزا کوچک خان، میرزا بزرگ خان از ملاکین و بزرگان شهر رشت بوده‌است اما گویا اصلش از طایفه لر رشنو بوده‌است.
