کاتب چلبی: تفاوت میان نسخه‌ها

[[پرونده:Safavid Empire Map by Kâtip Çelebi.jpg |چپ|بندانگشتی|150px|نقشه امپراتوری [[صفویه]] ترسیم شده توسط کاتب چلبی، نام [[خلیج فارس]] بحر فارس ذکر شده است. ]]

حاجی خلیفه. [ خَ فَ ] (اِخ) مصطفی بن عبداﷲ، کاتب چلبی، معروف به حاج خلیفه، از مورخین بزرگ سده یازدهم است. زایش وی، ماه ذیقعده سنهٔ [[۱۰۱۷ (قمری)]] در قسطنطنیه (کنستانتینپول) بوده‌است. در ۱۴ سالگی بخدمت سلاحداری، که پدر او نیز این کار داشت مشغول شد و در همین وقت چون شاگردی بدیوان محاسبات آناتولی (آناتولی محاسب قلمی) درآمده و در سال[[۱۰۳۲ (قمری)|۱۰۳۲]] نظارت خراج را در کشور روم عهده‌دار شده‌است. از سال [[۱۰۳۳ (قمری)|۱۰۳۳]] تا سال [[۱۰۴۵ (قمری)|۱۰۴۵]] پیوسته با سپاهیان ترک، در مرزهای آناتولی بود به این ترتیب که در اواخر سال[[۱۰۳۳ (قمری)|۱۰۳۳]] بجنگ اباظه پاشا، که سر از اطاعت باب عالی باز زده بود، پرداخت و در سال[[۱۰۳۵ (قمری)|۱۰۳۵]] در محاصرهٔ بغداد (۱۱ صفر تا ۷ شوال سال[[۱۰۳۵ (قمری)|۱۰۳۵]])، علیه ایرانیان، شرکت کرد؛ و پس از آن در جنگ دوم (از اول محرم تا ۱۶ ربیع‌الاول سال[[۱۰۳۷ (قمری)|۱۰۳۷]]) و جنگ سوم (از ۶ تا ۲۲ محرم [[۱۰۳۸ (قمری)|۱۰۳۸]]) با اباظه پاشا، یعنی محاصرهٔ ارضروم، شرکت کرد و در اواخر ربیع‌الثانی سال[[۱۰۳۸ (قمری)|۱۰۳۸]] به استانبول بازگشت. پدر وی در ذیقعدهٔ سال[[۱۰۳۵ (قمری)|۱۰۳۵]] در موصل درگذشت؛ و حاجی خلیفه از این هنگام سمت نظارت دیوان سپاهیان سوار (سواری باش) یافته‌است و هم در ماه شوال سال [[۱۰۳۸ (قمری)|۱۰۳۸]]، با سپاهیانی که بفرماندهی وزیر خسرو پاشا، برای جنگ با ایرانیان می‌رفتند، برفت و جنگ همدان (اواخر سال[[۱۰۳۹ (قمری)|۱۰۳۹]]) و محاصرهٔ بغداد (از ۲۲ صفر تا ۸ ربیع‌الاولسال [[۱۰۴۰ (قمری)|۱۰۴۰]]) را بدید و در اواخرسال [[۱۰۴۰ (قمری)|۱۰۴۰]] به قسطنطنیه بازگشت؛ و عاقبت جنگ بزرگی را که بین ترکان و ایرانیان روی داد و سپهسالاری لشکر ترک با شخص سلطان مراد بود، و ازسال [[۱۰۴۳ (قمری)|۱۰۴۳]] تا سال[[۱۰۴۵ (قمری)|۱۰۴۵]] ادامه داشت، درک کرد و در زمستان سال[[۱۰۴۳ (قمری)|۱۰۴۳]] که لشکریان بحلب بودند، حاجی خلیفه به زیارت کعبه شتافت و کتابخانه‌های بزرگ را دیدن کرد و در ماه رجب سال [[۱۰۴۵ (قمری)|۱۰۴۵]] به استانبول بازگشت و به مطالعه و تألیف پرداخت و در سال ۱۰۵۵ جنگ اقریطش را نیز بدید و در همین سال ([[۱۰۵۵ (قمری)|۱۰۵۵]]) از کار بر کنار شد و پس از سه سال، به مساعدت طرفداران خود، با منصب و لقب «خلیفه» بکار خود مشغول شد و از این هنگام به «حاجی خلیفه» معروف گردید.

[[رده:ماتریدیهدانشنامه‌نویسان]]