تخته سه‌لایی: تفاوت میان نسخه‌ها

برای تشکیل تخته لایه، تعداد لایههالایه‌ها فرد است که به صورت تناوبی در جهت متقاطع نسبت به جهت الیافشان قرار میگیرندمی‌گیرند که چندین مزیت را به دنبال دارد: کاهش تمایل چوب به از هم باز شدن از لبه هنگام نفوذ پیچ و میخ، کاهش درصد واکشیدگی و همکشیدگی، بهبود ثبات ابعادی، کنترل اعوجاج و همگنی سازه از لحاظ مقاومتی در همه جهات. بعضی تخته لایه‌های با کیفیتتر از پنج لایه با زاویه ۴۵ درجه (۱۸۰، ۱۳۵، ۹۰، ۴۵، ۰) نسبت به هم تشکیل میشوندمی‌شوند که در چندین محور مقاومتهای مطلوبی دارند. [۱]

در سال ۱۷۹۷ ساموئل بنتام (Samuel Bentham) اختراعی را به ثبت رساند که شامل چندین ماشین برای ساخت روکش بود. در این اختراع، ایشان همچنین مفهوم اتصال چندین لایه روکش با بکار بردن چسب برای ساخت قطعاتی ضخیم‌تر را توصیف کرده‌است که امروزه ما آنرا به عنوان تخته لایه میشناسیممی‌شناسیم. Bentham مهندس کشتی بریتانیایی با اختراعات زیادی در زمینه ساخت کشتی بود. روکش در زمان Bentham با استفاده از اره در جهات شعاعی، مماسی یا در عرض گرده بینه بصورت دستی و در زاویه‌های مختلف تولید شد. حدود پنجاه سال بعد امانوئل نوبل پدر آلفرد نوبل متوجه شد که چندین لایه نازک از چوب متصل شده به هم محکمتر از یک لایه چوبی با همان ضخامت است.

اطلاعات کمی از نخستین تولید صنعتی لایه‌های چوبی با فرایند لولهبری برای تولید تخته لایه‌های امروزی وجود دارد. قدیمیترین اطلاعات ثبت شده مربوط به مطالب ذکر شده در فرهنگ لغت فرانسه در سال ۱۸۷۰ میباشدمی‌باشد. بنابر این میشودمی‌شود فرض کرد که در دهه ۱۸۶۰ در فرانسه فرایند لایه گیریلایه‌گیری به شیوه لوله بری توسعه پیدا کرده‌است. البته چند سال بعد از آن نیز تولید تخته لایه در آمریکا توسعه پیدا کرد.

نخستین استفاده از تختهلایه مربوط به استفاده از آن به عنوان بوم نقاشی بوده‌است. تختههایتخته‌های آماده بکار برای نقاشیهای رنگ روغن به عنوان نخستین کاربرد تخته لایه در نیویورک در دهه ۱۸۸۰ به فروش میرسیدمی‌رسید.[۱]

در تخته لایه‌ها از روکش با درجه بالا در لایه‌های سطحی آنها استفاده میشودمی‌شود. نقش اساسی لایه مرکزی افزایش فاصله بین لایه‌های سطحی است، جایی که تنشهای خمشی بالایی وجود دارد، از این رو ی مقاومت خمشی تخته‌ها را افزایش میدهدمی‌دهد. در نتیجه، تخته ضخیمتر میتواندمی‌تواند بار بیشتری را نسبت به تخته نازکتر تحمل کند. در هنگام خمش، عمدهٔ تنشها بر روی لایه‌های بیرونی اتفاق می‌افتد؛ لایه سطحی تحت کشش و لایه زیری تحت فشار. تنشهای خمشی از مقدار حداکثر در لایه‌های سطحی به حدود صفر در لایه مرکزی میرسندمی‌رسند. اما تنشهای برشی در لایهی مرکزی بالاتر از لایه هایلایه‌های سطحی میباشدمی‌باشد.[۱]

تخته لایه هالایه‌ها با توجه به نوع گونه چوبی مورد استفاده در ساخت آنها در صنایع مختلفی کاربرد دارند مانند؛ کاربرد ساختمانی و صنعتی که در آن از گونه‌های سوزنی برگ مانند سدر، دوگلاس فر، و نراد، نوئل و کاج و غیره استفاده میشودمی‌شود.

- امکان تحت بار شدید مانند دیوار و کف‌های ساختمان که تحت بار شدید هستند و در آن از انواع گونه‌های پهن برگ (مانند توس، راش، افرا و غیره) استفاده میشودمی‌شود. این تخته لایههالایه‌ها قابلیت حمل بالا، سختی سطح فوق‌العاده بالا و مقاوم در برابر سایش هستند.

- کاربرد سازهای که در آن از گونه‌های مناطق گرمسیری مانند مالزی، تایلند، فیلیپین و … استفاده میشودمی‌شود. این تخته لایه‌ها از هر جهت نسبت به تخته لایه‌های سوزنی برگ برتری دارند.

- کاربرد در هواپیماسازی: برای این منظور از چسبهای ویژه مقاوم به رطوبت، گرما و سرما و با استفاده از گونههایگونه‌های توس، نوئل و ماهاگونی، تخته لایه‌های ویژه استفاده در بدنه هواپیما تولید میشودمی‌شود.[۱]

'''-''' دکوراسیون: معمولاً از چوب پهن برگان استفاده میشودمی‌شود مانند بلوط، توس، افرا، ماهاگونی، انجیر و غیره.

'''-''' تخته‌های انعطافپذیر: برای استفاده در طرحهای منحنی شکل تولید میشوندمی‌شوند که نخستین کاربرد آن به دهه ۱۸۵۰ بر میگرددمی‌گردد.

'''-''' کاربرد دریایی: تخته لایه هایلایه‌های دریایی از گونه‌های بسیار با کیفیت استوایی که دوام بالایی در برابر رطوبت و شرایط آبی دارند، استفاده میشودمی‌شود. چنین تخته لایه‌هایی باید بتوانند شرایط استانداردهای EN314-P3 و BS 1088 را داشته باشند.

- دیگر انواع تخته لایه‌ها مانند ضد آتش، ضدآب و فشرده سازی شده هم وجود دارد که با توجه به سفارش قابلیت تولید و کاربرد را دارند. هرنوع تیمار براساس نوع تقاضا در صنعت طراحی میشودمی‌شود.[۱]

تولید این محصول نیاز به گرده بینه باکیفیت دارد که هم قطورتر و هم صافتر از گرده بینهای است که برای چوب بری استفاده میشودمی‌شود. گرده بینه بصورت افقی در دستگاه پیلر قرار گرفته و سپس در حالیکه حول محور طولی خود در گردش است، تیغه بلندی به موازات محور طولی آن به درون گرده بینه در حرکت است و کار برش را انجام میدهدمی‌دهد. در قسمت بالای تیغه، ضد تیغه (nosebar) قرار دارد که منجر به حرکت لایه جدا شده از گردهبینه از بالای تیغه میشودمی‌شود. ضدتیغه همچنین در کنترل ضخامت لایه و کاهش ارتعاش تیغه عمل میکندمی‌کند.

با این روش گردهبینه به صورت صفحات روکش درآمده که سپس به ابعاد مورد نظر برش میخورندمی‌خورند. لایه‌ها پس از خشک شدن، قطعه بندی و درجه‌بندی شده و در نهایت چسب خورده و در پرس با دمای حداقل ۱۴۰ درجه سانتیگراد و فشار حدود ۲ مگاپاسکال قرار میگیرندمی‌گیرند. در آخر، درجه‌بندی، اندازه بری و کناره بری، سنتبادهزنی و پوشش دهی تخته تولید شده بسته به نیاز مشتری صورت میپذیردمی‌پذیرد.[۱]

در تخته لایه‌ها برای مصارف داخلی معمولاً از چسب اوره فرم الدهید که ارزان است، استفاده میکنندمی‌کنند که البته مقاومت مطلوبی در آب ندارد. درحالی که در تختههایتخته‌های با مصارف خارج ساختمان و دریایی نیاز به دوام بالا در برابر رطوبت است، و از این روی از چسبهای مقاوم مانند فنل فرمالدئید استفاده میکنندمی‌کنند. البته لازم است ذکر شود که هر دو چسب ذکر شده در بالا به دلیل انتشار فرمالدهید که مادهای سرطانزا شناخته شده‌است بسیار باعث نگرانیهای شدید هستند. در همین ارتباط، بسیاری از کارخانه‌ها امروزه شروع به کاهش انتشار فرم الدهید از چسب خود کرده‌اند تا به درجه انتشار E0 برسند که حداقل انتشار فرم الدئید را دارا میباشدمی‌باشد.

در کنار توجه به چسب تمرکز بر استفاده از منابع چوبی پایدار نیز به عنوان یکی از مهمترین موارد قابل توجه تولیدکنندگان است. اخیراً در این زمینه گواهیهای مختلفی برای دوستدار محیط زیست بودن تختههایتخته‌های تولید شده صادر میشودمی‌شود (مانند Endorsement of Forest Certification (PEFC) Forest Stewardship Council (FSC), Leadership in Energy and Environmental Design (LEED), Sustainable Forestry Initiative (SFI), and Greenguard) که تولیدکنندگان در تلاش برای دریافت این گواهی‌ها هستند. بسیاری از این گواهی‌ها معافیتهای مالیاتی را هم برای سازندگان تخته و هم مصرف‌کنندههایمصرف‌کننده‌های نهایی در پی دارند.[۱]

ضخامت اغلب نمونه‌های مورد استفاده در محدودهٔ ۳ تا ۷۵ میلیمتر میباشدمی‌باشد. سایز غالب تخته لایه‌های تولید شده در جهان 1200 x ۲۴۰۰ میلیمتر میباشد،می‌باشد، که اولین بار توسط کارخانهٔ در پورتلند آمریکا تولید شد. در اروپا، سایز 1500 x ۱۵۰۰ نیز بسیار مورد استفاده در هواپیماسازی میباشدمی‌باشد. ضخامت تخته لایه‌های خاص برای قالبگیری بتن حدود ۶ تا ۲۱ میلیمتر میباشدمی‌باشد.[۱]

درجه‌بندی بر مبنای کشور محل تولید متفاوت است. استاندارد پرکاربرد، استاندارد بریتانیایی (BS) و استاندارد آمریکایی (ASTM) میباشدمی‌باشد.[۱]

تختهلایه برای کاربردهای زیادی که به صفحات با کیفیت بالا و استحکام زیاد نیاز دارند، مورد استفاده قرار میگیردمی‌گیرد. کیفیت در این مورد به معنای مقاومت در برابر شکست، ترک خوری، همکشیدگی، پیچش و اعوجاج میباشدمی‌باشد.[۱]

تخته چندلایه چسب خورده برای کاربردهای بیرونی مناسب فضای خارج خانه است، اما به علت تأثیر رطوبت در کاهش استحکام چوب، مناسبترین عملکرد وقتی بدست میآیدمی‌آید که تغییرات رطوبتب در حداقل باشد.[۱]

دمای زیر صفر تأثیری بر ابعاد یا ویژگیهای استحکامی تختهلایه ندارد و از این روی دامنه کاربرد آن را برای برخی از مکانها افزایش میدهدمی‌دهد.

تخته لایه همچنین بعنوان یک سازه مهندسی شده برای سطوح تحت تنش استفاده میشودمی‌شود. از زمان جنگ جهانی دوم هم برای صنایع نظامی و دریایی بکار گرفته شده‌است. استفاده از تختهلایه با لایهی مرکزی بالزا در هواپیماهای انگلیسی بصورت پانل ساندویچی در جنگ جهانی دوم، کاربرد این تختههاتخته‌ها را در قایقهای جنگی نیز گسترش داده‌است. امروزه بیشترین کاربرد تختهلایه در ساخت مبلمان بویژه قطعات انحناء دار استفاده میشودمی‌شود.[۱]