علیت: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Fatranslator (بحث | مشارکت‌ها)
جز تمیزکاری یادکردها (وظیفه ۱۹)
خط ۸:
 
== انواع علت ==
علت‌ها بر سه قسم‌اند: «علت‌های لازم (ناقصه/مجبره)»، «علت کافی (تامّه/ مختاره/ حقیقیه)» و علت مشارکت‌کننده (دخیل، سهیم)<ref>{{یادکرد|فصل= |کتاب=نهایة الحکمه|نویسنده=محمدحسین طباطبایی|ترجمه=|ناشر=|چاپ=چهل و نهم |شهر= |کوشش=|ویرایش=|صفحه= صص ۱۳۸ – ۱۴۰|سال= |شابک=}}</ref><ref>Epp, Susanna S. : "Discrete Mathematics with Applications, Third Edition", pp 25-26. Brooks/Cole—Thomson Learning, 2004. {{ISBN|0-534-35945-0|en}}</ref><ref name="carolynk">[http://www.cameron.edu/~carolynk/cause-effect.html What Is Cause And Effect?: Main and Contributoy Causes] by Carolyn K. , retrieved Aug. 31, 2009.</ref>
* '''علت لازم''': x است اگر وجودش برای تحقق و وجود y لازم باشد.
* '''علت کافی''': x است اگر وجودش برای تحقق و وجود y کافی باشد. در اینجا با وجود x وجود y ضرورت می‌یابد. علت کافی قطعاً لازم نیز هست.
خط ۱۸:
* '''علت مادی''': آنچه زمینهٔ پیدایی معلول است و در ضمنِ آن باقی می‌مانَد.
* '''علت غایی''': انگیزهٔ فاعل برای انجام کار است.
* '''علت فاعلی''': علتی که معلول از آن <nowiki>پدید</nowiki> می‌آید. [[علت فاعلی]] دو اصطلاح دارد: یکی ''علت فاعلی طبیعی'' و دیگری ''علت فاعلی الهی'' که منظور از آن موجودی است که موجود را <nowiki>پدید</nowiki> می‌آورَد و به آن از عدم، هستی می‌بخشد.<ref>{{یادکرد|فصل= |کتاب=اندیشهٔ اسلامی ۱|نویسنده= جعفر سبحانی و محمد محمدرضایی|ترجمه=|ناشر=دفتر نشر معارف|چاپ=چهل و نهم |شهر=تهران|کوشش= |ویرایش= |صفحه= ص ۶۸ |سال=۱۳۸۷ |شابک=978-964-531-059-0}}</ref>
 
حال هریک از چهار نوع بالا به این حالات: ''بالذّات'' و ''بالعَرَض''، ''قریب'' و ''بعید''، ''خاص'' و ''عام''، ''جزئی'' و ''کلی''، ''بسیط'' و ''مرکب''، ''بالفعل'' و ''بالقوه'' تقسیم‌پذیرند.<ref>همان، صص ۶۳ – ۶۴.</ref><ref>عبودیت، عبدالرسول، درآمدی بر فلسفهٔ اسلامی، صص ۳۷ – ۴۴، قم: مؤسسهٔ آموزشی و پژوهشی امام خمینی، چاپ اول، ۱۳۸۰.</ref>