نیشابور: تفاوت میان نسخه‌ها

| زبان= [[زبان فارسی|فارسی]] ([[گویش نیشابوری]]. [[لهجه نیشابوری]])، [[ترکی]]([[زبان ترکی خراسانی|ترکی خراسانی]])، [[کردی]] ([[کرمانجی]]) [[عربی]] ([[عربی خراسانی]]، [[عربی عراقی]])<ref>{{یادکرد |فصل=فصل آخر |کتاب=نیشابور شهر فیروزه |نویسنده = فریدون گرایلی |چاپ=اول |شهر=نیشابور. مشهد |سال=۱۳۷۵}}</ref>

|مذهب= '''[[اسلام]]''' [[شیعه]]([[دوازده امامی]]) (۹۹٫۸۱٪). [[مسیحی]] ۰۱۶٪/۰ ۰۳٪/۰ [[زرتشتی]]<ref>{{یادکرد |فصل=جلد اول صفحه‌های ۴۷ |کتاب=نیشابور و استراتژی توسعه |نویسنده=عباسعلی مدیح |ترجمه=نام مترجم |ناشر = |چاپ= |شهر=نیشابور |کوشش= |ویرایش= |صفحه=صفحه |سال=۲۰۰۵ |شابک=}} {{یادکرد |فصل=بخش اول|کتاب=درآمدی بر جغرافیا و تاریخ شهرستان نیشابور |نویسنده = علی طاهری |ترجمه=جمال‌الدین شیرازیان |ناشر =نشر شادیاخ |چاپ=|شهر=نیشابور|کوشش= |ویرایش= |صفحه=صفحه |سال=۲۰۰۲ |شابک=}}</ref><ref name="ReferenceB">{{یادکرد |کتاب=نیشابور و استراتژی توسعه (جلد اول)، |نویسنده = عباسعلی مدیح |شهر=تهران. نیشابور |صفحه= صفحهٔ ۶۵}}</ref>

ترکیب قومیتی [[شهرستان نیشابور]] اکنون به‌ترتیب شمار [[فارسی‌زبانان|فارس]]، [[ترک‌های خراسان|ترک]]، [[کردهای خراسان|کرد]]، [[بلوچ‌های خراسان|بلوچ]]،<ref name=ToolAutoGenRef3>{{یادکرد وب |عنوان=ریشه‌شناسی نام مکانهای ترکی در نیشابور |نشانی=http://www.khayyamnameh.ir/ریشه-شناسی-نام-مکانهای-ترکی-در-نیشابور/ |بازبینی= اوت ۲۰۱۶ |تاریخ=خرداد ۲۴, ۱۳۹۴ |ناشر=[[خیام‌نامه]]}}</ref> [[عرب‌های ایران|عرب]]، [[ازبک]] و [[ارمنی‌های ایران|ارمن]] می‌باشد که [[فارسی]] زبان مشترک همهٔ این‌هاست و [[قومیت|قوم‌گرایی]] غیر فارسی‌زبانان، بسته به جمعیت‌شان دگرگون است. [[مردم فارسی‌زبان]]، بزرگترین گروه قومی در نیشابور می‌باشند. [[کنارنگ|کارِن]]، [[میکالی]] و [[طاهری]] از خاندان‌های برجستهٔ فارسی در [[نیشابور کهن]] بوده‌اند. [[مردم کرد]] در شهرستان نیشابور را ایل تمنانلو، [[عمارلو]] و [[مژدگانلو]] تشکیل می‌دهند. خاندان تمنانلو در بخش سرولایت Sarvèlayat, عمارلوها در دشت ماروش Maarus یا ماروسک Maaruzsk و مژدگانلو در قالیباف و سبیان [[شهرستان نیشابور]] می‌باشد. در سده‌های میانهٔ نیشابور، [[عرب|عرب‌ها، عرب‌زبان‌ها]] و [[w:ar:مستعرب|مستعرب‌ها]] از بزرگترین گروه قومی بوده‌اند و دربرگیرندهٔ خاندان‌های مانند سُلَمی، [[w:ar:قشیر|قُشَیری]] و [[بنی‌خزاعه|خُزاعی]] بوده‌اند. امروزه [[مردم عرب]] در شهرستان نیشابور شامل خاندان‌های عربخانی، [[عراقی‌های ایران|ایرانی-عراقی‌ها]]، [[سید|هاشمی‌تبارها]]([[موسوی]]، [[حسینی]]، قاضی و غیره) هستند. حدود ۴۵ روستای شهرستان نیشابور به لهجه‌های گوناگون [[زبان ترکی|ترکی]] سخن می‌گویند.<ref name=ToolAutoGenRef3 /> [[بیات]]‌ها از قوم‌های برجستهٔ [[ترک‌تبار|تُرک‌تبار]] در نیشابور امروزین اند که مرکزشان روستای [[عبدالله گیو]] می‌باشد. [[ایل افشار|افشار]]، [[ایل تیموری|تیموری]] و [[ایل جلایر|جلایر]] از دیگر ایل‌های ترک‌تبار در نیشابور. گروهی کوچک از [[بلوچ‌های خراسان]] در روستای [[سگزآباد]] ساکن‌اند.<ref>{{یادکرد |فصل= نیشابور امروزین |کتاب=نگاهی به جغرافیا و تاریخ نیشابور |نویسنده = علی طاهری |ترجمه= |ناشر =نشر ابرهشر |چاپ=۱۳۷۸ |شهر=نیشابور |کوشش= |ویرایش= |صفحه=صفحه |سال=سال انتشار |شابک=}}</ref><ref>{{یادکرد |فصل=بخش آخر |کتاب=نیشابور شهر فیروزه|نویسنده = فریدون گرایلی|ترجمه= |ناشر = |چاپ سال = ۱۳۷۵ |شهر=مشهد و نیشابور |کوشش|ویرایش=|صفحه= |سال=|شابک=}}</ref> خاندان‌های «مهاجر»، «جلیلی»، «تاراش»، «اُرمُز»، «آبک»، «نبی‌زاده»، «حامد حیدری» «آزاده»، «اندوختی»، «غفورزاده»، «آسیایی»، «راهی»، «ظفر»، «خاکی»، اصالتاً از مهاجران [[سمرقند|سدهٔ بیستم]] از ازبکستان کنونی ([[سمرقند]] و [[بخارا]]) به نیشابور بوده‌اند.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=نگاهی به ورود وحضور سمرقندی‌ها درنیشابور سمرقندی‌ها، مهمانانی که در نیشابور ماندگار شدند |نشانی=http://www.khayyamnameh.ir/نگاهی-به-ورود-وحضور-سمرقندی-ها-درنیشاب/|بازبینی= اوت ۲۰۱۶ |تاریخ=تیر ۲۴, ۱۳۹۵ |ناشر=[[خیام‌نامه]]}}</ref> خاندان‌های [[حکومت اود|موسوی‌های اَوَدْهْ]] و [[w:en|عبقاتی]] در سدهٔ شانزدهم و هفدهم میلادی از نیشابور به هند مهاجرت کردند.

صنعت قالی بافی در بیش از ۴۷۰ روستای [[شهرستان نیشابور]] و شهر نیشابور رواج دارد مهم‌ترین مناطق قالیبافی حومه نیشابور در روستاهای شفیع‌آباد، [[گرینه]]، [[دررود]]، باغشن، [[خرو]]، [[بزغان]]، سیدآباد، سرچاه، معدن و سلیمانی، [[اسحاق‌آباد (نیشابور)|اسحاق‌آباد]] و [[دهستان سلطان‌آباد|سلطان آباد]] از مهم‌ترین مراکز قالیبافی نیشابور هستند. آمادگی و توانمندی نیشابور در بخش صنعت قالی بافی به گونه‌ای است که اقدام به بافتن قالی‌هایی با متراژ چند هزار متری و در نوع خود بزرگ‌ترین در سطح جهان می‌نماید.<ref>{{یادکرد |فصل=فصل کتاب |کتاب=فرش ایران |نویسنده = فضل‌الله حشمتی رضوی |ترجمه=نام مترجم |ناشر =دفتر پژوهش‌های فرهنگی |چاپ=چاپ سوم ۱۳۸۰ |شهر=تهران |کوشش= |ویرایش= |صفحه=ص |سال= |شابک=}}</ref>

در سده‌های چهارم و پنجم قمری در نیشابور و [[مرو]] بهترین پنبه و پارچه با تارهای نخی تولید می‌شد. نیشابور در دورة ساسانی بازاری بزرگ برای تجارت پارچه ابریشمی بود.{{مدرک}}در دوره سلجوقیان مورخان شهرهای نیشابور، ری، یزد و کاشان را به عنوان مراکز عمده پارچه بافی در ایران ذکر کرده‌اند.{{مدرک}}با حمله مغول به ایران در سده هفتم و به دنبال آن برپایی حکومت ایلخانان، مراکز مهم بافندگی چون ری و نیشابور از بین رفت.{{مدرک}}از دوره تیموری به ندرت منسوجی باقی مانده‌است. در این دوره، و پیش از آن، بسیاری از مراکز سنتی پارچه بافی ایران از جمله نیشابور، در یورش مغولان به نابودی کشیده شدند.<ref>{{یادکرد |فصل=فصل کتاب |کتاب= The Places Where Men Pray Together: Cities in Islamic Lands, Seventh through the Tenth Centuries |نویسنده = Paul Wheatley |ترجمه= |ناشر = |چاپ= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |صفحه=۱۷۸ |سال= |شابک=شمارهٔ شابک}}</ref>

دیگر کتابخانه‌های تاریخی نیشابور شامل «کتابخانهٔ شجری»، «کتابخانهٔ مدرسهٔ سعدیه»، «کتابخانهٔ أبی سعید»، «کتابخانهٔ مدرسهٔ بیهقیه»، «کتابخانهٔ مدرسهٔ شافعی‌ها» و هشت کتابخانهٔ دیگر بوده‌است.<ref>{{یادکرد |فصل=فصل ج ۲|کتاب=تاریخچه کتاب و کتابخانه درایران |نویسنده = [[رکن الدین همایون فرخ]] |ناشر =وزارت فرهنگ و هنر|چاپ=۱۹۶۸ م |شهر=تهران |کوشش= |صفحه=ص ۲۸|سال=۱۹۶۸}}</ref> کتابخانه‌های دانشگاهی در نیشابور دربرگیرندهٔ «کتابخانهٔ مرجان دوستی» وابستهٔ [[دانشگاه آزاد اسلامی واحد نیشابور|دانشگاه آزاد نیشابور]]<ref>{{یادکرد وب |عنوان=کتابخانه، دانشگاه آزاد نیشابور |نشانی= http://www.iau-neyshabur.ac.ir/Index.aspx?tempname=plibrary&lang=1&sub=0&epageId=449|بازبینی=اوت ۲۰۱۶}}</ref> و «کتابخانهٔ [[دانشگاه نیشابور]]» است. «کتابخانهٔ دکتر علی شریعتی» کهن‌ترین کتابخانهٔ همگانی نیشابور است که دگرگون‌یافتهٔ کتابخانهٔ ویژهٔ آموزش و پرورش (تأسیس ۱۹۵۹) است.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=کتابخانه عمومی دکتر شریعتی نیشابور |نشانی= http://shariatilib.ir/|بازبینی=اوت ۲۰۱۶}}</ref>