موسی: تفاوت میان نسخه‌ها

علاوه بر مورخان یهودی-رومی یا یهودی-هلنی مانند [[آرتاپانوس از اسکندریه]]، [[ایوپلموس]]، [[یوسفوس فلاویوس]] و [[فیلون اسکندرانی]]، برخی مورخان غیر یهودی شامل [[هکاتئوس از آبدرا]] (نقل شده ا ز[[دیودور سیسیلی]])، [[آلکساندر پولیهیستور]]، [[مان‌تو]]، [[آپیون]]، [[چارمون از اسکندریه]]، [[تاسیتوس (تاریخ‌نگار)|تاسیتوس]] و [[پورفیری (فیلسوف)|پورفیری]]، نیز به او اشاره کرده‌اند. میزان اعتبار این منابع به این بستگی دارد که منابع اولیه ناشناسند.<ref name=Shmuel />{{rp|1103|date=November 2012}} همچنین در سایر متون مذهبی مانند [[میشنا]] (قرن دوم بعد از میلاد)، [[میدراش]] (۲۰۰ تا ۱۲۰۰ میلادی)،<ref>Hammer, Reuven. ''The Classic Midrash: Tannaitic Commentaries on the Bible'', Paulist Press (1995) p. 15</ref> و [[قرآن]] (۶۱۰ تا ۶۵۳ میلادی) به موسی اشاره شده‌است.

:پس از برپایی زندگی در مصر در زمان‌های قدیم، که براساس توصیفات افسانه‌ای به طول انجامید، در دوران خدایان و قهرمانان…، بسیاری از گروه‌ها متقاعد شدند که قوانین مکتوب منوس (موسی) را به کار گیرند، مردی که نه تنها روح بزرگی داشت، بلکه نامش برفراز تمام قانون‌گذارانی قرار گرفت که نام‌هایشان ثبت شده‌است.<ref name=Droge />{{rp|18|date=November 2012}}

همچنین دروگ بیان کرد که این عبارت هکاتئوس مشابه گفته‌های متعاقب [[ایوپلموس]] بود.<ref name=Droge />{{rp|18|date=November 2012}}

اما برخی مورخان به «طبیعت دفاعی بیشتر کارهای آرتاپانوس»<ref name=Feldman />{{rp|40|date=November 2012}} با جزئیات فراوان از کتاب مقدس، همانند ارجاع به شعیب اشاره دارند، شعیب غیر یهودی، دلاوری‌های موسی را در کمک به دخترانش تحسین می‌کند و تصمیم می‌گیرد موسی را به عنوان پسر خود معرفی نماید.<ref name=Feldman>Feldman, Louis H. ''Josephus's Interpretation of the Bible'', University of California Press (1998)</ref>{{rp|133|date=November 2012}}

[[استرابون]]، یک مورخ، جغرافی‌دان و فیلسوف یونانی بود که در کتاب جغرافیای خود (۲۴ میلادی)، با جزئیات دربارهٔ موسی نوشت، که در واقع او یک مصری بود که از شرایط وطنش اظهار تاسف می‌کرد، و در نتیجه مورد توجه بسیاری قرار گرفت که به خدای او روی آوردند. استرابون برای مثال می‌نویسد، موسی با به تصویر کشیدن خدا به شکل انسان یا حیوان مخالفت می‌کرد، و اعتقاد داشت که خدا ریشه‌ای است که همه چیز را در بر می‌گیرد-خشکی و دریا:<ref name=Shmuel />{{rp|1132|date=November 2012}}

در نوشته‌های استروبن دربارهٔ تاریخ یهودیت آن‌گونه که درک می‌کند، او مراحل متنوعی از توسعه را توصیف کرده‌است: از اولین مرحله، شامل موسی و وارثانش؛ تا آخرین مرحله که "قلعه اورشلیم به وسیله هاله‌ای از تقدیس احاطه شد." قدردانی‌های مثبت و روشن استرابون دربارهٔ شخصیت موسی، از مشفقانه‌ترین نوشته‌های باستانی است."<ref name=Shmuel />{{rp|1133|date=November 2012}} تصویر او از موسی مشابه توصیفات هکاتئوس، مردی سرآمد در هوش و شجاعت معرفی شده‌است.<ref name=Shmuel>Shmuel, Safrai, M. Stern (ed) ''The Jewish People in the First Century'', Van Gorcum Fortress Press (1976)</ref>{{rp|1133|date=November 2012}}

نویسنده [[سفر پیدایش]] را به این شیوه نقل می‌کند، که طبیعت خدا را به روشی درخور بزرگی و خالص‌بودنش نمایان می‌سازد. اما او موسی را با نام مورد خطاب قرار نمی‌دهد، بلکه او را «قانون‌گذار یهودیان» می‌خواند. در کنار ذکر [[سیسرون]]، موسی تنها نویسنده غیر یونانی ذکر شده در این کار است، و او توصیف کرد که موسی را حتی از نویسندگان یونانی مانند [[هکاتئوس از اسکندریه]] و [[استریون]] که با احترام با او رفتار می‌کردند، بیشتر تحسین می‌نمود.<ref name=Shmuel />{{rp|1140|date=November 2012}}

به گفته فلدمن، یوسفوس به «فضایل اصلی هوش، شجاعت، میانه‌روی و عدالت» که مختص موسی بودند، اهمیتی ویژه می‌افزاید. او تقوا را به عنوان اصل پنجم، اضافه می‌کند. به علاوه، او «به علاقه موسی به تأکید بر تحمل رنج و اجتناب از رشوه‌خواری تأکید می‌کند. موسی مانند [[افلاطون]] یک مربیست.»<ref name=Feldman />{{rp|130|date=November 2012}}

نومنیوس مردی جهانی بود؛ کار او تنها محدود به رازهای یونان و مصر نمی‌شود، بلکه دربارهٔ خدای برهماییان و مغ‌ها نیز سخن گفته‌است. این آگاهی او و استفاده از متون مقدس عبری است که او را از سایر فلاسفه یونانی متمایز می‌سازد. همان‌طور که او [[هومر]] را شاعر می‌داند، موسی را پیامبر می‌شمارد. [[افلاطون]] نیز به عنوان موسی یونان توصیف شده‌است.<ref name=Guthrie />{{rp|101|date=November 2012}}

[[ژوستین شهید]] (۱۰۳ تا ۱۶۵ میلادی)، سنت و فیلسوف دین‌دار مسیحی، با توجه به مطالعاتی دیگر، ادعا [[نومنیوس]] را تکرار کرد. پائول باکهام روحانی، بیان کرد که موسی «بسیار قابل‌اعتماد»، ژرف‌اندیش و راستگو بود، زیرا در زمره بزرگترین فلاسفه یونانی قرار داشت.<ref name=Blackham /> او از طرف ژوستین می‌گوید:

[[ویلیام آلبرات]] دیدگاه مطلوب‌تری در مقابل دیدگاه مربوط به موسی دارد، اساس داستان‌های کتاب مقدس را پذیرفته، اما تأثیر قرن‌ها انتقال شفاهی و کتبی را شناسایی کرده‌است، که موجب به دست آوردن لایه‌های یک‌پارچگی می‌شود.<ref name="Britannica" />

موسی بیش از هر شخص دیگری در [[قرآن]] مورد اشاره قرار گرفته‌است و زندگی اش بیش از هر [[پیامبران در اسلام|پیامبر]] دیگری نقل و بازگو شده‌است.<ref name=Keeler /> در حالت عمومی، موسی مشابه [[محمد]] پیامبر اسلام است<ref>Keeler (2005) describes Moses from the Muslim perspective:

موسی ۵۰۲ بار در قرآن مورد اشاره قرار گرفته‌است؛ آیاتی که به موسی اشاره دارند عبارتند از: بقره ۴۹ تا ۶۱، الاعراف ۱۰۳ تا ۱۶۰، یونس ۷۵ تا ۹۳، اسراء ۱۰۱ تا ۱۰۴، طه ۹ تا ۹۷، الشعرا ۱۰ تا ۶۶، النمل ۷ تا ۱۴، قصص ۳ تا ۴۶، زخرف ۴۶ تا ۵۵، دخان ۱۷ تا ۳۱ و نازعات ۱۵ تا ۲۵ و بسیاری دیگر. اکثر رویدادهای مهم زندگی موسی که در کتاب مقدس نقل شده‌اند، به‌طور پراکنده در [[سوره]]‌های قرآن یافت می‌شوند، فقط داستان [[خضر]] و موسی در کتاب مقدس وجود ندارد.<ref name=Keeler />

قرآن بر مأموریت موسی برای دعوت فرعون به سوی خدا<ref>{{cite quran|79|17|end=19|style=ref}}</ref> و نجات بنی‌اسرائیل<ref name=Keeler /><ref>{{cite quran|20|47|end=48|style=ref}}</ref> تأکید دارد. براساس قرآن، موسی بنی‌اسرائیل را به ورود به کنعان دعوت نمود، اما آن‌ها علاقه‌ای به جنگ با کنعانیان نداشتند، و از شکست خوردن می‌هراسیدند. موسی از خدا طلب بخشش نمود و عنوان کرد که او و برادرش هارون از بنی‌اسرائیل سرکش به دورند.<ref>{{Cite quran|5|20|style=ref}}</ref>

در اواخر قرن ۱۸ ام، [[توماس پین]] [[دادارباوری|دادارباور]] در [[عصر خرد (کتاب)|کتاب عصر خرد]] دربارهٔ مدت قوانین موسی اظهار نظر نموده، و اینگونه بیان کرده‌است که «شخصیت موسی، همان‌طور که در کتاب مقدس ذکر شده، بسیار ترسناک است.»<ref>[[توماس پین|Thomas Paine]] ''[[عصر خرد (کتاب)|The Age of Reason]]'' part II, 1796</ref> او برای اثبات این موضوع به یکی از داستان‌های کتاب مقدس اشاره می‌کند. در قرن ۱۹ام، [[رابرت اینگرسول]] [[ندانم‌گرایی|ندانم‌گرا]] نوشت «... که تمام این ندانم‌کاری‌ها، بدنامی‌ها، سنگ‌دلی‌ها و کارهای زشت که در کتب پنجگانه عهد عتیق ذکر شده‌اند، سخنان خداوند نیستند، بلکه، آن‌ها اشتباهات موسی می‌باشند.»<ref name="ReferenceA">[[رابرت اینگرسول|Robert G. Ingersoll]], ''Some Mistakes of Moses'' chapter XXIX</ref> در قرن بیست و یکم، [[ریچارد داوکینز]] [[خدا ناباوری|خدا ناباور]]، با توجه به روایتی از کتاب مقدس، به نتیجه رسید که، «نه، موسی الگویی برای اخلاق مدرن نیست.»<ref name="ReferenceA" />

مجسمه موسی اثر [[میکل آنژ]] در کلیسای [[سن پیترو در وینکولی]] [[رم]]، یکی از شاهکارهای جهانیست. شاخ‌های بالای سر مجسمه موسی حاصل ترجمه غلط کتاب مقدس از عبری به کتاب مقدس [[ولگاته]] لاتین است. معنی واژه استعمال شده از کتاب خروج «شاخ» یا «تابش» است. تحقیقات [[مؤسسه باستان‌شناسی آمریکا]] نشان می‌دهد که این واژه زمانی مورد استفاده قرار گرفت که موسی «بعد از دیدن شکوه ایزدی به سمت افرادش برگشت،» و چهره‌اش «تابان گشت.»<ref name="MacLean, Margaret 1917 p. 97">MacLean, Margaret. (ed) ''Art and Archaeology'', Vol. VI, Archaeological Institute of America (1917) p. 97</ref> در آثار هنری اخیر یهودی اغلب تابش‌هایی از سر موسی خارج می‌شود.<ref name="MacLean, Margaret 1917 p. 97" />

یک نویسنده دیگر توضیح می‌دهد، «زمانی که سنت [[جروم]] عهد عتیق را به لاتین ترجمه کرد، فکر کرد که هیچ‌کس جز مسیح نباید پرتو نور تابش کند؛ لذا از ترجمه دوم استفاده نمود.»<ref name="Thomason 2005 151">{{cite book |last=Thomason |first=Dustin |last2=Caldwell |first2=Ian |title=The Rule of Four |location=New York |publisher=Random House |year=2005 |page=151 |isbn=0-440-24135-9}}</ref><ref name="Gross 2005 245">{{cite book |last=Gross |first=Kenneth |title=The Dream of the Moving Statue |location=Ithaca, NY |publisher=Cornell Univ. Press |year=2005 |page=245 |isbn=0-271-02900-5}}</ref> اما استیفن لنگ اشاره می‌کند که نسخه جروم موسی را با «تابش‌های شبیه به شاخ» توصیف کرد ولی بطور ناشیانه آن گونه ترجمه کرد که گویا شاخ دارد.<ref name="Thomason 2005 151" /><ref name="Gross 2005 245" /> او همچنین اشاره کرد که به گفته جروم موسی بر روی یک تخت پادشاهی تکیه زده بود، در حالی که موسی نه پادشاه بوده و نه هرگز روی چنین تختی نشده بود.<ref name="Thomason 2005 151" /><ref name="Gross 2005 245" />