شطرنجشرنج یک بازی بسیار اعصابخسته خوردن کنکننده است و. شطرنج به هیچ عنوان ورزش نیست .▼{| class="infobox" style="width: 20em;"
|+ style="font-size:larger;" | '''شطرنج'''
|-
| colspan="2" style="text-align:center; background: #000000;" | [[پرونده:ChessSet.jpg|250px]]
|-
| {{کوچک}}'''سال‌های فعالیت'''
| سدهٔ ۶ میلادی ـ تاکنون
|-
| '''سبک(ها)'''
| [[بازی‌های تخته‌ای|بازی تخته‌ای]]{{سخ}}[[بازی‌های استراتژیک|بازی استراتژیک]]
|-
| '''تعداد بازیکنان'''
| ۲
|-
| '''مدت راه‌اندازی'''
| حدود ۱ دقیقه
|-
| '''مدت بازی'''
| معمولاً ۱۰ تا ۶۰ دقیقه{{سخ}}گاهی اوقات ۶ ساعت یا بیشتر
|-
| '''احتمال آسیب‌دیدگی'''
| هیچ
|-
| '''مهارت (های) موردنیاز'''
| [[راهبرد شطرنج|راهبرد]]، [[تاکتیک‌های شطرنج|تاکتیک‌ها]]
|-
|}
'''شطرنج''' یا '''چترنگ'''<ref>{{یادکرد وب|نام خانوادگی=Saleminejad|نام=Hossein|کد زبان=en|وبگاه=www.vajehyab.com|نشانی=https://www.vajehyab.com/dehkhoda/چترنگ|عنوان=معنی چترنگ {{!}} لغت‌نامه دهخدا|بازبینی=2018-07-22}}</ref> یک [[بازی]] دونفره است که بر روی [[صفحه شطرنج]] و با استفاده از [[مهره‌های شطرنج]] ([[شاه (شطرنج)|شاه]]، [[وزیر (شطرنج)|وزیر]]، [[رخ (شطرنج)|رخ]]، [[فیل (شطرنج)|فیل]]، [[اسب (شطرنج)|اسب]] و [[سرباز (شطرنج)|سرباز]]) انجام می‌شود. هر یک از مهره‌های شطرنج به شکل مخصوصی حرکت می‌کنند و قادر به زدن مهره‌های حریف نیز هستند. هدف این بازی مات کردنِ حریف است؛ یعنی ایجاد وضعیتی که شاه حریف هیچ راهی برای فرار نداشته باشد. همچنین بازی درصورت تسلیم اختیاریِ یکی از بازیکنان نیز به پایان می‌رسد؛ این اتفاق معمولاً وقتی می‌افتد که شکست اجتناب‌ناپذیر به‌نظر برسد. بازی شطرنج همچنین در چندین حالت ممکن است با تساوی ختم شود. بازی شطرنج به سه بخشِ [[شروع بازی]] یا [[گشایش (شطرنج)|گشایش]]، وسط بازی و [[آخر بازی (شطرنج)|آخر بازی]] تقسیم می‌شود که در هر یک از این مراحل، تاکتیک‌ها، استراتژی‌ها و سبک‌های متفاوتی به‌کار بسته می‌شوند. مهره‌های شطرنج دارای ارزش متفاوتی هستند و برای ثبتِ حرکات، با نمادهای ویژه‌ای نوشته می‌شوند. شطرنج دارای تاکتیک‌هایی ازجمله [[چنگال (شطرنج)|چنگال]] و [[آچمز]] و دارای جنبش‌ها و حرکات ویژه‌ای مانند [[حرکت قلعه (شطرنج)|حرکت قلعه]]، [[آن‌پاسان]] و [[ترفیع پیاده]] است.
قدمت این بازی به سدهٔ ششم میلادی در شرق [[هندوستان]] بازمی‌گردد. نوع اولیهٔ شطرنج با نام [[زبان سانسکریت|سانسکریتِ]] ''[[چاتورانگا]]'' در [[امپراتوری گوپتا]] ابداع شد و در زمان حکومت [[انوشیروان|خسرو انوشیروان]] ساسانی به [[ایران]] معرفی شد. شطرنج در ایران، با کمی تغییر در قوانین بازی، نام [[شطرنج تاریخی ایران|چَترَنگ]] را بر خود گرفت و با فتح قلمرو [[ساسانیان|امپراتوری ساسانیان]]، توسط عرب‌ها در سراسر [[جهان اسلام]] رایج شد و «شطرنج» نام گرفت. ایرانیان و اعراب از [[قرن نهم میلادی]]، [[اروپا]] و [[روسیه]] را با شطرنج آشنا کردند؛ به همین دلیل در اغلب [[زبان‌های اروپایی]] نام این بازی برگرفته از واژهٔ «شطرنج» یا «شاه» (مهرهٔ اصلی بازی) و نام بیشتر مهره‌ها هم برگرفته از نام‌های فارسی و عربی آن‌هاست. در اروپا، رفته‌رفته شطرنج دستخوش تغییراتی شد و با [[تغییر شکل]] حرکت برخی مهره‌ها پویایی و سرعت بازی افزایش یافت.
در اواخر [[قرن نوزدهم]]، رقابت [[قهرمانی شطرنج جهان]] بنیادگذاری‌شد. نخستین قهرمان رسمی شطرنج جهان [[ویلهلم اشتاینیتس]]، شطرنج‌باز یهودی اهل [[بوهم]] بود که در سال ۱۸۸۶ با غلبه بر [[یوهانس سوکرتورت]] ِانگلیسی این عنوان را به‌دست‌آورد. [[ماگنوس کارلسن]] ِ نروژی قهرمان فعلی شطرنج جهان است که با غلبه بر [[ویسوآناتان آناند]] در سال ۲۰۱۳ صاحب این عنوان شد. در سال ۱۹۲۴، [[فیده|سازمان بین‌المللی شطرنج جهان]] (فیده) بنیادگذاری شد و به‌تدریج مسابقات و عناوین تازه‌ای به‌وجود آمدند. رقابت‌های بین‌المللی شطرنج در طول [[جنگ جهانی دوم]] متوقف شد و پس از جنگ جهانی دوم، فیده مسئولیت برگزاری رقابت قهرمانی شطرنج جهان را بر عهده گرفت. تاکنون ۱۷۰ فدراسیون ملی عضو فیده شده‌اند و این سازمان را به یکی از بزرگ‌ترین نهادهای ورزشی جهان تبدیل کرده‌اند. فیده تلاش فراوانی برای افزودن شطرنج به [[بازی‌های المپیک]] داشته، اما این اتفاق هرگز نیفتاده و به‌جای آن از سال ۱۹۲۷ [[المپیاد شطرنج]] بین تیم‌های ملی شطرنج کشورهای مختلف دنیا برگزار می‌شود. فیده همچنین درجه‌هایی چون [[استاد فیده]]، [[عنوان‌های فیده#استاد بین‌المللی|استاد بین‌المللی]] و [[استادبزرگ شطرنج|استادبزرگ]] را به بهترین شطرنج‌بازان دنیا اهدا می‌کند. استاد بزرگ، پس از قهرمان جهان، معتبرترین عنوانی است که یک بازیکن شطرنج می‌تواند به‌دست آورَد و گفته می‌شود که نخستین بار [[نیکلای دوم]]، تزار روسیه، در سال ۱۹۱۴ گروهی از بهترین شطرنج‌بازان دنیا را استاد بزرگ نامید.
شطرنج‌بازان اهل [[اتحاد شوروی]] در دوران پس از جنگ جهانی دوم به قدرت بی‌رقیب شطرنج جهان تبدیل شدند، به‌طوری‌که تا سال ۱۹۷۲ تمامی رقابت‌های قهرمانی جهان بین شطرنج‌بازان کشور شوراها برگزار شده‌بود. در این سال [[بابی فیشر]] آمریکایی که بسیاری او را بهترین شطرنج‌باز تاریخ می‌دانند، عنوان قهرمانی را از شوروی خارج ساخت. پس از فیشر نیز این عنوان دوباره به شوروی بازگشت و به‌ترتیب، [[آناتولی کارپف]]، [[گری کاسپارف]] و [[ولادیمیر کرامنیک]] صاحب این عنوان شدند و تا سال ۲۰۰۷ که [[ویسواناتان آناند]] ِهندی به مقام قهرمانی رسید، این عنوان در شوروی و روسیه باقی ماند.
هم زنان و هم مردان امکان کسب عنوان قهرمانی شطرنج جهان و دریافت درجات استادی را دارند و [[تورنمنت شطرنج|تورنمنت‌های شطرنج]] اغلب بدون محدودیت جنسیتی و سنّی برگزار می‌شوند، اما درجات و عناوین مخصوصی هم برای شطرنج‌بازان زن در نظر گرفته شده که دریافت آن‌ها شرایط آسان‌تری دارد و مسابقهٔ قهرمانی شطرنج زنان جهان هم برای تعیین بهترین بانوی شطرنج‌باز دنیا برگزار می‌شود. فیده همچنین مسابقات قهرمانی جهان را برای رده‌های سنّی مختلف و به‌طور جداگانه برای دختران و پسران برگزار می‌کند و درجات استادبزرگی مخصوصی را هم به بهترین طراحان و حل‌کنندگان مسائل شطرنج اهدا می‌کند.
شطرنج رابطهٔ نزدیکی با [[ریاضیات]] و [[رایانه]] دارد. در سال ۱۹۹۷، [[دیپ بلو]]، ساختهٔ شرکت [[آی‌بی‌ام]]، توانست برای نخستین بارگری کاسپارف، قهرمان وقت شطرنج جهان، را شکست دهد. مسابقات شطرنج گاهی با محدودیت زمانی برگزار می‌شوند و عنوان شطرنجِ سریع و برق‌آسا برای مسابقاتی که زمان کوتاهی دارند استفاده می‌شود. در کنار شطرنج کلاسیک، انواع دیگری از این بازی، مانند [[شطرنج سیامی]] و [[شطرنج ۹۶۰]] هم علاقه‌مندان زیادی دارند.
▲شطرنج یک بازی بسیار اعصاب خوردن کن است و به هیچ عنوان ورزش نیست .
== قوانین تعریف شده در فیده ==
| 