سگوند: تفاوت میان نسخه‌ها

'''سَکوند''' به قولی برگرفته از '''سَکا''' به معنی دلیر و شجاع<ref name=noormags>{{یادکرد وب|نویسنده =اردشیر سگوند |نشانی =http://www.noormags.com/view/fa/articlepage/18896 |عنوان =ایل سگوند و پیوند آن با قوم باستانی سکاها | ناشر =پایگاه مجلات تخصصی نور |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۱۳ مارس ۲۰۱۳}}</ref> یکی از بزرگترین ایل‌های [[مردم لر|لر]] ساکن غرب و جنوب غرب [[ایران]] است.<ref name=kurdish-tribes>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.iranicaonline.org/articles/kurdish-tribes |عنوان =KURDISH TRIBES| ناشر =[[دانشنامه ایرانیکا]]|تاریخ =۱۶ ژوئن ۲۰۱۴ |تاریخ بازدید = ۳۰ ژوئن ۲۰۱۵}}</ref><ref name=loghatnaameh>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.loghatnaameh.org/dehkhodaworddetail-66cc42ba55c947ea8d18998a0353e944-fa.html |عنوان =سگوند | ناشر =[[لغت‌نامه دهخدا]] |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۲۹ سپتامبر ۲۰۱۴}}</ref><ref name=tarikh>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =چگنی | نام =فرهاد | پیوند نویسنده = | عنوان =ایل سگوند، نام و تاریخ آن | ترجمه = | جلد = | سال =۱۳۷۸ | ناشر =کیهان فرهنگی |مکان = | شابک = | صفحه =۶۶، ۶۷ [http://www.noormags.com/view/fa/articlepage/18725?sta=سگوند پایگاه مجلات تخصصی نور] | پیوند = | تاریخ بازبینی =۱۳ مارس ۲۰۱۳}}</ref> گستره سکونتگاه ایل از جنوب [[استان کرمانشاه]] (منطقه سکاوند)، نواحی مرکزی [[استان لرستان]] تا شمال [[استان خوزستان]] می‌باشد.<ref name=tarikh /> جغرافیای سکونت سکوندها در دوره قاجار تا دشت هُرو در جنوب [[بروجرد]] گسترده بوده‌است.<ref name=noormags /> جمعیت ایل سکوند به صورت طایفه‌های بزرگ و متعددی گسترش یافته‌است.{{سخ}}گویش سکوندها به عنوان بخشی از [[باجلان]]‌ها، [[زبان لری]]<nowiki/>است.<ref name="tarikh" /> باجلانی یکی از شاخه‌های [[زبان کردی]] است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.iranicaonline.org/articles/bajalan-kurdish-tribe |عنوان =BĀJALĀN | ناشر =[[دانشنامه ایرانیکا|Encyclopædia Iranica]] |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۲۹ سپتامبر ۲۰۱۴}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=Kurdish language|ناشر=Britannica Encyclopedia|نشانی=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/325225/Kurdish-language|نویسنده= |زبان= |تاریخ بازدید=۱۱ مارس ۲۰۱۰}}</ref> سکوندها هم‌اکنون به گویش‌های [[لری خرم‌آبادی|مینجایی]] و [[لهجه‌ی خاص سَکوَنونَه]] از زبان لری و زبان لکی سخن می‌گویند.<ref name="noormags" /><ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی =http://lorestanmiras.ir/mardomshenaasy/eilat.htm |عنوان =ایلات وطوایف لرستان | ناشر =وب سایت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان لرستان |تاریخ = |تاریخ بازدید =۱۶ مهر ۱۳۸۹}}</ref> [[هنری راولینسون]] سکوندها را از ایل باجلان و خاستگاه آنان را به همراه [[ایل بیرانوند]]، [[موصل]] عراق می‌داند و معتقد است بیرانوندها و باجلان‌ها را در قرن دوازدهم یعنی در اواخر حکومت [[صفویه]] یا در زمان [[افشاریه]] از نواحی موصل به لرستان آمدند.<ref>راولینسون، سرهنری، سفرنامه راولینسون:گذر از ذهاب به خوزستان. ترجمه سکندر امان‌اللهی بهاروند. تهران:ترجمه1362. ص152</ref>

'''طوایفی که در یک دوره خان ایل سکوند بوده‌اند شامل :''' [[علیدوست|علیدوست . مختوا]] . و پسران حاجی [[خداداد]] بوده‌<ref name=ghbile /> افرادی که در کنار نامشان حرف [[خان]] ''(رئیس)'' قرار گرفته‌است .<ref name=ghbile />

طوایف ایل سکوند علاوه بر فرزندان حاجی خداداد خان، شامل 9۹ طایفه اصلی دیگر نیز می‌باشد :

(مختوا،عینمختوا، عین الوند)، (قلی)، (زینل)، (هاشم)، (پمه هر)، (علیدوست)، (فهلوان)، (سکوند خورده)، (حاجی مشه)

{{قوم و نژاد|group=ایل بزرگ سکوند|popplace={{پرچم|ایران}}: شهرستان هایشهرستان‌های [[شوش]] ، [[اندیمشک]] ، [[دزفول]] ، [[هویزه]] ، [[خرمشهر]] ، [[آبادان]] ، [[شوشتر]] و [[اهواز]] در استان [[خوزستان]]

شهرستان هایشهرستان‌های [[بروجرد]] ، [[دورود]] ،[[ازنا]] ، [[ازنا سکوند]] ، [[دلفان]] و [[خرم آبادخرم‌آباد]] در استان [[لرستان]]

شهرستان هایشهرستان‌های [[دهلران]] ، [[آبدانان]] ، [[دره شهر]] و [[ایلام]] در [[استان ایلام]]

{{پرچم|عراق}}: استان هایاستان‌های [[بغداد]] ، [[العماره]] ، [[میسان]] ، [[دیاله]] و [[موصل]] در کشور عراق|langs={{پرچم|ایران}}: [[لری]] ، [[لکی]] و [[کردی]]

{{پرچم|عراق}}: [[لری]] ، [[عربی]]|rels=اسلام: [[شیعه]] و [[سنی]]|Poptime=قوم لر}}

== دوره زندیه ==

سکوندها به عنوان بخشی از باجلوندها به همراه [[بیرانوند]]ها از جمله ایل‌های لرستان بودند که در شکل‌گیری [[زندیان|حکومت زندیان]]، به [[کریم‌خان زند]] کمک کرده و همراه وی به [[شیراز]] رفتند اما پس از انقراض سلسله زندیه به لرستان برگشتند و در هرج و مرج اوایل حکومت قاجار به تصرف املاک سایر ایل‌ها پرداختند.<ref name=tarikh />

پس از بازگشت ایل‌های باجلان (سکوندها) و بیرانوندها به لرستان، سکوندها با ایل ساکی برای تصاحب منطقه [[بالاگریوه]] وارد نبرد شدند که نتیجه آن کشته شدن [[حسین‌خان ساکی]] رئیس ایل ساکی و تصرف بالاگریوه توسط ایل سکوند بود.<ref name=tarikh /> پس از این شکست ساکی‌ها در لرستان و خوزستان پراکنده شده و بخشی از آن‌ها به عنوان یکی از طوایف سکوند درآمدند.<ref name=tarikh />

مرکز ایلیاتی سکوندها که در ۲۰ کیلومتری [[شمال]] [[شرقی]] [[خرم آبادخرم‌آباد]] قرار دارد، طبق سرشماری سال ۱۳۸۵، ۶۲۱۴ نفر جمعیت دارد.دارد؛ و به منطقه مهمیل درشمال دشت ازنا منتهی میگرد. شهرک سکوند 20۲۰ کیلومتری اندیمشک و 15۱۵ کیلومتری شوش که دارای جمعیت ۵۳۱۱ نفری است که باعث حماسه جنگ آهودشت شدند .<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.amar.org.ir/Default.aspx?tabid=553 |عنوان= نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۸۵| ناشر = درگاه ملی آمار ایران|تاریخ = |تاریخ بازبینی= ۱ ژانویه ۲۰۱۳|پیوند بایگانی = https://web.archive.org/web/20130101150433/https://www.amar.org.ir/Default.aspx?tabid=553 | تاریخ بایگانی = ۱ ژانویه ۲۰۱۳}}</ref>

* مهرعلی خان (سرتیپ پیشکار لرستان پیشکوه)

* سرتیپ خان (تیپه)

* محمد حسین خان (سیف نظام)

* غلام حسین خان (غلام جهانشاه)

* باقر خان

* فرج اللهفرج‌الله خان

* چنگیزخان

== ایل باجلان ==

سکوندها یکی از پنج ایل [[باجلان]] است که در استان‌های لرستان و خوزستان و ایلام و کرمانشاه و کشور عراق ساکن است.<ref>[http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=84 ایل باجولوند]</ref> باجلان به پنج ایل عمده تقسیم می‌شود که عبارتند از:<ref name=ghbile />

▪قلی( (حالقلی . راق .قاسمعلی قاسمعلی. شیخعلی. جافری)

▪سکوند خرده ( گرزکل. .میزاییمی‌زایی)

▪زینل (جیجه. عله . رحمتعلی)

<u>''اسامی سواران حماسه ساز جنگ آهودشت علیه مخالفان حکومت مرکزی به رهبری غلام رضا خان رحیم خانی</u>'' (سواران هرموشی ) -[[غلام رضا خان رحیم خانی]] . شیرمحمد خان رحیم خانی. .بلی نوماله دالوند . حیدربک خان سرداری مختواعین الوند . کلی عیدی جلو مختواعین الوند . سلیمان شاپوری مختوا عین الوند . صید مراد قلی . علی مراد زارعی قلی . جمشید سکوند خورده . محمدهرگه سکوند خورده. .نصرالله شنیر. .عالی سکوند شنیر. .نومی نظری چغاسی . پیره سکوند چغاسی . محمد بالای کاکولی . حسین خان بی کارد تجار . غلام شاه حاجی کلی . ایمانی ماکنالی . امان اللهامان‌الله زارعی ماکنالی . کربعلی کرد شیخعلی کرد . ( سواران عنبریه ) - [[غلام جهانشاه رحیم خانی]] . [[مرتضی خان رحیم خانی]] . عضی رحیم خانی . بیرم رحیم خانی. .کریم رحیم خانی . صادق رحیم خانی. .نصیر رحیم خانی . ضرغام رحیم خانی . پاپی رحیم خانی . نصرالله جمعه ماکنالی . صیداحمد شیخی ماکنالی. .نادعلی ماکنالی. .کریم مهریجان سکوند خرده . علی خان سکوند خورده . سلطان مراد احمدخانی ساکی . مجتبی سکوند ساکی . علی حسین ماراب . هاشم هاشمی . خداداد هاشمی . محمد هیبرو پیامنی . ابراهیم سپهوند . فتعلی یعقوبی مختوا دلفان . (سواران ابادیآبادی داییت ) - [[داوود خان رستمی]] مختواعین الوند . نازار رستمی مختوا عین الوند . جلال رستمی مختواعین الوند . ایلکه رستمی مختواعین الوند. هرمز رستمی مختوا عین الوند . کریم رستمی مختواعین الوند. آقا میر مختوا ورونی . ( سواران روستایی دیگر) [[باقرخان حیدرخانی]] . خسروخان حیدرخانی . غافل حاجی کلی . حتیی سرخه. .ویس سرخه

شامل اکثریت شهر خرم‌آباد و بخش ازناسکوند،دهستانازناسکوند، گریت،دهستاندهستان گریت، دهستان مهمیل، [[بخش زاغه]]، کیان، دهستان کرگاه، دهستان آبستان،چمآبستان، انجیر،بخشچم انجیر، بخش چگنی و تنگ فنی [[پلدختر]] می‌باشد.

در '''استان ایلام''' اکثریت ایل سکوند در شهرستان‌های دره‌شهر،آبدانان،دهلراندره‌شهر، آبدانان، دهلران و دشت عباس سکنی گزیده‌اند.

بصورت تخمینی و باتوجه به سرشماری سال۱۳۹۵ و با عنایت به درصد سکونت در هر منطقه مذکور جمعیت ایل سکوند و طوایف وابسته حدود۳۵۰هزار نفر تخمین زده می‌شود. لازم بذکر است با احتساب سایر ایلات و طوایف وابسته به باجول وند و با توجه به باجلان‌های ساکن کشور عراق،استان‌هایعراق، استان‌های کرمانشاه و کردستان تخمین جمعیت از عهدهٔ ما خارج بوده زیرا شامل جمعیت کثیری می‌شود و جمعیتی بالغ بر جمعیت ذکر شده وجود دارد.