رشت: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز تمیزکاری یادکردها (وظیفه ۱۹)
FreshmanBot (بحث | مشارکت‌ها)
جز اصلاح فاصله مجازی + اصلاح نویسه با ویرایشگر خودکار فارسی
خط ۳۷:
|پانویس= '''''رشت، شهر باران'''''
}}
'''رَشْت''' ({{صدا|Rasht.ogg|آوا}}) {{گیلکی|رٚشت}} یکی از [[کلان‌شهر]]های [[ایران]]،<ref>«پورتال کلانشهرهای ایران»</ref><ref>[http://aftabnews.ir/vdccp0q4.2bq448laa2.html کلانشهر رشت (آفتاب)]</ref> مرکز [[استان گیلان]] در شمال [[ایران]]، و مرکز [[شهرستان رشت]] است و مادرشهر<ref name="farsnews.com">{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://farsnews.com/newstext.php?nn=8911240230 |عنوان=تمرکززدایی خدمات عمومی شهری در کلانشهر رشت | ناشر =خبرگزاری فارس |تاریخ =۲۴/11/۸۹ |تاریخ بازبینی=}}</ref> استان گیلان و بخش‌هایی از استان‌های همجوار است. این [[کلانشهر]] همچنین بزرگترین و پرجمعیت‌ترین شهر شمال [[ایران]] در بین سه استان حاشیهٔ [[دریای خزر]] و '''بزرگترین و پرجمعیت‌ترین شهر [[گیلک]] نشین‌نشین جهان'''، بزرگترین سکونت گاه سواحل جنوبی دریای کاسپین محسوب می‌شود.<ref>http://www.gilannews.ir/4152.html</ref><ref>[http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/547495 مجله جهان کتاب]</ref> رشت سومین شهر گردشگر پذیر ایران است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.amar.org.ir/Portals/0/Files/fulltext/1392/n_aagm_92-2.pdf |عنوان=نتایج آمارگیری از گردشگران ملی | ناشر =مرکز ملی آمار ایران |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref>
 
بر اساس سرشماری رسمی سال ۱۳۹۵، جمعیت شهر رشت تعداد ۶۷۶٬۹۹۱ نفر است.<ref name="نتایج سرشماری ۱۳۹۵">[https://www.amar.org.ir/سرشماری-عمومی-نفوس-و-مسکن/نتایج-سرشماری/جمعیت-به-تفکیک-تقسیمات-کشوری-سال-1395 نتایج سرشماری ۱۳۹۵] وبگاه مرکز آمار ایران</ref>
خط ۷۴:
'''در فرهنگ جغرافیایی ایران در مورد شهر رشت آمده''':
{{نقل قول بزرگ}}
شهر رشت مرکز گیلان و مرکز[[استان یکم]] کشور بوده‌است. این شهر در ۳۳۹هزارگزی شمال باختر تهران و ۳۶هزارگزی جنوب بندر انزلی واقع شده‌است. از مرکز شهر و دو طرف ساختمان زیبای شهرداری چهار خیابان وسیع به چهار طرف کشیده شده‌است. بناهای دو و سه طبقهٔ نوساز و مغازه‌های معتبر در دو طرف این خیابانهاخیابان‌ها بنا شده‌است.
شهر رشت از نظر شهربانی به پنج بخش زیر تقسیم می‌شود: ۱- [[ساغری‌سازان]] ۲- سبزه‌میدان و کیاب ۳- بازار ۴- مرکز شهر ۵- زرجوب. جمعیت شهر در حدود یکصدوبیست‌هزار تن است. تعداد مغازه‌ها و دکاکین شهر در حدود سه‌هزاروپانصد باب است. تعداد شماره‌های تلفن شهر رشت در حدود یک‌هزار نمره است. در این شهر دو [[دانشسرا]] و شش دبیرستان پسرانه و پنج دبیرستان دخترانه و ۱۴ دبستان پسرانه و ۱۶ دبستان دخترانه وجود دارد.
کارخانه‌های شهر رشت به‌طور اختصار به این شرح است: ۱- کارخانهٔ گونی‌بافی، تعداد کارگران پانصد تن. ۲- کارخانهٔ بلورسازی، تعداد کارگران بیست تن. ۳- کارخانهٔ تخم نوغان‌گیری، مقدار محصول در سال از ۲۵ تا ۳۰ هزار جعبه. ۴- بند پوتین، تعداد کارگر ۱۵ تن. ۵- پنج کارخانهٔ برنج‌پاک‌کنی. ۶- دو کارخانهٔ آرد. ۷- دو کارخانهٔ پیله‌خفه‌کنی. ۸- کارخانهٔ کبریت‌سازی. ۹- چهار کارخانهٔ جوراب‌بافی. ۱۰- کارخانهٔ برق.<ref name="لغت‌نامه دهخدا" /><ref>(''فرهنگ جغرافیایی ایران''، ج 2)</ref>
خط ۱۰۵:
در مقابل این گروه و برای مقابله با شورش‌های احتمالی [[سردار افخم]] دارالحکومه را به مرکز اوباشان و فراشان سرکوب گر تبدیل کرده بود. به همین جهت مجاهدین گیلان از جمله اعضای [[کمیتهٔ ستار]] تصمیم گرفتند به هر وسیلهٔ ممکن سردار افخم را از بین ببرند. حمله آنان به دارالحکومه منجر به [[رویداد باغ مدیریه]] گردید.<ref name="ReferenceB" />
[[پرونده:Yeprem Khan in Tehran.jpg|بندانگشتی|یپرم خان ارمنی و سردار بهادر بختیاری (بعدها، سردار اسعد سوم) از فاتحان تهران<ref>[http://javanonline.ir/fa/news/605632/تصاویر-انقلاب-مشروطه تصاویر/ انقلاب مشروطه (جوان آنلاین)]</ref>|330x330پیکسل]]
سردار افخم والی گیلان و کسی بود که در جریان [[تحریم تنباکو]] و تحصن حاج [[میرزا حسن آشتیانی]] و معترضین در میدان ارک تهران به سوی مردم دستور شلیک داد و حدود سی تن را کشته و تعداد زیادی را زخمی کردزخمی‌کرد.
رویداد باغ مدیریه مربوط به روزی است که سردار افخم در مجلس مهمانی در باغ مدیریه رشت حضور داشت، در این روز مجاهدین گیلان از سه نقطه، نخست خانه یوسف خان (معاون دیوان)، دوم از باغ حاجی وکیل و سوم از خانه میرزا کریم خان به سمت باغ به حرکت درآمدند. سپس پانزده نفر آنان همراه معز السلطان مأمور باغ مدیریه شدند و عده‌ای هم به همراه میرزا حسین خان کسمایی و علی محمد خان تربیت به سمت دارالحکومه حرکت کردند؛ ستون سوم نیز زیرفرمان یپرم خان، مأمور پشت دارالحکومه شدند. این افراد موفق شدند سردار افخم را به ضرب گلوله از پای درآورند.<ref name="ReferenceB" />
وقتی خبر کشته سردار افخم در شهر پیچید، بلافاصله دیگر گروه‌های مجاهدین دارالحکومه را تصرف و بر اوضاع شهر چیره شدند و با روحیهٔ مضاعف به تجهیز داوطلبان و آموزش نظامی آن‌ها برآمدند.
خط ۱۱۴:
{{اصلی|جنبش جنگل}}تشکیل '''[[جمهوری گیلان|جمهوری سوسیالیستی گیلان]]'''[[پرونده:Mirza in Rasht.jpg|300px|بندانگشتی|میرزا و یارانش در رشت]]
[[پرونده:Mirzatomb.JPG|397x397px|بندانگشتی|مقبرهٔ قدیمی میرزا کوچک جنگلی در سلیمان داراب رشت]]
جنبش جنگل یا نهضت جنگل یا قیام جنگل، جنبشی سیاسی همراه با مبارزهٔ مسلحانه در ایران بود که از سال ۱۲۹۳ به رهبری میرزا کوچک‌خان جنگلی به مبارزهٔ مسلحانه بر ضد ارتش خارجی داخل خاک ایران و [[بریگاد قزاق]]، که زیر دست افسران روسی تعلیم و تربیت شده بودند، پرداخت. آنچه روشن است تعداد زیادی از انقلابی‌های جنگل در درگیری‌های مسلحانه با لشگرهای انگلیس، روسیه و ارتش سلطنتی قاجار کشته شدند.
[[جنگ جهانی اول]] و پادرمیانی انگلیس و روسیه تزاری در آن و ناتوانی شدید حکومت مرکزی ایران در اثر فقدان حمایت‌های خارجی، فضای سیاسی و اجتماعی آماده‌ای را برای ایجاد و رشد حرکتهایحرکت‌های مردمی به وجود آورد. در این فضای آماده، جنبش جنگل در شهریور ۱۲۹۳ شمسی (اوت ۱۹۱۴) شکل گرفت و در مدتی کوتاه نه تنها در گیلان، بلکه در اکثر نقاط ایران با استقبال مردم روبرو شد و روزبه روز بر توان نظامی آن افزود، به‌طوری‌که به خطری جدّی برای سیاست استعماری انگلیس در منطقه تبدیل شد. میرزا و یارانش نشریه‌ای نیز به نام جنگل منتشر می‌نمودند که در مجموع در سه دوره مجزای انتشارش مشتمل بر ۳۹ شماره شد.
در سال ۱۳۱۶ هجری قمری در رشت شورش نسبتاً دامنه‌داری علیه قانون خراج راهداری کارگزاران روس که از ساکنان دهستان‌ها دریافت می‌کردند به وقوع پیوست. به هنگام جنگ جهانی اول شهر رشت در معرض تاخت و تاز سپاهیان روس و بعد نیروهای انگلیسی و شورشیان محلی قرار گرفت و خرابی بسیار در آن به بار آورد. در سال ۱۹۲۰ میلادی ارتش سرخ [[باکو]] را تصرف کرد و وارد [[بندر انزلی]] شد. انگلیسی‌ها رشت را تخلیه کردند و با آتش زدن انبارهای خود و انهدام پل سفید رود رهسپار بغداد شدند. این کار موجب شد که حکومتی ضد انگلیسی به ریاست میرزا کوچک خان جنگلی در رشت تشکیل شود.
در واقع در این سال گیلان از ایران جدا شده و با تشکیل '''[[جمهوری گیلان|جمهوری سوسیالیستی گیلان]]''' رشت
خط ۱۲۱:
 
==== انقلاب ۱۳۵۷ ایران ====
نخستین جرقه‌های انقلاب اسلامی در خرداد ۱۳۴۲ زده شد و در طول ۱۵ سال گسترده و گسترده‌تر شد. سر آغاز انقلاب اسلامی در گیلان را نیز می‌بایست در سال‌های ۱۳۴۲ جستجو کرد. از نخستین حرکت‌های مردم گیلان قیام مردم و علماء در اعتراض به وقایع ۱۵ خرداد بود اما از سال ۱۳۵۶ فعالیت مخالفان رژیم در گیلان تشدید و علنی گردید و در سال ۱۳۵۷ مبارزات مردم در شکل گسترده‌تری ادامه یافت و مساجد گیلان به ویژه رشت، [[صومعه سرا]] و [[لاهیجان]] شاهد تجمعات روزافزون مردم بود. جلسات سخنرانی عالمانی چون [[صادق احسانبخش|احسان بخش]]، ابراهیم فقیهی و هادی حسام در رشت، [[زین‌العابدین قربانی|زین العابدین قربانی]] در لاهیجان، میرآقا موسوی در صومعه سرا مورد توجه مردم قرار گرفت و ساواک نسبت به شهرهای مزبور حساس کرد علاوه بر رشت مردم در شهرهای [[رودبار]]، [[آستانه اشرفیه]]، [[رودسر]]، [[فومن]] و [[لنگرود]] نیز دست به تظاهرات زدند. با آغاز مهر ۱۳۵۷ مردم شهرهای گیلان فعالیت‌های خود را شدت بخشیدند و اعتصابهایاعتصاب‌های گسترده‌ای در سازمان‌ها و مدارس آغاز گردید. [[:glk:آیتو الله سی محمود ضیابری|آیت الله ضیابری]] از پیشگامان مبارزه در این ایام طی اعلامیه‌ای به مأموران پلیس هشدار داد.
بنا به دعوت صادق احسان بخش که رهبری مبارزه را در شهر رشت و استان گیلان بر عهده داشت اعتصابهایاعتصاب‌های گسترده‌ای صورت پذیرفت و تصاویر شاه در مدارس و اماکن عمومی به آتش کشیده شد.
در روز ۱۷ مهرماه مردم رشت علی‌رغم باران سیل آسا در راهپیمایی بزرگی شرکت کردند. در روز ۳ آبان ۱۳۵۷ نیز مردم رشت از میدان بانک ملی راه‌پیمایی دیگری را آغاز کردند و شیشه‌های مشروب فروشی‌ها و سینماها را شکستند در پایان راهپیمایی هم به منزل استاندار حمله کردند. این راهپیمایی سرانجام با مداخله نیروهای پلیس و دستگیری جمعی از راه‌پیمایان خاتمه یافت.
در روز ۸ آبان ۱۳۵۷ نیروهای دولتی برای جلوگیری از گسترده شدن تظاهرات در روستاها و شهرها با فراهم آوردن نیروهای طرفدار سلطنت از سراسر استان به صومعه سرا حمله برده و به غارت و تخریب منازل و مغازه‌های مخالفان رژیم پرداختند. طی این حمله یک تن کشته و عده‌ای نیز مجروح شدند.<ref>[http://af.samta.ir/atlas/index.php?title=رده:اطلس_فرهنگی_ایران اطلس فرهنگی ایران]</ref>
خط ۱۳۱:
به دنبال تظاهرات مردم در رشت و صومعه‌سرا، مردم لاهیجان در روزهای ۲۲ و ۲۳ آبان تظاهرات وسیعی را آغاز کردند که این راه‌پیمایی‌ها منجر به زد و خورد شدید با نیروهای پلیس گردید و منجر به کشته شدن ۱۳ نفر از تظاهر کنندگان گردید.
در طول دهه محرم سال انقلاب (از اواسط آذرماه) در ضمن سوگواری برای حسین ابن علی، تظاهرات مردم شهرهای گیلان ادامه یافت.
در تاسوعا و عاشورای سال ۱۳۵۷ در استان گیلان عزاداری در خیابانهاخیابان‌ها از سوی رژیم ممنوع اعلام شد. اما در اغلب شهرهای استان مراسم عزاداری به تظاهرات روز به روز خشن تر و خونین تر می‌شد. شهر لاهیجان به میدان جنگ تبدیل شده و آتش‌سوزی بزرگی بخش عظیمی از شهر را به خاکستر تبدیل کرد و عبور و مرور بواسطه موانعی که مردم در خیابانهاخیابان‌ها ایجاد کرده بودند متوقف شد.
به دنبال تظاهرات مردمی در ایام عزاداری عاشورا نیروهای دولتی در ۲۳ آذرماه گروهی بزرگی از طرفداران حکومت پهلوی در شهرها و روستاهای گیلان را تجهیز کرده و به شهر رشت کشاندند تا متقابلاً تظاهراتی به نفع شاه و حمایت از دولت انجام گیرد. اما تظاهر کنندگان به غارت اموال مردم، تخریب مغازه‌ها، آتش زدن وسائل نقلیه و ضرب و شتم مردم پرداختند.
پزشکان و پرستاران رشت نیز در ۶ دی ماه در بیمارستان رازی گرد آمده و سپس در یک راه‌پیمایی شرکت کردند.
خط ۱۳۷:
در ۲۵ دی ماه نیز پس از تدفین شهدا تظاهرات مردم رشت از گورستان به مرکز شهر کشیده شد. مردم قصد داشتند مجسمه رضاشاه در [[شهرداری رشت|میدان شهر داری رشت]] را پائین بکشند، اما در میدان فرهنگ با تیراندازی و مقاومت مأموران مواجه شدند در نهایت چند روز بعد با خروج شاه از ایران مجسمه رضاشاه پائین کشیده شد.
در دی ماه در تمام شهرهای استان گیلان به ویژه شهر رشت تظاهرات متعددی صورت می‌پذیرفت که در هر تظاهرات عده‌ای کشته و زخمی می‌شدند در طول اوج‌گیری نهضت، بازاریان نیز با همراهی مردم بازارها را بسته و گاه تا ۵ روز این تحصن ادامه می‌یافت.
با انتشار خبر ممانعت رژیم از ورود سید روح‌الله خمینی و بسته شدن فرودگاه خشم عمومی در استان گیلان برانگیخته شد و مردم با تظاهرات، بستن خیابانهاخیابان‌ها و آتش زدن لاستیک به زد و خورد با پلیس پرداختند و مأموران را از برقرار ساختن نظم عاجز ساختند.
روز ۱۲ بهمن هم‌زمان با ورود سید روح‌الله خمینی به ایران تا پاسی از شب مردم در خیابانهاخیابان‌ها به شادی پرداختند.
روز ۱۹ بهمن با اعلام نخست‌وزیری بازرگان، یک راهپیمایی بی‌سابقه‌ای در شهرهای گیلان به ویژه رشت برگزار شد.
در ۲۲ بهمن ماه روز پایان نظام شاهنشاهی در ایران مردم گیلان به کلانتری‌ها و پادگان‌ها حمله بردند. این درگیری‌ها تا ۲۳ بهمن ادامه داشت. از جمله مراکز مقاومت که تا بعدازظهر روز ۲۳ بهمن هنوز تسلیم نشده بود ساواک رشت (واقع در مجاورت باغ محتشم-پارک بزرگ شهر-) بود.
خط ۴۲۰:
[[پرونده:Rasht mosque.png|300px|چپ|انگشتدان|مسجد سفید از قدیمی‌ترین مساجد در رشت در سال [[۱۸۸۶ (میلادی)|۱۸۸۶میلادی]]]]
[[مسجد سفید (رشت)|مسجد سفید]] از قدیمی‌ترین مساجد شهر رشت محسوب می‌شود و در یکی از محلات قدیمی شهر که به همین نام معروف است واقع شده‌است. [[حسن بیک روملو]] این مسجد را مسجد سفید خوانده‌است و می‌نویسد که [[شاه اسماعیل]] هنگام فرار از [[اردبیل]] به [[گیلان]] چند روزی را نزدیک این مسجد گذرانده‌است و همچنین احتمال می‌رود که پس از کشته شدن محمدباقر میرزا معروف به شاه صفی نام «سفید» به مرور زمان پس از قتل او در جوار این مسجد به مسجد صفی تبدیل شده باشد.
چاه [[صاحب الزمان]] (چاه صفی) چاهی است در این مسجد که مردم به دیده احترام به آن می‌نگرند. شبهایشب‌های جمعه بر سر این چاه می‌آیند و نامه‌هایی را که برای [[حضرت قائم]] نوشته‌اند در آن چاه می‌اندازند. پس از انداختن نذورات در چاه آب آن را برای تبرک و ادامه سلامتی با خود می‌برند و می‌نوشند.
برخی از دیگر مساجد تاریخی شهر رشت عبارتند از:
* [[مسجد حاج سمیع]]
خط ۵۲۹:
گام‌های نخستین [[آموزش و پرورش در ایران]] پس از اسلام بر بنیان‌های دینی تکیه داشته و مساجد و مکتب‌خانه‌ها در آغاز مسیر این حرکت قرار داشتند.
مساجد نخستین جایی بود که برای آموزش مورد توجه قرار گرفت. در استان گیلان نیز مانند سایر نقاط کشور نخستین گام‌های آموزش از مساجد و مکتب‌خانه‌ها آغاز گردید.
نخستین مدرسه جدید در گیلان در سال ۱۳۱۴ ه‍.ق در زمان حکومت شعاع السلطنة در گیلان آغاز به کار کرد. در این مدرسه درس‌هایی مانند: زبان فرانسه، روسی، صرف و نحو، [[کلیات سعدی]] و [[قرائت قرآن]] تدریس می‌شد. پس از تأسیس نخستین مدرسه به سبک جدید مدارس دیگری نیز از سوی افراد و انجمن‌هایانجمنهای مختلف تأسیس گردید.
نخستین مدرسه دخترانه به نام «شمسیه» در سال ۱۳۲۷ ه‍.ق (یعنی پس از گذشت سیزده سال از تأسیس اولین مدرسه پسرانه) به کوشش شیخ علی طالقانی (تنها) تأسیس گردید.
اولین هنرستان گیلان نیز به نام «مدرسه فلاحت» به وسیله حاج میرزا حسن خان اسفند یاری (محتشم السلطنة) در سال ۱۳۲۵ ه‍.ق تأسیس گردید. مدیریت این مدرسه را میسو لافون فرانسوی بر عهده داشت و در آن به تدریس [[علوم کشاورزی]] و پرورش کرم‌ابریشم پرداخته می‌شد.
خط ۵۶۵:
=== حوزوی ===
[[پرونده:Rasht Amir al momenin Hawza.jpg|500px|بندانگشتی|حوزه علمیهٔ امیرالمؤمنین رشت بزرگ‌ترین حوزه علمیهٔ خاورمیانه با زیربنای ۷۱۰۰۰ مترمربع (مجاور بزرگراه خلیج فارس) که برای تکمیل آن بودجه ۴۰۰میلیاردی درخواست شده‌است]]
در مورد آغاز فعالیت‌های دینی در شهر رشت تارخ دقیقی در دست نیست اما بسیاری از مشاهیر علم دین از دیار گیلان برخاستند به عنوان مثال [[سلار دیلمی]] صاحب کتاب معروف «المراسم العلویه فی الاحکام النبویه» که در اوایل قرن پنجم بعد از فوت [[شیخ طوسی]]، مرجع علی الاطلاق شیعه در نجف بود، شاگرد سید مرتضی و [[شیخ مفید]] بود که بعد از رحلت شیخ، [[مرجعیت]] شیعه را عهده‌دار شد. وی که از راه حلب به ایران می‌آمد در خسروشاه تبریز بیمار می‌شود و در آنجا فوت می‌کند و قبرش در این شهر است. این مسئله حاکی از آن است که از اواخر قرن چهارم عالمایی از این منطقه برخاسته‌اند. [[کوشیار گیلانی|ابوالحسن کوشیار دیلمی]]، ریاضیدان و منجم معروف ایرانی و استاد ریاضیات و نجوم [[بوعلی سینا]] که در قرن ششم کتاب وی به زبان چینی ترجمه و در چین تدریس می‌شد، اهل گیلان بود. [[میرزای قمی]] اهل شفت هستند، حاج سید محمدباقر شفتی معروف به «حجت‌الاسلام شفتی» بنیانگذاربنیان‌گذار مسجد سید اصفهان از شفت است، [[ملا عبدالرزاق لاهیجی]] داماد [[ملاصدرا]] اهل لاهیجان است، حاج شیخ عبدالله مازندرانی که در اصل مازندرانی نیست و اهل [[دیوشل]] گیلان است و چون تحصیلات ابتداییش در مازندران بوده‌است به عنوان [[شیخ عبدالله مازندرانی|آقا شیخ عبدالله مازندرانی]] معروف است و هم‌اکنون خانواده‌اش در لاهیجان هستند، حاج شیخ شعبان دیویشلی، مجتهد معروف اهل لاهیجان است، شریف لاهیجی، صاحب «تفسیر شریف لاهیجی»، شیخ هاشم اشکوری که استاد [[محمدعلی شاه‌آبادی]] «استاد سید روح‌الله خمینی» بود که او هم شاگرد [[میرزا ابوالحسن جلوه]] بود و فلسفه ملاصدرا را از آن طریق به سید روح‌الله خمینی منتقل کرد، همگی از دیار گیلان بوده‌اند. وجود این افراد حاکی از آن است که تحصیل علم دین در گیلان سابقهٔ دیرین دارد و شهر رشت هم به عنوان شهر مهم این خطه از این مسئله مستثنی نیست. از جمله مهم‌ترین و تاریخی‌ترین حوزه‌های علمیه رشت عبارتند از:
* '''حوزه علمیه صالح آباد''':حوزه علمیه صالح آباد چهره‌های علمی و فرهنگی زیادی را تربیت نموده؛ و به جهت تدرّس میرزا کوچک‌خان جنگلی (میرزا یونس) معروف به مدرسه میرزا کوچک نیز شده‌است. بانی اصلی مدرسه و مسجد حاج حسن آقا فرزند آقا احمد کلانتر بود؛ که به تأسیس و ساخت مدارس علوم دینی و مساجد و تکایا برای برگزاری سوگواری [[حسین بن علی]] رغبت داشت. طلاب حوزه علمیه صالح‌آباد از همان زمان جزء پیشروان راه آزادی بودند که از جمله آن‌ها می‌توان، از [[میرزا کوچک خان]]، [[کسمایی|حاج حسن کسمایی]]، محمد انشایی و سید حبیب‌الله مدنی نام برد. لازم است ذکر شود که مسجد و مدرسه حاج حسن تکیه‌ای داشته که به عنوان محل پذیرایی شاعران و عالمانی بوده که هر چند وقت وارد رشت می‌شدند و در آنجا سکونت می‌کردند. همچنین مسجد مدرسه صالح آباد در سال ۱۳۴۱ شمسی تعمیر و بازسازی شد. قدمت این مدرسه نزدیک به ۱۵۰ سال می‌باشد. در سال ۱۳۸۳ بر اثر برف شدید ساختمان مدرسه کاملاً تخریب شد و در سال ۱۳۸۸از اساس و پایه ساخته شد.
* '''حوزه علمیه خواهران رشت''': مدرسه دینی خواهران رشت ۱۵۰ سال سابقه تاریخی دارد، البته این مدرسه در گذشته به نام حوزه خواهران نبوده، بلکه با نام مدرسه حاج سمیع خوانده می‌شد که در دورهٔ پهلوی آن را «شاهدخت» نامیدند این مدرسه با نظر محمدعلی شرعی، علی‌رغم مخالفت برخی از علمای منطقه و با استفتاء از رهبری، تخریب شد و هم‌اکنون در حال نوسازی در سه طبقه است.<ref>[http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=117120 گذشته و حال حوزه علمیه گیلان]</ref>
خط ۶۱۳:
;الف) توسعه شهر رشت از آغاز تا پهلوی:
نام رشت در متون تاریخی در کتاب جغرافیایی حدود العالم من المغرب الی المشرق که در سال ۳۷۲ ه‍.ق نگارش یافته‌است، آمده که (رشت از آبادی‌های کهن ایران است). شهر کنونی رشت درادوار گذشته به صورت روستایی بین دو منطقه گیلان (بیه پیش و بیه پس با مرکزیت شهرهای فومن و لاهیجان) قرار
در دوره شاه طهماسب، رشت اهمیت اقتصادی و سیاسی، داشت<ref>(مهندسین مشاور طرح و کاوش، ج 2. 1386. 2)</ref> فراوانی یافت.<ref>(باباپور، 45:1389)</ref> با سقوط پایتخت صفویان به وسیله افغانها،افغان‌ها، استان گیلان به اشغال روس‌ها درآمد. در ابتدا اشغال شهر رشت، برای تأمین زمین تقریباً پانزده مایل به طرف جنوب از بیشه زارها پاک شد.<ref>(عظیمی، 1381. 77)</ref><ref>(حسینی، 107:1383)</ref> در دوره قاجاریه، شهر رشت با ساخت و گسترش بازارهای باربندان (ساغری سازان) و ساروق بندان در مرکز شهر، بطوربه‌طور چشمگیری توسعه یافت.<ref>(مهندسین مشاور طرح و کاوش، ج2. 1386.8)</ref>
;ب) توسعه شهر رشت از اوایل دوره پهلوی تا کنون:
پس از انقلاب مشروطیت و تسلط رضاخان، چندین خیابان جدید (امام خمینی سعدی – علم الهدی و شریعتی) و نقطه تقاطع آن‌ها (میدان شهرداری) احداث شد. بازار به حاشیه خیابان‌ها گرایش پیدا کرد و ساختمان‌های مسکونی در محلات قدیمی به صورت متراکم مستقر شدند. شهر از سال ۱۳۳۵–۱۳۲۷ ه‍.ش از سمت جنوب، جنوب شرقی و جنوب غربی توسعه پیدا کرد و پس از آن تا سال ۱۳۵۰، توسعه شهر درحد شرقی متوقف و در جهت غربی و شمال شرقی متمایل گشت.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=الیاس زاده مقدم |نام=نصیرالدین |کتاب=طرح احیا و نوسازی بات کهن بازار رشت | ناشر= |سال=1377|صفحه=155}}</ref> از ۱۳۵۰ به بعد گسترش شهر در جهت شمال و شمال غربی محسوس تر است.<ref>(مهندسین مشاور طرح و کاوش، ج 2. 1386. 10)</ref> بعد از پیروزی انقلاب اسلامی گسترش شهر در جهت شمال و شمال غرب ادامه یافت.<ref>(باباپور، 47:1389)</ref> احداث شهرک صنعتی در این دوره و مکان‌یابی دانشگاه گیلان در جاده تهران (جنوب شرق) به توسعه این بخش از شهر منجر شد در واقع شهر رشت طی سال‌های ۱۳۵۷ تا ۱۳۶۴ در جهات غرب به<ref>(مهندسین مشاور طرح و کاوش، ج 2. 1386. 11)</ref> شرق و شمال شرقی توسعه یافته‌است و از سال ۱۳۶۷ تاکنون نیز توسعه به سمت جنوب غرب، شمال غرب و جاده لاکان است.<ref>(حسینی، 109:1383)</ref> بیشترین میزان توسعه کالبدی شهر رشت طی سال‌های ۱۳۶۱ ۱۳۵۵ با ۲۳۳ درصد و بین سال‌های ۱۳۷۲ ۱۳۶۱ با ۲۷۰ درصد است. این در حالی است که طی سا لهایل‌های ۶۵ تا ۷۵ جمعیت شهر رشت، ۴۰ درصد رشد داشته‌است، یعنی از ۲۹۳۸۹۸ به ۴۱۲۵۵۲ نفر رسیده‌است. همچنین مساحت شهر رشت طی سال‌های ۱۳۳۴ تا ۱۳۸۵ از ۶۵۰ هکتار به ۱۰۲۴۰ هکتار افزایش یافته‌است. این میزان بیانگر ۱۴۷۵ درصد رشد فضایی طی سا لهایل‌های یادشده‌است.
 
=== مناطق ===
خط ۶۴۴:
 
==== تاکسیرانی ====
درسالدر سال ۱۳۲۶ تعداد ۵۰ تاکسی به سفارش خانم فخر الدوله (دختر مظفر الدین شاه) از انگلستان خریداری و وارد ایران شد. در سال ۱۳۲۷ اولین تاکسی به جهت علاقهٔ وی به گیلان با عبور از خیابان اصلی شهر وارد رشت شد. سازمان تاکسیرانی کلانشهر رشت تاکنون بیش از ۹۵۰۰ دستگاه تاکسی و خودروهای شخصی را ساماندهی نموده‌است که از این تعداد ۶۰۰۰ دستگاه تاکسی دارای پلاک (ت) و از انواع خودروها ی موجود در سیستم تاکسیرانی کشور هستند از جمله ۱۹۴ دستگاه [[ون]]. همچنین بیش از ۳۵۰۰ دستگاه خودروی شخصی فعال در ۱۳۶ واحد تاکسی تلفنی تحت نظارت سازمان با عنوان شرکت‌های حمل و نقل عمومی مسافر و دو شرکت تاکسی بیسیم فعالیت می‌نمایند.<ref>[http://www.rashttaxi.ir/ سازمان تاکسیرانی شهر رشت]</ref>
 
=== حمل و نقل برون‌شهری ===
خط ۷۱۳:
 
=== بی‌ثباتی مدیریت شهری ===
مدیریت شهری رشت که عهده [[شهرداری رشت|شهرداری]] و [[شورای شهر رشت]] است یکی از بی‌ثبات‌ترین شهرهای ایران از لحاظ مدیریت شهری است؛ و بی‌ثبات‌ترین شهرداری کلانشهرهای ایران، [[شهرداری رشت]] است. در طی ۱۵ سال اخیر رشت ۱۸ شهردار و سرپرست شهرداری داشته و عمر مدیریتی این شهر کمتر از یک سال است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://guilanian.ir/پرداخت-پاداش-120-میلیون-تومانی-به-شهردار-2/ |عنوان=پرداخت پاداش ۱۲۰ میلیون تومانی به شهردار هم جزء منافع مردم بود ؟! | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref> آخرین شهردار رشت محمدابراهیم خلیلی بود که علی‌رغم مخالفت‌های هر سه نماینده رشت در مجلس، فرماندار رشت، استانداری گیلان، مردم و رسانه‌ها<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://diyarmirza.ir/1393/07/استیضاح-شهردار-رشت-صلاح-نیستدر-صورتی-ک/ |عنوان=در صورتی که استیضاح شهردار رای بیاورد رشت با چالش جدیدی مواجه می‌شود | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://gilkhabar.ir/26661/استیضاح-شهردار-به-شورا-آسیب-رسانده-و-اع/ |عنوان=استیضاح شهردار به شورا آسیب رسانده و اعتماد عمومی را خدشه دار می‌کند | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://gilorang.ir/?p=13670 |عنوان=نظر نمایندگان رشت در مجلس دربارهٔ استیضاح شهردار | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://diyarmirza.ir/1393/07/استیضاح-شهردار-رشت-اقبال-مردمی-ندارد-و/ |عنوان=استیضاح شهردار رشت اقبال مردمی نداردوتوسعه شهر راعقب می‌اندازد | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.ilna.ir/news/news.cfm?id=213271 |عنوان=بحث استیضاح شهردار رشت موجب فرار سرمایه‌گذاران شده‌است | ناشر =خبرگزاری ایلنا |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://gilkhabar.ir/25387/استیضاح-شهردار-هیاهوی-بسیار-برای-هیچ/ |عنوان=استیضاح شهردار هیاهوی بسیار برای هیچ | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.khabarazad.com/23140/توانمند-و-پاسخ-گو-یا-ضعیف-و-بله-قربان-گو/ |عنوان=توانمند و پاسخ گو یا ضعیف و بله قربان گو؟ | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref> ده عضو [[شورای اسلامی شهر رشت|شورای چهارم]] (رضا جمشیدی چناری، فرانک پیشگر، محمدحسین واثق کارگرنیا، مظفر نیکومنش نودهی، محمود باقری‌خطیبانی، فرهاد شوقی، مجید رجبی‌ویسرودی، مسعود کاظمی لیچائی، عباس صابر و محمدعلی رفیعی نوده)<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.khazaronline.com/آیا%20این%20ها%20بی%20تدبیرند؟!-T1615 |عنوان=آیا این‌ها بی تدبیرند | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref> با دادن رایرأی مثبت به استیضاح محمدابراهیم خلیلی شهردار رشت را برکنار کردند خلیلی پس از برکناری با عدم حضور در مراسم تودیع در نامهٔ خداحافظی خطاب به مردم رشت نوشت و بازگشت آرامش و امید به شهر رشت را هدف خود و شهرداری را شرکت سهامی عده‌ای و رفقایشان دانست.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://gilan.isna.ir/Default.aspx?NSID=5&SSLID=46&NID=76195 |عنوان=بازگشت آرامش و امید به شهر رشت و مردمانی که شایسته بهترین هایند، تفکرم بود | ناشر =خبرگزاری ایسنا |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://diyarmirza.ir/1393/07/عده-ای-شهرداری-را-شرکت-سهامی-خود-و-رفقای/#comment-9840 |عنوان=عده‌ای شهرداری را شرکت سهامی خود و رفقایشان می‌دانستند | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://diyarmirza.ir/1393/07/مگر-سرمایه-گذار-مشکل-عقلی-دارد-با-این-شر/ |عنوان=مگر سرمایه‌گذار مشکل عقلی دارد با این شرایط وارد شهر شود | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://gilkhabar.ir/27022/ناگفته-های-شهردار-کلانشهر-رشت-در-روز-اس/ |عنوان=ناگفته‌های شهردار کلانشهر رشت در روز استیضاح | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref> برکناری شهردار رشت با انتقاد شدید امام جمعه این شهر در نماز جمعه مواجه شد وی خلیلی را شهردار نمونه کشوری خواند و گفت شهردار بازیچه دست شورای شهر نیست و مردم نباید بازیچه چند جوان تازه به دوران رسیده در شورای شهر رشت باشند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://farsnews.com/newstext.php?nn=13930823000273 |عنوان=قوه مقننه و مجریه اختیارات شورا را کنترل کنند | ناشر =خبرگزاری فارس |تاریخ =۲۳/08/۹۳ |تاریخ بازبینی=}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://diyarmirza.ir/1393/08/مردم-بازیچه-چند-جوان-تازه-به-دوران-رسید/ |عنوان=مردم بازیچه چند جوان تازه به دوران رسیده در شورا نیستند | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref> استاندار گیلان نیز با انتقاد از شورای شهر رشت خواستار ایجاد محدودیت‌های قانونی برای شوراها در برکناری شهرداران شد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://gilan.ir/1390-05-12-08-01-50/1811 |عنوان=استاندار گیلان :قوانین مدیریت شهری اصلاح شود | ناشر =وبگاه رسمی استانداری گیلان |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref>
 
== اماکن و بناهای شاخص شهر رشت ==
خط ۷۲۰:
* '''دومین شعبه هایپرمارکت نجم خاورمیانه پس از تهران'''<ref>[http://www.hypersun.ir/aboutus/ احداث دومین شعبه نجم خاور میانه این بار در شهر رشت]</ref>''':'''فروشگاه نجم خاورمیانه (هایپرسان سابق) شعبه رشت با فضایی بالغ بر ۱۴ هزار مترمربع واقع در ضلع شرقی سبزه میدان رشت دومین شعبه [[فروشگاه زنجیره‌ای]] نجم خاورمیانه می‌باشد. این فروشگاه دارای امکاناتی نظیر دو طبقه هایپرمارکت، دو طبقه پارکینگ، انبارها، ۲ طبقه فست فود و یک طبقه تجاری است که جهت رفاه حال شهروندان شهرستان رشت با جدیدترین متدهای هایپرمارکت طراحی گردیده‌است.<ref>[http://www.hypersun.ir/branchstores/rasht/ نجم خاور میانه رشت]</ref>
از جمله امکانات منحصربه‌فرد این فروشگاه فراهم آوردن شرایطی جهت عرضه محصولات برندهای داخلی و خارجی در یک مجموعه با فضایی آرام و دلنشین می‌باشد.
* '''بزرگ‌ترین مرکز رصدخانه شمال کشور در رشت (رصد خانه کوشیار گیلانی (شهرداری رشت))'''<ref>[http://www.akhtarnama.com/28_Rasht_Municipality_Observatory.htm رصد خانه رشت (شرکت اخترنمای شیراز)]</ref>''':'''این رصدخانه در واقع یک مجموعه بزرگ علمی، آموزشی و تحقیقاتی می‌باشد که با مساحت حدود ۱۱۰۰ متر زیر بنا در نزدیکی [[تالاب عینک]] در محله صف سر رشت، یکی از کم‌نظیرترین رصدخانه‌های کشور از نظر ابعاد، وسعت و استاندارد بودن می‌باشد. فونداسیون رصدخانه در ارتفاع ۲۳ متری از سطح زمین در بالای یک برج بتونی مستحکم به قطر ۶ متر قرار گرفته و از بسیاری از نقاط شهر رشت دید دارد. مرکز علوم و رصدخانه شهر رشت بخش‌های مختلف به شرح زیر دارد: سالن آمفی تئاتر- کتابخانه - بانک نرم‌افزار و فیلم - کارگاه آموزش عملی و ساخت ابزارآلات نجومی- رادیوتلسکوپ - سایت رایانه - نمایشگاه عکس و ابزارآلات رصدی قدیم و جدید- فروشگاه عرضه محصولات نجومی و فرهنگی - نمازخانه و برج رصدخانه شامل: گنبد و [[اتاق کنترل]] رصدخانه - کلاسهایکلاس‌های آموزشی- آسمان نما و گنبد آسمان نما.<ref>[http://www.shomalnews.com/view/19834/احداث%20بزرگ‌ترين%20مركز%20رصدخانه%20شمال%20كشور%20در%20رشت/ بزرگ‌ترین مرکز رصدخانه شمال کشور]</ref>
* '''بیمارستان بین‌المللی قائم (عج)'''<ref>[http://www.ghaem-hospital.ir/دربارهبیمارستان/تاریخچهبیمارستان.aspx بیمارستان بین‌المللی قائم(عج)]</ref>''':'''بیمارستان ۲۰۰ تختخوابی بین‌المللی قائم (عج) با هدف ارائه خدمات ویژه بهداشتی و درمانی جهت شهروندان داخل کشور و بیماران خارجی با زیربنای حدود بیست هزار متر مربع و در ۵ طبقه احداث شده‌است و دارای بخش‌های تخصصی و فوق تخصصی و همچنین سوئیت‌های VIP مخصوص توریست‌های درمانی می‌باشد. این بیمارستان مجهز به سایت هلیکوپتر و همچنین کلیه تجهیزات تشخیصی و درمانی روز دنیا می‌باشد.
* '''بیمارستان ولیعصر (عج) نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی رشت''':<ref name="rzf44">{{یادکرد وب | عنوان=بیمارستان ولیعصر (عج) نیروی دریائی رشت - رشت | وبگاه=فهرست سلامت | پیوند=https://www.hlist.ir/ | کد زبان=fa | تاریخ بازبینی=2019-03-23}}‏</ref> این بیمارستان وابسته به نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی است. بیمارستان ولی عصر رشت سال ۱۳۳۰ تأسیس شده‌است، این بیمارستان وابسته به نیروی دریایی ارتش است. تعرفه زایمان برای کسانی که دفترچه نیروی دریایی دارند رایگان است. بیمارستان ولیعصر تنها بیمارستان در سطح رشت است که، دارای سامانه مدیریت مخصوص بی خطرسازی پسمانده‌های زباله سوز عفونی و غیر عفونی است؛ و تجهیزات پزشکی این بیمارستان اکثراً جدید و مدرن است.
خط ۷۵۶:
* [[قصر بازی رشت]] (شهر بازی سرپوشیده)
* باغ پرندگان رشت (ماهان)
* [[تالاب عینک|سل عینک]] (دریاچه ایی دائمی که در سفرنامه‌ها از ان به وفور یاد کرده‌اند بطوربه‌طور مثال سفرنامهٔ مظفرالدین شاه به فرنگ)
* [[دبیرستان شاهپور (رشت)|دبیرستان شهید بهشتی]] (مدرسه شاهپور)
 
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/رشت»