'''جمعیت شیر و خورشید سرخ''' نخستین سازمان خیریه ایران بود که عهده‌دار وظایف مهم و متعددی در مسائل مربوط به امدادرسانی در حوادث غیر مترقبه و امدادی، آموزش کمکهایکمک‌های اولیه، تأسیس [[بیمارستان]] و درمانگاه، تهیه دارو و تجهیزات پزشکی، تربیت پرستار، نگهداری از کودکان بی سرپرست، ارائه برنامه‌های ویژه برای جوانان و برخی فعالیت‌های عمرانی در داخل و خارج از کشور بود. این جمعیت در سال ۱۳۰۱ شمسی با کوشش و پیگیری [[امیر خان امیراعلم|دکتر امیراعلم]] تنظیم و تأسیس گردید. نام جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران پس از انقلاب [[۱۳۵۷]] به [[جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران]] تغییر یافت.<ref>{{یادکرد دانشنامه | نام خانوادگی =قاسملو | نام =فرید | پیوند نویسنده =فرید قاسملو | مقاله =جمعیت هلال احمر | دانشنامه =دانشنامه جهان اسلام | جلد=۱۰ | نشانی =http://rch.ac.ir/article/Details?id=9919 }}</ref>
بعضی معتقدند که سالهایسال‌های بدون فعالیت برای '''جمعیت شیر و خورشید سرخ''' و عدم پیگیری مؤثر ایران برای احیای آن، همچنین درخواست اسراییل برای تأسیس سازمانی بین‌المللی با اهداف مشابه و با نام و نشان ستاره سرخ داود،<ref>Red Shield of David</ref> موجب گردید تا [[کنوانسیون ژنو]] در دسامبر ۲۰۰۵ با تصویب «پروتوکل الحاقی ۳» نشان سومی را به دو نشان قبلی اضافه نمود، بنام [[کریستال سرخ]].
اینکار به منظور جلب مشارکت کشورها و جمعیت‌های دیگری که مایل به استفاده از دو نشان صلیب یا هلال نیستند، همچون یهودیان (اسراییل)، [[بودیسم]] یا [[هندوییسم]] و غیره انجام گرفت.
خط ۳۳:
== تاریخچه تأسیس ==
در سال [[۱۳۰۱]] خورشیدی دکتر امیر اعلم مدیر بهداری استان خراسان بود. پس از زلزله ویرانگر بجنورد، دکتر امیر اعلم به نزد [[احمد شاه]] می‌رود و برای بنیان نمودن جمعیت شیر و خورشید ایران پروانه می‌خواهد تا کمکهایکمک‌های خارجی را به هنگام اسیب‌های طبیعی به ایران جلب کند. پس از بنیان این جمعیت بی‌درنگ عضو کمیته فدراسیون بین‌المللی صلیب سرخ و هلال احمر (IFRC) می‌شوند و علامت شیر و خورشید سرخ را ثبت می‌نماید.<ref>[http://www.iranicaonline.org/newsite/index.isc?Article=http://www.encyclopaediairanicaonline.org/newsite/articles/unicode/sup/Amir_Alam.html دکتر امیراعلم دانشنامه ایرانیکا]</ref>
== ثبت نشان ==
خط ۴۶:
[[پرونده:Stamps of Germany (DDR) 1969, MiNr 1467.jpg|بندانگشتی|چپ|220px|تمبر پستی چاپ شده در [[جمهوری دمکراتیک آلمان]]؛ نشان ''شیر و خورشید سرخ'' در کنار نشان‌های [[نشان صلیب سرخ|صلیب سرخ]] و [[هلال احمر]]]]
نخستین کوشش ایرانیان برای پیوستن به کنوانسیون‌های بین‌المللی در مورد تشکیلات بین‌المللی صلیب سرخ به دوران پادشاهی [[ناصرالدین شاه قاجار]] بازمی‌گردد. ایران در زمان حکومت او و در دسامبر سال ۱۸۷۴/شوال ۱۲۹۱، کنوانسیون مصوب ۱۸۶۴ ژنو را پذیرفت. اما عملاً برای ده‌ها سال پس از این تاریخ هیچ‌گونه اقدامی برای تأسیس مؤسسه، یا سازمانی که عامل اجرایی این کنوانسیون در ایران باشد صورت نگرفت. در طی این سالها،سالها، جدی‌ترین کوشش ایران در این زمینه، اعزام نماینده‌ای به سومین کنفرانس بین‌المللی صلیب سرخ در ژنو در سال بود. در این کنفرانس، [[ممتاز السلطنه|عبدالصمد ممتازالسلطنه]] سیاست‌مدار و وزیر مختار وقت ایران در پاریس، نقش بسیار مهمی در تبیین نگرش جوامع اسلامی به نشان بین‌المللی صلیب سرخ داشت و توانست موافقت کنفرانس را در پذیرش [[نشان شیر خورشید]] سرخ به عنوان نشان رسمی دولت ایران برای جمعیت خود اخذ نماید. این نشان چند سال بعد از این زمان مورد تأیید کنفرانس دیپلماتیک [[صلیب سرخ]] در [[ژنو]] نیز قرارگرفت. اگر چه همچنان هیچ نهادی از سوی دولت ایران برای انجام وظایف مربوط به صلیب سرخ بوجودبه وجود نیامد. فعالیت‌های مربوط به این مؤسسه تنها در اثر کوششهایکوشش‌های شخصی افراد و به صورت غیرمتواتر انجام می‌شود. از جمله، تلاشهایتلاش‌های [[دکتر امیرخان اعلم]] (مشهور به [[امیراعلم]]، از جمله دانش آموختگان ایرانی در اروپا در رشته پزشکی و از بنیانگذارانبنیان‌گذاران چند بیمارستان به سبک غربی در ایران) در خلال جنگ‌های داخلی ایران بین مستبدین و مشروطه خواهان در سالهایسال‌های پس از پیروزی انقلاب مشروطیت ایران بود.
[[پرونده:International_Red_Cross,_Red_Crescent_and_Red_Lion_and_Sun_medal_by_Jacques_DevigneI.jpg|بندانگشتی|مدال بین المللی صلیب سرخ، هلال احمر و شیر و خورشید سرخ؛ ضرب پاریس]]
خط ۵۷:
== اولین تجربه‌های جمعیت شیر و خورشید سرخ ==
نخستین حرکت امدادی جمعیت، کمک به زلزله زدگان تربت حیدریه بود که در زمانی که هنوز هیچ گونه امکاناتی در اختیار جمعیت نبود، به همت دکتر امیراعلم صورت گرفت. از جمله این کارها تعیین هیئت مرکزی مؤسسه، تشکیل هیئت‌های مختلف جمعیت در بعضی ایالت‌های کشور و نیز راه اندازی مجله‌ای به عنوان ارگان رسمی جمعیت به نام «شیر و خورشید سرخ» بود. در سال ۱۳۰۶ در جلسهٔ هیئت مرکزی جمعیت، به ترتیب [[حسن مستوفی|حسن مستوفی الممالک]]، سیاست‌مدار مشهور به عنوان رئیس و امیراعلم به عنوان نایب رئیس اول جمعیت انتخاب شدند. اعضای این کمیته مرکزی، از میان بنیانگذارانبنیان‌گذاران و یاری رسانندگان به جمعیت و درجلسه عمومی جمعیت انتخاب می‌شدند. در سال ۱۳۰۷ نیز نخستین اقدامات برای تشکیل جمعیت زنان شیر و خورشید سرخ ایران صورت گرفت. در سال‌های بعد، تشکیلات جمعیت رو به گسترش گذاشت و بسته به موقعیت افراد عضو جمعیت به کمک سانحه دیدگان و نیز نیازمندان می‌شتافت. از جمله این موارد، کمک‌رسانی به زلزله زدگان شیروان در سال ۱۳۰۸ خورشیدی بود. در همین سال نیز کنفرانس دیپلماتیک ژنو دربارهٔ صلیب سرخ بین‌المللی، نشان شیر و خورشید سرخ را در کنار نشان‌های هلال احمر و صلیب سرخ به عنوان نشان امدادی و دارای مصونیت در میادین نبرد به رسمیت شناخت. همچنین اقداماتی برای گسترش تشکیلات جمعیت صورت گرفت. از جمله سازمان جوانان جمعیت، عهده‌دار مسئولیت آموزش جوانان در جهت حس وظیفه‌شناسی و همکاری اجتماعی بوجودبه وجود آمد. اقداماتی نیز جهت تأسیس چند واحد بیمارستانی و تشکیل ترابری جمعیت صورت گرفت.
