ایرانیان ترک‌زبان: تفاوت میان نسخه‌ها

بر اساس سرشماری در سال ۱۳۹۵ و نزدیک‌ترین تخمین‌ها، جمعیت آذربایجانی‌ها حدود ۸۲۳ میلیون نفر،<ref>https://www.britannica.com/topic/Azerbaijani-people</ref> جمعیت ترکمن‌ها حدود ۱/۵ میلیون نفر،<ref>https://www.ethnologue.com/country/IR/languages</ref><ref>https://joshuaproject.net/people_groups/15654/IR</ref><ref name="ReferenceA">{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ir.html#People|title=The World Factbook|publisher=|accessdate=18 March 2015}}</ref> قشقایی‌ها حدود ۱/۵ میلیون نفر،<ref>https://www.ethnologue.com/language/qxq</ref> ترک‌های خراسان حدود ۱ میلیون/۵میلیون نفر<ref>https://www.ethnologue.com/language/kmz</ref> و [[قزاق‌ها]] (۳ هزار نفر) و [[خلج‌ها]] (۵۱۵۱۰ هزار نفر) و [[بچاقچی|بچاقچی‌ها]] (با جمعیت نامشخص) هستند <ref>https://www.ethnologue.com/country/IR/languages</ref> و بنابراین جمعیت کل ترک‌های ایرانی در حدود ۱۱ میلیون۲۸میلیون نفر(حدودا ۱۴ درصد۳۴درصد جمعیت ایران) در سال ۱۳۹۶ می‌باشدسال۱۳۹۵می‌باشد. شهرهای [[تبریز]]، [[ارومیه]]، [[اردبیل]]، [[زنجان]]، [[قزوین]]، [[همدان]]، [[کرج]] و... به ترتیب بزرگ‌ترین و مهم‌ترین شهرهای ترک‌نشین ایران محسوب می‌شوند.

علی ابوالقاسمی، کارشناس و پژوهشگر حوزه تاریخ و فرهنگ بومی ضمن هشدار در مورد نابودی زبان ترکی آذربایجانی شمال [[استان همدان]] گفت: زبان ترکی در شمال استان همدان آسیب جدی دیده‌است و طی سال‌های آینده نابود می‌شود. وی گفت زبان ترکی در شمال استان همدان مورد بی‌توجهی و بی‌مهری قرار گرفته‌است که بخشی از علل آن به بطنسیاست جامعههای ترکضد زبانانتورک شهرستان‌هایحکومت شمالیمرکزی استان همدانایران برمی‌گردد. به مرور زمان، واژه‌های زبان ترکی در معرض فراموشی قرار گرفته‌است و کلماتی از دیگر زبان‌ها، از جمله [[فارسی]] و [[عربی]] و [[ترکی استانبولی]] در میان لهجه‌های ترک‌زبان این استان رسوخ یافته‌است.<ref>http://www.dana.ir/news/359108.html/زبان-ترکی-شمال-استان-همدان-در-معرض-فراموشی-است</ref>

[[ترکمنی]] در ایران و افغانستانوافغانستان با [[خط فارسی]]عربی نوشته می‌شودمی شود. در کشور [[ترکمنستان]] تا سال ۱۹۲۸ [[خط فارسی|خط عربی]] <nowiki/>و سپس [[خط لاتین]] جایگزین آن شد و در سال ۱۹۴۰ [[خط سریلیک]] جای آن را گرفت. در ۱۹۹۱ خط لاتین بر پایه خط ترکی (استانبولی) جایگزین خط سریلیک شد.<ref>[http://www.omniglot.com/writing/turkmen.htm Turkmen language, alphabets and pronunciation<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref>

سازمان [[یونسکو]] از زبان‌های در معرض خطر جهان یا منسوخ شده، اطلسی تهیه کرده‌است که به صورت آنلاین و به کمک نقشه‌های [[گوگل]] قابل مشاهده است. در این لیست، برای کشور [[ایران]] ۲۵ زبان بر اثر سیاست های پان فارسیستی حکومت مرکزی در معرض خطر نشان داده شده‌است که [[ترکی خراسانی]] یکی از این زبان‌ها است و با عنوان زبان آسیب‌پذیر (Vulnerable) از آن یاد شده‌است.<ref>http://www.unesco.org/languages-atlas/</ref><ref>https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_endangered_languages_in_Asia#Iran</ref> این زبان بیشتر در [[استان خراسان شمالی]] صحبت می‌شود ولی در استان‌های [[خراسان رضوی]] و [[استان گلستان|گلستان]] هم گویشور دارد. بیشتر کسانی که به زبان ترکی خراسانی سخن می‌گویند به [[زبان فارسی]] نیز مسلط هستند. نابودی تدریجی زبان ترکی خراسانی در شمال و مرکز خراسان رخ داده‌است.

'''[[زبان ترکی قشقایی]]''' یکی از لهجه‌های شاخه جنوب غربی [[زبان ترکی]] است که [[مردم قشقایی|قشقایی‌ها]] بدان تکلم می‌کنند.<ref>[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=qxq Ethnologue report for language code: qxq<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref> در واژگان قشقایی تأثیر [[زبان فارسی|زبان ترکی اذربایجانی]] <nowiki/>مشخص است، در متون جمع‌آوری شده توسط دوئرفر و همکارانش از [[فیروزآباد]] دخیل‌های فراوان [[زبان عربی|عربی]] دیده می‌شود. واژگان حکومتی و نظامی مانند پاسبان، پیکان و شاه بیشتر از فارسی وارد این زبان شده‌اند. قاموس دینی بیشتر ریشه عربی دارد اما از فارسی وارد این زبان شده‌اند و ویژگی‌های فارسی‌شان را حفظ کرده‌اند. واژگان پزشکی نیز تحت تأثیر فارسی است مانند بیمار، درد و دارو.<ref>{{پک|Michael Knüppel| July 15 2009|ک=دانشنامه ایرانیکا}}</ref> بنا به یک پژوهش، در [[فیروزآباد]] قشقایی‌ها در همه سنین از [[زبان مادری]] در حوزه‌های دوستانه و خانوادگی استفاده می‌نمایند، اما در [[شیراز]] افراد زیر بیست سال خانواده‌های ترک‌زبان تمایل چندانی به استفاده از زبان مادری ندارندمی‌نمایند. در [[شیراز]] در حوزه‌های مختلف زبان غالب [[فارسی]] است و در موقعیت‌های غیررسمی در بعضی از مواقع زبان مادری ترکی قشقایی استفاده می‌شود در صورتی که در [[فیروزآباد]] در شرایط مشابه ترکی ترجیح داده می‌شود. ترکی در شیراز به شدت تحت تأثیر فارسی است. زبان ترکی قشقایی بر اثر سیاست های ضد تورک دولت مرکزی در میان جوانان به تدریج در حال از دست دادن کاربری‌اش است.<ref>{{پک|حسین‌آبادی|۱۳۸۵|ف=زوال تدریجی گویش ترکی قشقایی|ک=گویش‌شناسی|ص=۵۸}}</ref>

نشانه‌هایی تاریخی نشان می‌دهد که خلج‌ها احتمال دارد در اصل مردمی آریایی‌نژادترک نژاد هستند و گروهی از [[سکاها]] بوده‌اند که در آسیای میانه ترک‌زبان شده‌اندبودند.<ref>Bosworth, C.E. ; Doerfer, G. «K̲H̲alad̲j̲.» Encyclopaedia of Islam, Second Edition. Edited by: P. Bearman , Th. Bianquis , C.E. Bosworth , E. van Donzel and W.P. Heinrichs. Brill, 2008. Brill Online. UNIVERSITEITSBIBLIOTHEEK LEIDEN. 04 November 2008 <http://www.brillonline.nl/subscriber/entry?entry=islam_COM-0485></ref> [[مردم خلج]] از نظر فرهنگی ایرانیترک محسوب می‌شوند. امروزه [[زبان خلجی]] به خاطر برنامه های پان فارسیستی حکومت مرکزی در معرض انقراض قرار دارد و در برخی مناطق جای خود را بین نسل جدید خلجی‌ها به فارسی داده‌است. نسل جدید تنها در حد درک مطلب با این زبان آشنائی دارند و دیگر در میان خود از این زبان استفاده نمی‌کنندمی‌کنند.<ref>* Kıral, Filiz. 2007. Cultural changes in the Turkic world. Istanbuler Texte und Studien, Bd. 7. Würzburg: Ergon-Verl.

p.۱۶۵</ref> بر اساس آمار سایت اتنولوگ تعداد گویش وران زبان خلجی در ایران ۴۲٫۱۰۰۵۰۰۰۰۰ نفر می‌باشد. و دراستان های همدان و مرکزی وقم پراکنده هستند<ref>[http://www.ethnologue.com/show_country.asp?name=IR Ethnologue report for Iran]</ref>

'''[[بچاقچی]]'''، یکی از بزرگترین ایلات [[استان کرمان]] است. ایشان [[تشیع|شیعه‌مذهب]] هستند و در گذشته به گویش قره داغی (ارسباران) از [[زبان ترکی|ترکی]] صحبت می‌کردند ولی امروزه بیشتر شهرنشین شده و به فارسی صحبت می‌کنند. واژه بچاقچی در ترکی به معنای چاقوکش است

.<ref>http://www.cgie.org.ir/shavad.asp?id=123&avaid=6417</ref>