تغذیه: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Pezhmanamini (بحث | مشارکت‌ها)
ویرایش املا و انشایی
Pezhmanamini (بحث | مشارکت‌ها)
تغذیه افراد بالغ
خط ۵:
غذای [[انسان]] باید شامل [[پروتئین]]‌ها، [[چربی]]‌ها، [[کربوهیدرات]]‌ها، [[مواد معدنی]]، [[ویتامین]] و [[آب]] باشد تا رشد و سلامت یاخته‌های بدن تأمین شود. این مواد با تغییراتی که در [[لوله گوارش]] حاصل می‌کنند قابل جذب می‌شوند و برای تأمین نیازهای حیاتی مورد استفاده [[یاخته]]‌های بدن قرار می‌گیرند.
 
== تاریخچه علم تغذیه ==
تا اوایل [[سده ۱۹ (میلادی)|سده ۱۹]] مفهوم غذاخوردن فقط پرکردن شکم بود و احساس [[گرسنگی]] بشر را وادار می‌کرد تا آنچه را در دسترس خود می‌دید بدون توجه به کمیت و کیفیت آن مصرف کند.
[[شهرنشینی]] و تشکیل اجتماعات باعث ایجاد تغییرات زیادی در طرز تغذیه بشر شده‌است. اولین اجتماعات و شهرها در [[میانرودان]]، [[آسیای غربی]]، [[مصر]] و [[یونان]] به وجود آمدند. شهرنشین‌های اولیه کشاورزی و دامپروری را به خوبی می‌دانستند و برای تغذیه خود از محصولات متنوع استفاده می‌کردند. ایران نخستین کشور جهان است که انسان اولیه در آن به [[کشاورزی]] و پرورش دام پرداخته‌است. (آرتور کیت و دکتر ارنست هرتسفیلد در کتابی به نام صنایع ایران ثابت کرده‌اند که کشاورزی و تمدن از فلات ایران شروع شده‌است). در حفاریهایی که در بعضی از نقاط [[ایران]] نظیر [[شوشتر]]، [[دامغان]]، [[تخت جمشید]] و تپه [[سیلک]] کاشان به عمل آمده نشان می‌دهد که تاریخ کشاورزی در ایران متجاوز از ۶۰۰۰ هزار سال است.
 
تاریخچهٔ تغذیه در یونان نشان می‌دهد که مردم یونان باستان برای تغذیه اهمیت زیادی قائل بودند و این جمله به آنان منسوب است که: «برای تقویت روح هرگز جسم را نباید فراموش کرد و باید مردم را با ورزش و غذای مناسب تربیت کرد.» شواهد نشان می‌دهد که در زمان‌های قدیم مردم یونان بیشتر از گیاهان تغذیه می‌کردند و مصرف گوشت گوسفند، پرندگان، شکر، لبنیات و ماهی نیز در بین بعضی از طبقات اجتماع معمول بوده‌است. همچنین [[روغن زیتون]] را بسیار مصرف می‌کرده‌اند.
 
در روم قدیم مردم [[کشاورزی]] می‌کردند و از غلات، بقولات و میوه و بعضی از انواع سبزی‌ها تغذیه می‌کردند. غلات غذای اصلی آن‌ها را تشکیل می‌داد و مصرف گوشت منحصر به طبقة اشراف بود.
در دوران‌های بعد یعنی پس از استقرار امپراتوری در روم وضع تغذیة مردم تغییر کرد و رومیان بعد از فتوحات مختلف از تغذیه مردم سرزمین‌های فتح شده تقلید کرده و در این راه جانب افراط می‌پیمودند. البته این طرز تغذیه مربوط به طبقات مرفه و اعیان بود درحالیکه مردم عادی تغذیه ساده‌ای داشتند. در این زمان حتی کتب [[آشپزی]] نیز در روم منتشر شده که کتاب Deipnosphistae اثر Athenaeus در قرن دوم میلادی چاپ شده و طرز تهیه غذاهای گوشتی، سبزی‌ها و اطلاعات دیگری در آن شرح داده شده‌است.
 
در مورد رژیم‌های غذایی آغاز پیدایش آن به [[لوحه]] ای متعلق به سال ۱۹۰۰ قبل از میلاد مسیح در ناحیه سومر مربوط می‌شود که در آن برنامه غذایی یک کودک نوشته شده و در حال حاضر در موزه باستان‌شناسی استانبول نگهداری می‌شود.
 
طی دوران‌های مختلف تاریخ و از دیدگاه مذاهب گوناگون، رژیم‌های غذایی حائز اهمیت بسیار بوده و در بسیاری از کتب مذهبی مطالبی در زمینة تغذیه در دوران بارداری، شیردهی و روزه منعکس شده‌است. بقراط غالباً نصایح و توصیه‌هایی در زمینه مصرف یا عدم مصرف بعضی از غذاها به بیماران خود می‌کرده‌است و اکثر پزشکان یونان باستان رژیم درمانی را به عنوان بخش مهمی از معالجة بیماری‌ها بکار می‌بردند.
 
[[زکریای رازی]] که از دید عده زیادی پدر علم تغذیه شناخته شده توصیه‌های مختلفی در زمینة رژیم‌های غذایی دارد. همچنین در کتاب [[حفظ الصحه]] اثر اسرف بن محمد در زمینه تغذیه و رژیم در دوران مختلف زندگی مطالبی سودمند عنوان شده‌است.
 
با وجود اهمیت زیاد این رشته در حفظ سلامت انسان از گذشته تا حال داشته، ولی تا سال‌های پایان [[جنگ جهانی اول]] هیچ سازمانی که رسماً در این زمینه فعالیت کند وجود نداشت، تا اینکه در سال ۱۹۱۷ نخستین انجمن مربوط به رژیم‌دانان توسط گروهی از کارشناسان تغذیه [[آمریکا]] تأسیس شد. این انجمن برای اولین بار مجله علمی رژیم شناسان را در سال ۱۹۲۵ منتشر کرد؛ و به تدریج دامنه فعالیت خود را در زمینه مدیریت خدمات غذایی مراکز تغذیه توسعه داد.
 
سطر ۲۹ ⟵ ۱۵:
ترکیب شیمیایی غذایی انسان شامل پروتیین هاو چربی‌ها و کربوهیدرات‌ها و مواد معدنی و ویتامین و اب می‌باشد تا رشد و سلامت یاخته‌های بدن تأمین شود.
 
== تغذیه نوزادان، کودکان و نوجوانان ==
[[پرونده:تغذیه کودک child nutrition 13.jpg|جایگزین=غذا خوردن کودک|بندانگشتی|220x220پیکسل|غذا خوردن کودک]]
اهمیت تغذیه در سنین پایین از مسایل حیاتی فراتر می‌رود و در رشد توانایی‌های فکری، شناختی، عاطفی و اجتماعی فرد نیز تاثیرگذار است. به عبارتی سلامت جسمی، روانی و اجتماعی فرد در طول زندگی با تغذیه دوران کودکی در ارتباط است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=WHO {{!}} Nutrition|نشانی=https://www.who.int/maternal_child_adolescent/topics/child/nutrition/en/|وبگاه=WHO|بازبینی=2019-07-03}}</ref> تغذیه از نوزادی تا دو سالگی نکات فراوانی دارد، اهمیت شیر مادر، مکمل‌عای غذایی و آغاز به مصرف خوراکی‌های دیگر به صورت تدریجی زیر نظر متخصص و با توجه به شرایط رشد و سلامت بچه اتفاق میفتد.
سطر ۴۸ ⟵ ۳۴:
 
باید برنامه‌ریزی غذایی داشت. یعنی صبحانه سر ساعت مشخصی در اختیار کودک قرار داده شود و مشخص شود که ساعت که نیم ساعت گذشت (می توان بر روی ساعت نشان داد که عقربه که به فلان جا رسید) صبحانه جمع می‌شود؛ و بعد تا وعده نهار به هیچ وجه غذایی ولو شیر و مغزیجات و میوه به وی داده نشود. او باید مسئولیت نخوردنش را به دوش بکشد. در وعدهٔ بعدی هم این روند تکرار شود. همین‌طور اگر غذایش را به میزان و در وقت مناسب خورد باز هم دو ساعت قبل از وعدهٔ اصلی به وی چیزی داده نشود. ریزه خواری علت بسیاری از بد غذایی هاست کافی است اینطور کودکان یک شیرینی یا شکلات قبل از غذا بخورند که دیگر اشتهایشان را از دست دهند. پس خوب است که سه وعده غذای اصلی و دو میان‌وعده شامل میوه و شیر داشته باشند و از ریزه خواری منع شوند.
 
== تغذیه افراد بالغ ==
دوره رشد نرمال فیزیکی انسان در حدود ۱۸ تا ۲۰ سالگی کامل می‌شود. پس از آن، هر فرد با توجه به سوخت و ساز (متابولیسم) و میزان فعالیت بدنی روزانه‌ای که دارد انرژی می‌سوزاند. انرژی مورد نیاز بدن از مصرف مواد غذایی (تغذیه) تامین می‌شود. اگر میزان انرژی دریافتی از غذا ها با میزان انرژی مصرفی تعادل نداشته باشد، به مرور منجر به [[شاخص توده بدنی|اضافه وزن و یا کاهش وزن]] می‌شود. بنابراین یکی از اصول اصلی سلامت و تناسب اندام ایجاد تعادل در انرژی دریافتی و انرژی مصرفی است. یکی دیگر از اصول تغذیه مفهوم «[[هرم غذایی]] یا [http://www.khorshad.com/wiki/doku.php?id=food_pyramid_myplate&s&#x5B;&#x5D;=%D9%87%D8%B1%D9%85 بشقاب من]» است. از سال ۱۹۱۶ سازمان غذا و داروی آمریکا ایده‌ی گروه‌بندی خوراکی‌ها مطرح کرد. در گذر زمان و با دانش جدید و به منظور ساده کردن درک آن برای همه، مباحثی مانند هرم غذایی شکل گرفت و اخیرا جای خود را به «[http://www.khorshad.com/wiki/doku.php?id=food_pyramid_myplate بشقاب من]» یا MyPLate ‌داده است. ولی مفهموم کلی همیشه یکی بوده است؛ قرار دادن خوراکی‌های مشابه در یک گروه و تعیین میزان مناسبی که یک فرد باید در روز و یا هفته از هر کدام مصرف کند.
 
سوخت و ساز بدن هر فرد با دقت قابل قبولی بر حسب قد، وزن، سن و جنسیت او قابل محاسبه است و [[انرژی کل مصرفی]] (Total Energy Expenditure) نامیده می‌شود. میزان انرژی مورد نیاز بدن باید حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد از منابع کربوهیدراتی، حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد از منابع پروتئین و ۲۵ تا ۳۰ درصد از منابع چربی‌های خوب و مفید تامین شود.
 
== تغذیه سالمندان ==
{{اصلی|تغذیه سالمندان}}
پیرشدن و سالخوردگی با کاهش تدریجی فعالیت‌های فیزیکی و افزایش بیماری‌های مزمن همراه می‌شود و به نظر می‌رسد که بهبود تغذیه تا حد زیادی قادر است از این مشکلات پیشگیری کند یا آن‌ها را تخفیف دهد. به همین دلیل یکی از مسائل مهم سالمندان، مسائل پزشکی و بهداشتی از جمله وضعیت تغذیه آنهاست. با افزایش سن، نیاز آن‌ها به انرژی کاهش یافته و تمایل به مصرف غذا کمتر می‌شود. در این حال اگر انتخاب غذا درست صورت نگیرد، میزان دریافت مواد مغذی ضروری در آن‌ها پایین‌تر از حد مطلوب خواهد بود. عوامل مؤثر در ایجاد مشکلات تغذیه‌ای سالمندان بدین شرح می‌باشند:
 
# عوامل جسمانی: مانند کاهش کل انرژی مورد نیاز، بیماری‌های مزمن، بی‌اشتهایی، تغییر حس چشایی، خرابی دندان‌ها، بی‌تحرکی، ناتوانی جسمی، مشکلات گوارشی، تداخلات دارویی یا تداخل غذا و داروها
# مشکلات روحی و روانی: افسردگی، تنهایی، از دست دادن همسر
# مشکلات اقتصادی: درآمد کم، کمبود امکانات برای تهیه و طبخ غذای مناسب و زندگی در آسایشگاه
 
نیازهای تغذیه‌ای سالمندان
میزان انرژی مورد نیاز:
با افزایش سن میزان نیاز به انرژی کاهش می‌یابد که می‌تواند به دلیل کاهش فعالیت جسمی، کاهش توده عضلانی و فعال بدن باشد. در صورت دریافت مازاد بر نیاز انرژی مشکلات و عوارضی مانند چاقی، فشارخون، بیماری‌های قلبی‌عروقی برای سالمند ایجاد می‌شود. میزان نیاز به انرژی برای هر سالمند متفاوت بوده و براساس وزن، قد، شرایط فیزیکی و سلامتی وی محاسبه می‌شود.
 
میزان پروتئین مورد نیاز سالمندان: با افزایش سن علاوه بر کاهش توده عضلانی، ذخیره پروتئینی بدن نیز کاهش می‌یابد و میزان نیاز به پروتئین با افزایش سن نه تنها کاهش نیافته بلکه ثابت مانده یا افزایش می‌یابد. به ویژه در صورت ابتلا به بیماری‌ها یا عفونت‌ها که این مسئله بسیار مهم می‌باشد. توصیه می‌شود چهل تا شصت درصد از انرژی دریافتی روزانه سالمندان از پروتئین‌ها به ویژه پروتئین‌های با کیفیت بالا تأمین شود.
میزان پروتئین مورد نیاز سالمندان:
با افزایش سن علاوه بر کاهش توده عضلانی، ذخیره پروتئینی بدن نیز کاهش می‌یابد و میزان نیاز به پروتئین با افزایش سن نه تنها کاهش نیافته بلکه ثابت مانده یا افزایش می‌یابد. به ویژه در صورت ابتلا به بیماری‌ها یا عفونت‌ها که این مسئله بسیار مهم می‌باشد. توصیه می‌شود چهل تا شصت درصد از انرژی دریافتی روزانه سالمندان از پروتئین‌ها به ویژه پروتئین‌های با کیفیت بالا تأمین شود.
 
== سوءتغذیه ==
سطر ۶۹ ⟵ ۶۱:
بر پایه آمار [[سازمان بهداشت جهانی]]، سوءتغذیه بزرگ‌ترین عامل [[مرگ‌ومیر کودکان]] است.
 
از مهم‌ترین دلایل سوءتغذیه در جهان می‌توان کمبود مواد غذایی و کیفیت نامناسب آن‌ها را نام برد. قحطی‌ها، [[آب#کمبود آب|کمبود آب]] و خشکی، جنگ‌ها و [[آفت|آفات]] محصولات کشاورزی موجب تشدید این دو مورد می‌شوند. [[افزایش جمعیت]]، گسترش [[بیابان]]‌ها، [[فقر]] و [[رژیم غذایی]] نادرست به علت نبود اطلاعات و دانش کافی نیز نقش ایفا می‌کنند. باید توجه داشت که خود سوءتغذیه موجب بروز بیماری‌ها و اختلالاتی در [[سیستم ایمنی]] و [[دستگاه گوارش|گوارش]] بدن می‌شود که جذب برخی از مواد غذایی لازم برای [[متابولیسم]] بدن را دچار مشکل می‌کند.
باید توجه داشت که خود سوءتغذیه موجب بروز بیماری‌ها و اختلالاتی در [[سیستم ایمنی]] و [[دستگاه گوارش|گوارش]] بدن می‌شود که جذب برخی از مواد غذایی لازم برای [[متابولیسم]] بدن را دچار مشکل می‌کند.
از طرفی دیگر، [[پرخوری]]، [[بدخوری]] و حتی رژیم‌های سخت لاغری می‌توانند موجب سوءتغذیه شوند.
 
سطر ۸۶ ⟵ ۷۷:
 
با در نظر گرفتن هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم سوء تغذیه کودکان بر اساس شیوع ۱۵ درصدی سوء تغذیه کودکان در سال ۱۳۷۴ سوء تغذیه سالانه ۵۶۵۲ میلیون دلار به کشور ضرر و زیان زده‌است.
 
== تاریخچه غذا و تغذیه ==
تا اوایل [[سده ۱۹ (میلادی)|سده ۱۹]] مفهوم غذاخوردن فقط پرکردن شکم بود و احساس [[گرسنگی]] بشر را وادار می‌کرد تا آنچه را در دسترس خود می‌دید بدون توجه به کمیت و کیفیت آن مصرف کند.
[[شهرنشینی]] و تشکیل اجتماعات باعث ایجاد تغییرات زیادی در طرز تغذیه بشر شده‌است. اولین اجتماعات و شهرها در [[میانرودان]]، [[آسیای غربی]]، [[مصر]] و [[یونان]] به وجود آمدند. شهرنشین‌های اولیه کشاورزی و دامپروری را به خوبی می‌دانستند و برای تغذیه خود از محصولات متنوع استفاده می‌کردند. ایران نخستین کشور جهان است که انسان اولیه در آن به [[کشاورزی]] و پرورش دام پرداخته‌است. (آرتور کیت و دکتر ارنست هرتسفیلد در کتابی به نام صنایع ایران ثابت کرده‌اند که کشاورزی و تمدن از فلات ایران شروع شده‌است). در حفاریهایی که در بعضی از نقاط [[ایران]] نظیر [[شوشتر]]، [[دامغان]]، [[تخت جمشید]] و تپه [[سیلک]] کاشان به عمل آمده نشان می‌دهد که تاریخ کشاورزی در ایران متجاوز از ۶۰۰۰ هزار سال است.
 
تاریخچهٔ تغذیه در یونان نشان می‌دهد که مردم یونان باستان برای تغذیه اهمیت زیادی قائل بودند و این جمله به آنان منسوب است که: «برای تقویت روح هرگز جسم را نباید فراموش کرد و باید مردم را با ورزش و غذای مناسب تربیت کرد.» شواهد نشان می‌دهد که در زمان‌های قدیم مردم یونان بیشتر از گیاهان تغذیه می‌کردند و مصرف گوشت گوسفند، پرندگان، شکر، لبنیات و ماهی نیز در بین بعضی از طبقات اجتماع معمول بوده‌است. همچنین [[روغن زیتون]] را بسیار مصرف می‌کرده‌اند.
 
در روم قدیم مردم [[کشاورزی]] می‌کردند و از غلات، بقولات و میوه و بعضی از انواع سبزی‌ها تغذیه می‌کردند. غلات غذای اصلی آن‌ها را تشکیل می‌داد و مصرف گوشت منحصر به طبقة اشراف بود.
در دوران‌های بعد یعنی پس از استقرار امپراتوری در روم وضع تغذیة مردم تغییر کرد و رومیان بعد از فتوحات مختلف از تغذیه مردم سرزمین‌های فتح شده تقلید کرده و در این راه جانب افراط می‌پیمودند. البته این طرز تغذیه مربوط به طبقات مرفه و اعیان بود درحالیکه مردم عادی تغذیه ساده‌ای داشتند. در این زمان حتی کتب [[آشپزی]] نیز در روم منتشر شده که کتاب Deipnosphistae اثر Athenaeus در قرن دوم میلادی چاپ شده و طرز تهیه غذاهای گوشتی، سبزی‌ها و اطلاعات دیگری در آن شرح داده شده‌است.
 
در مورد رژیم‌های غذایی آغاز پیدایش آن به [[لوحه]] ای متعلق به سال ۱۹۰۰ قبل از میلاد مسیح در ناحیه سومر مربوط می‌شود که در آن برنامه غذایی یک کودک نوشته شده و در حال حاضر در موزه باستان‌شناسی استانبول نگهداری می‌شود.
 
طی دوران‌های مختلف تاریخ و از دیدگاه مذاهب گوناگون، رژیم‌های غذایی حائز اهمیت بسیار بوده و در بسیاری از کتب مذهبی مطالبی در زمینة تغذیه در دوران بارداری، شیردهی و روزه منعکس شده‌است. بقراط غالباً نصایح و توصیه‌هایی در زمینه مصرف یا عدم مصرف بعضی از غذاها به بیماران خود می‌کرده‌است و اکثر پزشکان یونان باستان رژیم درمانی را به عنوان بخش مهمی از معالجة بیماری‌ها بکار می‌بردند.
 
[[زکریای رازی]] که از دید عده زیادی پدر علم تغذیه شناخته شده توصیه‌های مختلفی در زمینة رژیم‌های غذایی دارد. همچنین در کتاب [[حفظ الصحه]] اثر اسرف بن محمد در زمینه تغذیه و رژیم در دوران مختلف زندگی مطالبی سودمند عنوان شده‌است.
 
== جستارهای وابسته ==