ارته: تفاوت میان نسخه‌ها

[[آریاییان]] ایران و هند به یک آیین كیهانی یا نظام مقدس و قانون ازلی و ابدی تغییر ناپذیری اعتقاد داشتند که مفهوم آن با واژهٔ اَرته بیان می‌شده‌است. این قانون و آیین ابتدا به اعتقاد آریاییان نگهبان و حافظ نظم و سامان ستارگان و ماه و خورشید و راهنمای گردش و تعادل آنها در آسمان بود. در زمان‌های متأخرتر به تدریج از آسمان بر زمین فرود آمد و به نوعی آیین و راه و روش زندگی و نظام اجتماعی و اخلاقی و ذهنی درآمد و بدین سان مفهوم بسیار گسترده‌ای یافت. هر کاری که موافق و مطابق با اَرته انجام می‌گرفت، راست برحق و منطبق بر موازین و عدالت بود و معنا و مفهوم [[عدالت]] و تعادل و حق و دادگری نیز از آن اراده می‌شده‌است. به موجب نظام و قانون ارته می‌بایست هر چه در جهان است، منظم، بسامان، بی‌عیب و نقص، زمین و کشورها آباد، آدمیان راستگو، دادگر، وفادار به پیمان، خرسند و شادمان و پرفرزند باشند. از این رو عقیده بر آن بود که هر کس که خود را در مسیر و موافق این قانون اعظم قرار بدهد و مطابق با آن عمل کند، در حمایت آن قرار می‌گیرد و خدایان آنچه می‌خواهد به او ارزانی می‌دارند و اگر این قانون شناخته‌نشود یا بدان عمل نشود، نظم زندگی و کشور و جهان برهم خواهد خورد و نه تنها در این جهان کیفر در پی دارد بلکه پس از مرگ نیز باعث محروم ماندن از رستگاری خواهدشد.<ref>{{یادکرد|نویسنده=ذکاء، یحیی|کتاب= مجلهٔ بخارا، شمارهٔ ۳، عنوان مقاله:آیا هخامنشیان زرتشتی بوده‌اند؟، ص ۲۹ |ترجمه=|سال= آذر ۱۳۷۷|ناشر=|شهر=تهران|شابک=}}</ref> به اعتقاد برخی از محققان مفهوم ارته نزدیک و قرینهٔ واژهٔ [[دایکه]]'''دیکه''' به معنای عدالت در [[یونان]] است.<ref>{{یادکرد|نویسنده=اخوان کاظمی، بهرام |کتاب= مجلهٔ اطلاعات سیاسی - اقتصادی، شمارهٔ ۱۴۳، عنوان مقاله:عدالت و خودکامگی در اندیشه سیاسی ایران باستان، ص ۶ |ترجمه=|سال= مرداد و شهریور ۱۳۷۸|ناشر=|شهر=تهران|شابک=}}</ref>