شهاب‌الدین یحیی سهروردی: تفاوت میان نسخه‌ها

|لقب=نورالانوار، '''شهاب‌الدین''' ، {{سخ}}'''شیخ اشراق'''، '''شیخ مقتول''' و '''شیخ شهید'''

شهاب‌الدین سهروردی در سال ۵۴۹ هجری قمريقمری /۱١٥٤میلادی ۱۱۵۴ میلادی در دهکدهدهکدۀ [[سهرورد]] زنجان متولد شد. وی تحصیلات مقدماتی را که شامل [[حکمت]]، [[منطق]] و [[اصول فقه]] بود در نزد [[مجدالدین جیلی]] استادِ [[فخر رازی]] در [[مراغه]] آموخت و در علوم حکمی و فلسفی سرآمد شد و به قوت ذکا، وحدت ذهن و نیک‌اندیشی بر بسیاری از علوم اطلاع یافت.<ref>فرهنگ فارسی معین</ref> سهروردی بعد از آن به [[اصفهان]]، که در آن زمان مهم‌ترین مرکز علمی و فکری در سرتاسر ایران بود، رفت و تحصیلات صوری خود را در محضر [[ظهیرالدین قاری]] به نهایت رسانید. در گزارش‌ها معروف است که یکی از هم‌درسان وی، [[فخرالدین رازی]]، که از بزرگ‌ترین مخالفان فلسفه بود، چون چندی بعد از آن زمان، و بعد از مرگ سهروردی، نسخه‌ای از کتاب [[تلویحات]] وی را به او دادند آن را بوسید و به یادِ همدرس قدیمش در مراغه اشک ریخت.

به همین دلیل، پسرش [[ملک ظاهر]] تحت فشار قرار گرفت و ناگزیر سهروردی را در ۵ رجب ۵۸۷ هجری قمری به زندان افکند و شیخ همان‌جا از دنیا رفت. وی در هنگام مرگ، ۳۸ سال داشت و مزار ایشان در مسجد امام سهروردی شهر حلب می‌باشد.<ref>بانک جامع مدفن اولیا، دانشمندان، بزرگان و مشاهیر، [http://www.madfan.ir/شهاب‌الدین-سهروردی/ مدفن]، مدفن سهروردی در حلب</ref>

علت مستقیم وفات وی معلوم نیست. (البته مشهور آن است که سهروردی را در پوست الاغ سوزاندند )<ref>دانشنامه رشد</ref>

رفتار سهروردی خالی از غرابت نبوده‌است چنان‌که در عین کناره‌گیری از خلق و خلوت گزینی، اهل بحث و مناظره و جدل بوده‌است و شاید اگر این میل در او نبود ناگزیر از افشای سر ربوبیت نمی‌شد و تعصب قشریان را برنمی‌انگیخت و جان خویش بر سر این کار نمی‌نهاد. ۱

سدیدالدین (معروف به ابن رفیقه) نگاه مردمان آن زمان نسبت به سهروردی را به زیبایی نقل می‌کند: «روزی با شیخ شهاب‌الدین در مسجد جامع میافارقین راه می‌رفتیم، او جبه کوتاهِ آسمانی رنگی پوشیده بود و فوطه تابیده‌ای را به سر بسته بود، یکی از دوستان مرا با او دید. مرا به کناری کشید و گفت: مگر کسی نبود با او راه بروی که با این خربنده حرکت می‌کنی! گفتم: ساکت باش، مگر او را نمی‌شناسی؟ گفت: نه او را نمی‌شناسم. گفتم: این عالم وقت و حکیم عصر است، این جوان پریشان ظاهر شهاب‌الدین سهروردی است. در موردش گویند که شیخ به مقامات عالیه و نهایت مکاشفه رسیده و صاحب کرامات و خوارق عادات گردیده‌است.» ۲

با اندکی تحقیق در منابع تاریخی، می‌توان دریافت که شناخت مردمان آن دوره مشابه روایتی بود که نقل گردید؛ و سهروردی را به ژنده پوشی و حتّی بعضی به دیوانگی می‌خواندند.{{مدرک}}

شیخ اشراق در آغاز هر یک از کتابهایکتاب‌های المطارحات، التلویحات، اللمحات و [[حکمت‌الاشراق|حکمه الاشراقحکمه‌الاشراق]] به منطق پرداخته‌است. وی در سه کتاب اول، مباحث منطقی را به شیوه سنت [[فلسفه مشاء|مشائی]] مطح کرده‌است، با این تفاوت که در منطق المطارحات، مباحث تفصیل بیشتری داشته، جنبه تاریخی نیز دارد. شیخ اشراق در سه کتاب اول با مشائیین مماشات می‌کند، ولی هدف او در منطق حکمه الاشراق را بیان قواعد منطق به صورت بسیار مختصر و کاهش دادن قواعد منطقی به چند قاعده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=درآمدی بر تاریخ فلسفه اسلامی (جلد دوم)|نام خانوادگی=جمعی از نویسندگان زیر نظر محمد فنایی اشکوری|نام=|ناشر=سمت|سال=۱۳۹۲|شابک=۹۷۸-۹۶۴-۵۳۰-۹۵۰-۱|مکان=|صفحات=۱۱۴}}</ref>

سهروردی کسی است که مکتب فلسفی [[فلسفه اشراق]] را بوجود آورد که بعد از مرگش وسعت یافت. او نظریه خود را در اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم ارائه کرد.<ref>کتاب [[ملاصدرا]] تألیف [[هانری کربن]]</ref> سهروردی را رهبر [[افلاطونی]]انافلاطونیان جهان اسلام لقب داده‌اند. او خود فلسفه‌اش را [[حکمت اشراق]] نامیده بود که به معنای درخشندگی و برآمدن آفتاب است و اقوام لاتین آن را aurora consurgens نام نهاده‌اند. اما این تفکر فلسفه خاص افلاطونی نیست و در آن آرای [[افلاطون]] و [[ارسطو]] و [[نوافلاطونی]]ان و [[زرتشت]] و [[هرمس]] و اسطوره [[تحوت]] و آرای نخستین [[صوفی‌گری|صوفیان]] مسلمان در هم آمیخته‌است.<ref name="caravan.ir">[[محمدرضا فشاهی]]، [http://www.caravan.ir/BookDetails.aspx?bookId=127&categoryId=4 ''ارسطوی بغداد، از عقل یونانی به وحی قرآنی''،] [[انتشارات کاروان]]، ۱۳۸۰، ص ۳۳</ref>

کتاب حکمه الاشراق[[حکمت‌الاشراق|حکمه‌الاشراق]] مهم‌ترین اثر فلسفی سهروردی در واقع به نظریهٔ [[ابن سینا]] برای تأسیس حکمت مشرقی جامهٔ عمل پوشاند. او را زنده‌کننده عرفان آریایی و پدیدآورنده حکمت خسروانی می‌دانند.{{نیازمند منبع}}

عموم مورخان سهروردی را آگاه به علوم غریبه از قبیل سحر و جادو و …و… معرفی کرده‌اند. شهرزوری نیز او را صاحب کرامت و آگاه به علم کیمیا معرفی کرده. یکی از دلایل قتل او نیز این بود که به وی نسبت ساحری می‌دادند.<ref>[http://www.tahoordanesh.com/pageprint.php?pid=16299 اندیشه‌های سیاسی سهروردی و تأثیر آن‌ها در قتل وی (2)]</ref>

[[یدالله یزدان پناه]] نیز حکمت سهروردی را برگرفته شده از خمیره ازلی می‌داند که خود سهروردی نیز بدان اشاره کرده‌است.<ref>http://www.mehrnews.com/news/3725478/سهروردی-فیلسوف-طبیعت-است-نصایح-اجتماعی-سهروردی</ref>