این ایل [[مردم لک|لک]] [[ایرانی‌تبار]] از تیره‌های قدیمی و بومی منطقه و از اعقاب طوایف [[ساسانیان]] هستند و بعضی معتقدند که از نوادگان [[بهرام گور]] و به احتمال قوی دارای [[آیین زرتشتی]] بوده‌اند.<ref>لطفی، احمد، طوایف پراکنده، ص۷۲ پی‌نوشت</ref>
ایل بالاوند اصلاً شاخه‌ای بزرگ از [[مردم لک]] <ref name="ReferenceA" /> ساکن منطقه خاوه (دلفان) که به دلیل اختلافاتی که در منطقه بروز کرد، در دورهٔ [[صفویان]] محل سکونت خویش را ترک و به هلیلان و [[زردلان]] کوچ کردند. اصولاً مهاجرت ایلات لک زبان به لرستان، از زمان شاه عباس صفوی (۹۹۶–۱۰۳۸ هجری) شروع شده‌است. شاه عباس برای تضعیف شاهوردی خان، آخرین اتابک مقتدر لرستان، در ۱۰۰۲، حدود دویست خانوار از لرهای حامی وی را که «زبده آن قوم» بودند به (ولایت خوار ری) تبعید کرد (افوشته یی، ص ۴۹۴–۴۹۵). سپس در ۱۰۰۶ پس از اعدام شاهوردی خان و والی کردن حسین خان، سران لرستان را به ضیافتی در پای چنارهای خرم‌آباد دعوت کرد و کلیه کسانی را که با انتصاب حسین خان مخالفت کرده بودند، قتل‌عام کرد. با این حال، مخالفان حسین خان به مخالفت ادامه دادند. در نتیجه، شاه عباس ایلات [[لک]] سلسله و دلفان را از ماهیدشتِ کرمانشاه برای حمایت از [[حسین‌خان سولویزی|حسین خان والی]]، به لرستان کوچاند. (سفرنامه رابینو ص ۱۰و۱۱). توجه اینکه تا سال ۱۳۴۶ هجری شمسی لرستان یکی از ایالتهای کرمانشاه حساب می‌شد.
نخستین رهبر ایل زین الدین میرزا بوده‌است. وی فرزند بالاخان بزرگ بوده که پس از جدایی از ایلات لک دلفان در این منطقه حکمرانی کرد فرزند او میر باله یا بالاخان نام داشت که پس از او در این منطقه حکومت کرد و به نظر می‌رسد که طایفه نام خود را از او گرفته باشد<ref name=encyclopaediaislamica />.
