انقلاب ۱۳۵۷: تفاوت میان نسخه‌ها

|casualties3= ۵۳۲ نفر<ref>[[#Kurzman|Kurzman]], p. 109.{{سخ}}sources: "On martyrs of the revolution see ''Laleh'he-ye Enqelab''; this volume, published by a religious institution, features photographs of `martyrs of the revolution, ` including name, age, date and place of death, and sometimes occupation; the method of selection is not described. I am indebted to Prof. James A. Bill for directing me to ''Laleh'ha-ye Enqelab'', which he too has used as sampling of revolutionary fatalities (Bill, James, ''The Eagle and the Lion'', p. 487</ref>{{سخ}}آمار [[بنیاد شهید]] از کشتگان در طول تظاهرات ۱۳۵۶–۵۷: بین ۲۷۸۱ تا ۲۸۳۸ نفر<ref>[{{یادکرد وب |url=http://www.andishehha.com/view/79994/آمار%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1-شهدای%D8%B4%D9%87%D8%AF%D8%A7%DB%8C-قبل%D9%82%D8%A8%D9%84-و%D9%88-بعد%D8%A8%D8%B9%D8%AF-از%D8%A7%D8%B2-انقلاب]%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8 |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۱۳ اکتبر ۲۰۱۹ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190408230518/http://www.andishehha.com/view/79994/%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1-%D8%B4%D9%87%D8%AF%D8%A7%DB%8C-%D9%82%D8%A8%D9%84-%D9%88-%D8%A8%D8%B9%D8%AF-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8 |archivedate=۸ آوریل ۲۰۱۹ |dead-url=yes }}</ref><ref>عمادالدین باقی؛ بررسی انقلاب ایران؛ نشر سرایی</ref><ref name=Baghi>[http://www.emadbaghi.com/en/archives/000592.php#more "A Question of Numbers"] IranianVoice.org, August 8, 2003 Rouzegar-Now Cyrus Kadivar</ref><ref name="ReferenceA">E. Baqi, `Figures for the Dead in the Revolution`, ''Emruz'', July 30, 2003.</ref>

تنش‌ها و نارضایتی‌های مذکور، با بازتر شدن فضای سیاسی در سال ۱۳۵۶ که به دلیل فشارهای [[حکومت فدرال ایالات متحده آمریکا|دولت آمریکا]] و نهادهای مدافع [[حقوق بشر]] صورت پذیرفته بود، از پاییز و زمستان همان سال، به صورت تظاهرات خیابانی خود را نشان داد. معترضان برای برگزاری راهپیمایی، از سنت‌های شیعی چون [[اربعین|مراسم چهلم جانباختگان اعتراضات]]، استفاده سیاسی به عمل آوردند.<ref>آبراهامیان، ایران بین دو انقلاب، ص۶۲۳–۶۲۴</ref><ref name="Algar"/><ref name="autogenerated4">باقر عاقلی، ص۱۱۱۳–۱۱۱۴</ref> رویدادهایی چون فاجعه آتش‌سوزی [[سینما رکس آبادان]]، کشتار معترضان در تعدادی از تظاهرات‌ها (از جمله در واقعه [[تظاهرات ۱۷ شهریور ۱۳۵۷|جمعه سیاه]] در شهریورماه)، و امتیازهای دیرهنگام شاه به مخالفان، موجب تشدید اعتراضات و از دست رفتن امکان مصالحه شد.<ref>Iran. (2009). ''Encyclopædia Britannica''. Ultimate Reference Suite.</ref> [[رکود اقتصادی]] به وقوع اعتصابات گسترده و پیوستن طبقه کارگر به تظاهرات‌ها و در نتیجه فلج شدن اقتصاد کشور انجامید. با پیوستن کارگران و همچنین تهیدستان شهری به تظاهرات‌ها، دامنه اعتراضات از ده‌ها هزار نفر به صدها هزار و حتی میلیون‌ها نفر رسید.<ref>آبراهامیان، ایران بین دو انقلاب، ص۶۳۰</ref> سرانجام، روح‌الله خمینی در ۲۳ دی ماه [[شورای انقلاب اسلامی ایران]] را برای راهبری انقلاب تأسیس کرد و روز بعد از آن شاه از کشور خارج شد. نهایتاً با خروج شاه و عدم موفقیت دولت نخست‌وزیر ملی‌گرا [[شاپور بختیار]]، [[بازگشت سید روح‌الله خمینی به ایران|بازگشت خمینی]] که برای چند هفته [[روابط خمینی و آمریکا|با آمریکا در تماس مستقیم]] بود، به کشور در ۱۲ بهمن، تشکیل [[دولت موقت ایران]] به نخست‌وزیری [[مهدی بازرگان]] در ۱۵ بهمن و نهایتاً، دو روز نبرد مسلحانه سازمان‌های چریکی و هزاران داوطلب مسلح با [[گارد شاهنشاهی]] و اعلام بیطرفی [[ارتش شاهنشاهی|ارتش]] در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷، انقلاب به پیروزی رسید.<ref>[http://www.irdc.ir/fa/content/4862/default.aspx ارتشبد قره‌باغی و انقلاب اسلامی] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111002195729/http://www.irdc.ir/fa/content/4862/default.aspx |date=۲ اکتبر ۲۰۱۱ }} مرکز اسناد انقلاب اسلامی</ref><ref>[http://www.irdc.ir/fa/calendar/84/default.aspx پیروزی انقلاب اسلامی] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101008001212/http://irdc.ir/fa/calendar/84/default.aspx |date=۸ اکتبر ۲۰۱۰ }} مرکز اسناد انقلاب اسلامی</ref>

انقلابِ ۱۳۵۷ هم مانند مسائل دیگر اجتماعی ملازم نوشته‌هایی بود که گاه از ادبیات ماندگار فارسی شدند. دو نمونهٔ معروف که به زبان‌های دیگر ترجمه شده‌اند نمایشنامهٔ ''[[خاطرات هنرپیشه نقش دوم]]'' کارِ [[بهرام بیضایی]] و رمان ''[[زوال کلنل]]'' از [[محمود دولت‌آبادی]] است که به وجوهی از انقلاب ۱۳۵۷ می‌پردازند.<ref>http://www.worldcat.org/search?q= {{ISBN|978-1-56859-276-3|en}}</ref><ref>https://openlibrary.org/works/OL15120341W/Memoirs_of_the_actor_in_a_supporting_role</ref><ref>{{یادکرد وب |url=https://openlibrary.org/works/OL15571151W/Memoirs_of_the_actor_in_a_supporting_role |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۲۱ ژوئیه ۲۰۱۵ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150722232928/https://openlibrary.org/works/OL15571151W/Memoirs_of_the_actor_in_a_supporting_role |archivedate=۲۲ ژوئیه ۲۰۱۵ |dead-url=yes }}</ref><ref>http://www.worldcat.org/title/colonel/oclc/753625268</ref> از این هر دو نامدارتر شعر «به نام شما» از [[هوشنگ ابتهاج]] است که با آواز [[محمدرضا شجریان]] در قطعه بشارت از آلبوم [[سپیده (چاووش ۶)]] ماندگار شد.