فایده‌گرایی: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
هومن الماسی (بحث | مشارکت‌ها) اصلاح ارقام، اصلاح املا |
هومن الماسی (بحث | مشارکت‌ها) در حال بازنگری و تطابق با نسخه انگلیسی برچسب‌ها: پیوندبیرونی به ویکی‌پدیای فارسی ویرایشگر دیداری |
||
خط ۱:
{{تمیزکاری|تاریخ=مه ۲۰۱۷}}
'''فایده‌گرایی'''، '''سودمندگرایی'''، '''فایده‌باوری'''، '''اصالت سود'''، '''اصالت نفع''' یا '''یوتیلیتاریانیسم''' {{انگلیسی|Utilitarianism}} که به '''منفعت گرایی''' نیز ترجمه شده‌است، سامانه‌ای از تئوری های اخلاقی [[پیامدگرایی|پیامد گرایانه]] است که هدف آن به حداکثر رساند سعادت و رفاه اکثریت جمعیت است. <ref>Katarzyna de Lazari-Radek, Peter Singer. ''Utilitarianism: A Very Short Introduction'' (2017), p.xix,</ref> گرچه در فایده‌گرایی فردیت و اختلافات فردی لحاظ میشود ولی همه آنها در پس پیامدگرای به حداکثر رساندن [[مطلوبیت]] و مفاهیم مرتبط با آن لحاظ می گردد. به عنوان مثال ، [[جرمی بنتام]] به عنوان بنیانگذار سودگرایی چنین می گوید: "هر نوع شیء ای می تواند موجب سودريال مزیت، لذت، شادی و سعادت باشد... (یا)برای جلوگیری از وقوع درد، شر یا ناراضایتی در هر جمع باید علائق آنها لحاظ شود." فایده گرایی نسخه ای از نتیجه گیری است که بیان می کند پیامدهای هر عملی تنها معیار درست و نادرست است. فایده گرایی برخلاف دیگر اشکال نتیجه گیری ، مانند [[خودگرایی اخلاقی|خودخواهی]] و نوعدوستی ، منافع همه موجودات را به یکسان در نظر می گیرد.
طرفداران فایده گرایی در چندین مورد با هم اختلاف نظر دارند ، مانند اینکه آیا اقدامات باید براساس نتایج احتمالی آنها ( فایده گرایی عمل ) انتخاب شوند یا اینکه آیا نمایندگان باید با قوانینی که حداکثر سودمندی را رعایت می کنند ( قاعده سودگرایی ) را انتخاب کنند. همچنین در مورد اینکه آیا کل (سودمندی کل ) ، میانگین ( متوسط سودگرایی ) یا حداقل <ref>{{Citation|last=White|first=Stuart|title=Social Minimum|date=2015|url=https://plato.stanford.edu/archives/win2015/entries/social-minimum/|journal=The Stanford Encyclopedia of Philosophy|editor-last=Zalta|editor-first=Edward N.|edition=Winter 2015|publisher=Metaphysics Research Lab, Stanford University|access-date=2018-10-03}}</ref> ابزار باید حداکثر باشد نیز اختلاف دیدگاه دارند.
بنا به سودمندگرایی، اخلاقی‌ترین عمل، عملی است که «سودمندترین گزینه برای طرفین اثرپذیر» باشد، حتی اگر مضر (ذاتاً شر) باشد.<ref>[https://www.britannica.com/topic/utilitarianism-philosophy]</ref> سودمندگرایی نباید با [[عمل‌گرایی]] اشتباه گرفته شود. مهم‌ترین متفکران این مکتب [[جرمی بنتام]] و [[جان استوارت میل]] می‌باشند.<ref name="BenthamIntroductiontothePrinciples">[http://www.econlib.org/library/Bentham/bnthPML.html AN INTRODUCTION TO THE PRINCIPLES OF MORALS AND LEGISLATION], Jeremy Bentham, 1789 (“printed” in 1780, “first published” in 1789, "corrected by the Author" in 1823.) See Chapter I: Of the Principle of Utility. For Bentham on animals, see Ch. XVII [http://www.econlib.org/cgi-bin/searchbooks.pl?searchtype=BookSearchPara&id=bnthPML&query=Can+they+talk?+but,+Can+they+suffer Note 122] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180423232816/http://www.econlib.org/cgi-bin/searchbooks.pl?searchtype=BookSearchPara&id=bnthPML&query=Can+they+talk%3F+but%2C+Can+they+suffer |date=۲۳ آوریل ۲۰۱۸ }}.</ref>▼
▲
'''سودمندگرایی نباید با [[عمل‌گرایی]] اشتباه گرفته شود.'''
جرمی بنتام در کتاب «مقدمه‌ای بر اصول اخلاق و قانون گذاری» از اصالت سودمندی دفاع می‌کند<ref>(1996)J.Bentham, "An Introduction to the Principles of Morals and Legislation", Oxford University Press</ref> و می‌گوید:
سطر ۲۵ ⟵ ۲۹:
برخی ادعا می كنند كه [[جان گی]] اولین تئوری سیستماتیک اخلاق سودمند را توسعه ارائه داده است. <ref>Ashcraft, Richard (1991) John Locke: Critical Assessments (Critical assessments of leading political philosophers), Routledge, p. 691</ref>
== سودگرایی کلاسیک ==
=== [[جرمی بنتام]] ===
[[پرونده:Jeremy_Bentham_by_Henry_William_Pickersgill_detail.jpg|پیوند=https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Jeremy_Bentham_by_Henry_William_Pickersgill_detail.jpg|چپ|بندانگشتی|[[جرمی بنتام]] . ]]
کتاب بنتام ''مقدمه ای بر اصول اخلاق و قانونگذاری'' در سال 1780 چاپ شد اما تا سال 1789 منتشر نشد. این احتمال وجود دارد که بنتام پس از دیدن موفقیت پالی در انتشار ''"اصول اخلاقی و فلسفه سیاسی" اقدام به نشر آن نمود'' . <ref name="Rosen, Frederick 2003, p. 132">Rosen, Frederick (2003) Classical Utilitarianism from Hume to Mill. Routledge, p. 132</ref> کتاب بنتام در ابتدا مورد اقبال عمومی قرارنگرفت <ref>Schneewind, J.B. (1977) Sidgwick's Ethics and Victorian Moral Philosophy, Oxford: Clarendon Press, p. 122</ref> مدت ها بعد ویرایش های از آن به فرانسوی ترجمه شد و در سال 1802 به چاپ رسید. بعداً مجدد از همین متن هیلدرت در کتاب نظریه قانونگذاری به انگلیسی استفاده نمود. و عملا تا سالهای 1838 تا 1843 که قسمت های مختلف آن به شکل مقالات منتشر نشده بود چندان شناخته شده نبود.
کار بنتام با بیانیه ای از اصل سودمندی آغاز می شود: <ref>{{Cite book|last=Bentham|first=Jeremy|title=An Introduction to the Principles of Morals and Legislation|series=Dover Philosophical Classics|publisher=Dover Publications|date=2009|page=1|isbn=978-0486454528}}</ref> <blockquote>طبیعت، انسان را تحت سلطه دو ارباب قرار داده است؛ درد و لذت. ولی این شامل کسانی است که به آنان امر به انجام کاری داده میشود...براساس اصل فایده‌گرایی اعمال بر اساس ایت که موجب تقویت یا کاهش سعادت می شوند سنجیده میشوند. همان امری که می توان آن را مروج یا مخالف خوشبختی دانست. و این امر صرفا در خصوص سنجش نحوه عملکرد افراد نیست و دولت های را نیز در برمی گیرد. </blockquote>در فصل چهارم کتاب، بنتام روشی را برای محاسبه ارزش گذاری لذت و درد ارائه می دهد ، که به عنوان محاسبات هادیونیک یا لذتبخشی شناخته شده است. بنتام می گوید در تعیین ارزش لذت یا درد ، باید به شدت ، مدت زمان ، یقین / عدم اطمینان و صلاحیت/ عدم صلاحیت آن توجه داشت. علاوه بر این ، لازم است "تمایلات حاصل از هر عملی" را نیز در نظر بگیریم به شکلی که فرصت بروز تناقص تمایلات در جامعه رخ ندهد. و سرانجام ، باید میزان یا تعداد افراد تحت تأثیر این عمل را در نظر گرفت.
شاید آگاه باشید که هاتچسون سرانجام الگوریتم های او را برای محاسبه میزان خوشبختی حذف کرد زیرا به نظرش"بی فایده به نظر می‌رسید ، و بسیاری مخالف آن هستند"، <ref name="HutchesonIntroduction">An Inquiry into the Original of Our Ideas of Beauty and Virtue, Francis Hutcheson, Introduction, 1726</ref> اما بنتام ادعا می کند که هیچ ناموجه در مورد روش او وجود ندارد ، زیرا "در آن هیچ چیز جز آنچه که نتیجه عمل کرد بشر است وجود ندارد و اگر فرد دیدگاه روشنی از منافع خود داشته باشد این روابط معتبر اند"
روزن توصیفات فایده گرایی را مورد نقد قرار داده و گفته است "مشاهدات تاریخی شباهت کمی با آنچه که تئوری فایده‌گرایی بنتام و [[جان_استوارت_میل]] نشان می دهند" و همچنین به نظرش "نسخه خام استفاده از فایده گرایی که در قرن بیستم رخ داده را به عنوان نمونه های اجرایی مترسکوار مورد حمله قرار داده و رد کرده است." <ref>Rosen, Frederick (2003) Classical Utilitarianism from Hume to Mill. Routledge, p. 32</ref> این اشتباه است که فکر کنیم تئوری بنتام به قوانین ربطی ندارد. کار اصلی او به اصول قانون گذاری مربوط می شود و محاسبات هدیونیک با کلمات "لذت پس از آن ، و جلوگیری از دردها" ، اهدافی است که قانونگذار باید در نظر داشته باشد. در فصل هفتم ، بنتام می گوید: "كاری كه دولت با مجازات و پاداش دادن باید انجام دهد، ارتقا سعادت جامعه است، ... که نسبت مجازات و پاداش را میزان اختلال و یا شادی حاصله در جامعه تعیین می کند."
<br />
== نظریه بنتام ==
اصل‌های نظریه بنتام عبارت است از:
| |||