محمد باقر: تفاوت میان نسخه‌ها
| [نسخهٔ بررسی‌نشده] | [نسخهٔ بررسی‌نشده] |
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
اصلاح نویسه‌های عربی، اصلاح فاصلهٔ مجازی، اصلاح ارقام، اصلاح سجاوندی، اصلاح املا، اصلاح نشانی وب |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۸۷:
محمد باقر، در سال ۵۷ یا ۵۶ ه.ق در شهر مدینه به دنیا آمد.<ref name=":2"/> در همین دوران بود که [[معاویة ابن ابی‌سفیان]] در تدارک بیعت گرفتن برای پسرش یزید تلاش می‌کرد. هنوز کودکی سه یا چهار سال بیشتر نداشت که خانواده‌اش دچار حادثهٔ کربلا شده و پدربزرگش حسین بن علی و اقوامش در صحرای [[کربلا]] کشته شدند. به عقیدهٔ [[یعقوبی]] محمد باقر در واقعه کربلا حضور داشته‌است. در روز تولدش در بین تاریخ‌پژوهان، اختلافاتی است؛ برخی ولادت او را اول رجب و برخی سوم صفر می‌دانند. برحی پژوهشگران با توجه به روایاتی که محمد باقر، مصایب خانواده‌اش در محرم سال ۶۱ هجری و در [[نبرد کربلا|واقعه کربلا]] را به ذکر می‌کند، سال ۵۶ را به عنوان سال ولادتش ترجیح می‌دهند. وی در جوانی باقر شاهد جنگ قدرت بین [[بنی امیه]]، [[عبدالله بن زبیر]] و گروه‌های مختلف شیعی بود، و این در حالی بود که هم‌زمان باقر پدرش [[سجاد]] را می‌دید که از صحنهٔ درگیری‌های سیاسی کناره گرفته بود.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://isca.ac.ir/Portal/home/showpage.aspx?object=relatedtopics&categoryid=5976020a-1a01-465d-be38-c5b36cfdd506&webpartid=08c9e00c-0f76-499d-9c18-beb0c6e0b5ec&id=6dfebed9-4a0f-4548-b004-e911403ba7ab|عنوان=امام باقر در نگاه خاورشناسان|ناشر=پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی|تاریخ=|تاریخ بازدید=24 مه 2015}}</ref><ref name="Lalani"/><ref name="Donaldson"/> وی ۴ سال را در زمان حیات [[حسین بن علی]] و ۱۹ سال و ۶۰ روز را در دوران حیات [[سجاد|علی بن حسین]] به سر برد.<ref>{{پک|مدرسی|۱۳۸۳|ک=هدایتگران راه نور|ص=۱۲}}</ref>
از اتفاقاتی که در دوران کودکی او نقل شده‌است، گفتگوی او با یزید بن معاویه در کاخ او و در سن خردسالی است. بر اساس این گزارش، پس از آنکه کاروان اسراء کربلا که محمد باقر نیز در آن بوده‌است، وقتی به شام رسیده و در کاخ یزید حاضر شدند؛ یزید دربارهٔ کشتن علی بن حسین زین العابدین از درباریانش سؤال کرد که با او چه کند. اکثریت درباریان به کشتن او پیشنهاد دادند؛ در این لحظه محمد باقر که کودکی سه یا چهار ساله بود لب به سخن گشود و خطاب به یزید گفت: «مشاوران تو بر خلاف مشاوران فرعون رأی دادند؛ زیرا آنها در پاسخ فرعون در مورد موسی و برادرش هارون گفتند: به او و برادرش مهلت بده و فرستادگانی را به شهرها رهسپارنما؛ ولی مشاوران تو دستور به قتل ما دادند، آن هم بدون دلیل.» یزید با شنیدن این سخن از کودکی خرسال تعجب کرد و از او پرسید علت این تفاوت در چیست؟ محمد باقر در بیان علت تفاوت حکمی که درباریان فرعون دربارهٔ موسی و هارون داده‌اند و حکمی که درباریان یزید داده‌اند نجیب زادگی درباریان فرعون و نانجیب زادگی درباریان یزید را مطرح می‌کند.<ref>{{پک|هادی‌منش|۱۳۸۳|ک=آفاق اندیشه|ص=۲۰}}</ref> محمدباقر در دوران حکومت [[عبدالملک|عبدالملک مروان]]، [[ولید بن عبدالملک]]، [[سلیمان بن عبدالملک]]، [[عمر بن عبدالعزیز]]، [[یزید دوم|یزید بن عبدالملک]] و [[هشام بن عبدالملک]] زندگی می‌نمود.
=== در حکومت عبدالملک بن مروان ===
خط ۹۵:
=== در حکومت ولید بن عبدالملک ===
در دوران ولید بن عبدالملک، وقتی که وی برای بازدید از پروژه گسترش [[مسجد النبی|مسجدالنبی]] در مدینه به آنجا آمده بود و در بازدید از مسجد، با درس محمد باقر که در همان مسجد برقرار بود مواجه شد. از آنجا که محمد باقر در حال تدریس علم هیئت و جغرافیا بود و ولید تا به حال چنین مطالبی را نشنیده بود، از محمد باقر دربارهٔ این علم پرسید و محمدباقر برای او [[هیئت|علم هیئت]] را توضیح داد.<ref>{{پک|موسوی|۱۳۷۹|ک=بر امام باقر چه گذشت؟|ص=۱۳۶}}</ref>
=== در حکومت عمر بن عبدالعزیز ===
از ویژگی‌های حکومت عمر بن عبدالعزیز، کوشش وی برای کم کردن فشار وارد شده بر مردم بوده‌است. وی در نامه‌ای به کارداران خود نوشت: «مردم گرفتار سختی و بیداد شده‌اند و از سوی کارگزاران ستمگر گذشته و بدعت گزاری‌های آنها تحت فشار قرار گرفته‌اند. از این پس، هر کس خواست حج بگذارد مستمری او را زودتر بدهید تا خود را آماده کند و بدون آن که با من مشورت کنید هرگز دست و پایی را قطع نکنید و کسی را به دار نیاویزید» او پس از دست یافتن به حکومت به بازگرداندن دارایی های ضبط شده مردم توسط کارگزاران پیشین همت گماشت و به استاندار مدینه نوشت، ده هزار دینار را میان فرزندان علی بن ابی طالب که سال‌های بسیاری بود خلفا حقوقشان را پایمال کرده‌اند تقسیم کنند. از برجسته‌ترین خدمات او می‌توان به بازگرداندن [[فدک]] به محمد باقر و براندازی رسم نکوهیده دشنام گویی به علی بن ابی طالب برشمرد. این دوره را می‌توان دوره آرامش محمد باقر و آغاز کلاس‌های درس به صورت جدی و مکتوب شدن احادیث وی دانست.<ref>{{پک|هادی‌منش|۱۳۸۳|ک=آفاق اندیشه|ص=۸۹}}</ref>
=== در حکومت هشام بن عبدالملک ===
سطر ۱۱۲ ⟵ ۱۱۵:
== کشته‌شدن ==
سرانجام محمد باقر در هفتم ذی الحجة سال [[۱۱۴ (قمری)|۱۱۴]] ه.ق در پنجاه و هفت سالگی و بعد از ۱۸ سال امامت شیعیان، وفات کرد.<ref>{{پک|نظری منفرد|۱۳۹۱|ک=پیشوای پنجم|ص=۱۹}}</ref><ref>{{پک|مدرسی|۱۳۸۳|ک=هدایتگران راه نور|ص=۸۳}}</ref> دربارهٔ علت و همچنین زمان مرگ امام پنجم شیعیان، تردید وجود دارد. بر اساس برخی روایات، محمد باقر به وسیلهٔ ابراهیم بن ولید بن عبدالله، از نزدیکان [[هشام بن عبدالملک]]، مسموم شد.<ref>{{پک|هادی‌منش|۱۳۸۳|ک=آفاق اندیشه|ص=۸۳}}</ref> بر اساس اقوال معروف‌تر اما، زید دیگری (یکی از پسر عموهای محمد باقر) بر سر ارثیه‌ای با باقر اختلاف پیدا کرده بود. آن دو توافق کردند تا به نزد قاضی رفته وقتی قاضی حق را به باقر داد، زید شکایتش را نزد هشام برد. شکایت‌های زید خلیفه را برانگیخت تا هدیه‌ای برای حاکم مدینه فرستاده از او بخواهد ارثیهٔ مورد اختلاف را از باقر گرفته برایش بفرستد. باقر که گویا برای چنین وضعیتی خود را آماده کرده بود صندوقی حاوی مدارک تقلبی را به حاکم مدینه داد. با این حال وقتی خلیفه صندوق را دریافت کرد، آن را به زید نشان داده زید متوجه تقلبی بودن اسناد می‌شود. بر طبق روایات شیعی خلیفه به زید زینی داد که با زهر آبدیده بود. زید تدارک لازم را دید تا زین به دست باقر برسد. امام از آن استفاده کرده از اثر زهر آن از دنیا رفت.<ref name="tabatabai"/><ref name="Donaldson"/>
== دفن و آرامگاه ==
سطر ۱۴۳ ⟵ ۱۴۶:
== امامت ==
امامت محمد باقر از سال ۹۵ ه.ق آغاز شد و به مدت ۱۹ سال به‌طور انجامید. با این حساب محمد باقر در سن ۳۸ سالگی به امامت رسیده‌است.<ref name=":4"/> در زمان امامت
=== اختلاف‌ها ===▼
▲در زمان امامت امام باقر بخاطر سرشت ستم پیشهٔ حکومت [[بنی امیه]]، شورش‌های فراوانی در سراسر جهان اسلام رخ داد. همچنین اختلافات داخلی بنی امیه آنها را مشغول خودشان نگه داشته بود و باعث شده بود [[اهل بیت]] را برای مدتی به حال خودشان بگذارند. همچنین به‌خاطر ستمی که در صحرای [[کربلا]] به سر خانوادهٔ پیامبر آمده بودُ بسیاری از مردم به سمت ائمه گرایش پیدا کرده بودند. این موقعیت این فرصت را در اختیار مردم مخصوصاً شیعیان گذاشته بود تا در گروه‌های بزرگ به مدینه سفر کرده و آزادانه در محضر آن امام حاضر شوند به گونه‌ای که فرصت تبلیغ اسلام که برای امامان پیشین فراهم نبود برای محمد باقر فراهم شد. شمار فراوان احادیثی که از آن امام روایت شده و همچنین شمار فراوان شاگردان باقر گواه این مطلب است.<ref name="tabatabai"/>
پس از مرگ [[سجاد]] -امام چهارم شیعیان- اکثریت شیعیان روی فرزندش باقر به عنوان امام بعدی به توافق رسیدند، اما گروهی دیگر با فرزند دیگر سجاد، [[زید بن علی]]، توافق کرده به [[زیدیه]] معروف شدند. به گفتهٔ [[ابن خلکان]]، زید از مردم خواست تا از او حمایت کنند. از طرفی [[علی بن حسین مسعودی|مسعودی]] می‌گوید که زید ابتدا از باقر مشورت خواست که باقر از او خواست روی حمایت مردم [[کوفه]] حساب نکند چون آنها قبلاً هم به [[اهل بیت]] خیانت کرده‌اند. زید اما به نصیحت محمد باقر گوش نکرده و مردم را در یک شورش
=== دلایل امامت ===
▲اختلاف‌ها
برای امامت وی، همچون پدرانش، به روایات متعددی استناد شده است؛ دسته اول این روایات، روایاتی است که از پیامبر اسلام درباره نام و نسب امامان دوازده‌گانه پس از وی یاد شده‌است. دسته دوم، روایاتی است که پدرش سجاد برای اثبات امامت و جانشینی او پس از خودش خبر داده‌است. دسته سوم، روایاتی است که خود محمد باقر در اثبات امامت خودش، بیان کرده‌است.<ref>{{پک|هادی‌منش|۱۳۸۳|ک=آفاق اندیشه|ص=۲۲-۲۴}}</ref>
▲از طرفی [[علی بن حسین مسعودی|مسعودی]] می‌گوید که زید ابتدا از باقر مشورت خواست که باقر از او خواست روی حمایت مردم [[کوفه]] حساب نکند چون آنها قبلاً هم به [[اهل بیت]] خیانت کرده‌اند. زید اما به نصیحت باقر گوش نکرده و مردم را در یک شورش بی فرجام رهبری کرد. [[محمد بن عبدالکریم شهرستانی|شهرستانی]] می‌گوید مشاجره‌ای بین باقر و زید رخ داد به این دلیل که زید تعلیمات [[واصل بن عطا]]ی [[معتزله|معتزلی]] را سرمشق خود قرار داده بود. زید ادعا می‌کرد که امام بودن امام بسته به این است که امام در میان مردم حضور پیدا کرده حقش را مطالبه کند. در پاسخ باقر به زید گفت که بر مبنای این تز امام بودن پدرشان، [[سجاد]]، که چنین مطالبه‌ای نکرده زیر سؤال خواهد رفت.<ref name="tabatabai"/><ref name="Donaldson"/>
== ویژگی‌های ظاهری و اخلاقی ==
در مشخصات ظاهری او گزارش شده است که محمد باقر چهره‌ای گندمگون و قامتی میانه و معتدل داشته، چهارشانه و دارای پوستی لطیف و موهای مجعّد با رنگی مایل به قهوه‌ای بوده‌است. خالی نیز بر گونه وی گزارش شده و صدای او زیبا توصیف شده‌است.<ref>{{پک|هادی‌منش|۱۳۸۳|ک=آفاق اندیشه|ص=۲۵}}</ref> آورده‌اند که محمد بن علی به راستگویی، بخشندگی و چهره جذاب شهرت داشت.<ref name=":0"/> وی در بین اهل بیت کمترین ثروت و در عین حال بیشترین هزینه را داشته‌است. وی به هنگام دعا کردن، زنان و کودکان خانه خود را جمع می‌کرده و با هم به دعای همگانی مشغول می‌شدند. وی فقیران را احترام می‌کرد و به خانواده خویش تذکر داده بود که هیچگاه به فقرا، فقیر نگویند، بلکه آنها را با نام نیک خودشان یاد کنند. ذکر و عبادتش طولانی و از روی اخلاص بود. عفیف و پاکدامن بود و از گناهان دیگران چشم‌پوشی می‌کرد.<ref>{{پک|مدرسی|۱۳۸۳|ک=هدایتگران راه نور|ص=۴۳–۵۳}}</ref>
== موقعیت علمی و روایی ==
مهمترین نقشی که کلبرگ برای محمد باقر قائل است، تدریس نظام‌مند و عمومی فقه شیعه از سوی او بود. این نظر در ابعادی وسیع‌تر توسط شیعه‌پژوه دیگری به نام [[ارزینا لالانی]] در کتاب «نخستین اندیشه‌های شیعی: تعالیم امام محمد باقر علیه السلام» به تفصیل بررسی و تبیین شده‌است. کلبرگ در این زمینه می‌نویسد؛ احتمالاً محمد باقر اولین کسی بود که آنچه را به آموزه‌های بنیادی شیعه اثنی عشری تبدیل شد، تدوین کرد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://isca.ac.ir/Portal/home/showpage.aspx?object=relatedtopics&categoryid=5976020a-1a01-465d-be38-c5b36cfdd506&webpartid=08c9e00c-0f76-499d-9c18-beb0c6e0b5ec&id=6dfebed9-4a0f-4548-b004-e911403ba7ab|عنوان=امام باقر در نگاه خاورشناسان|ناشر=پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی|تاریخ=|تاریخ بازدید=24 مه 2015}}</ref> محمد باقر پایه گذار اجتهاد بوده و با استخراج احکام شرعی از روی ادله اجتهادی، این سنت که بعدها به علم اصول فقه تبدیل شد را پایه‌گذاری کرد. قواعدی را که محمد باقر تأسیس کرد، بعدها در میان اصولیین به استصحاب، قاعده تجاوز، قاعده فراغ، قاعده نفی ضرر، علاج تعارض بین اخبار و... شهرت یافته است. علاوه بر پایه ریزی این علم، مبارزه با انحرافات این علم نیز از اقدامات وی شمرده می‌شود؛ انحرافاتی چون قیاس و استحسان که در استنباط احکام شرعی و نزد شیعیان باطل می‌باشد.<ref>{{پک|هادی‌منش|۱۳۸۳|ک=آفاق اندیشه|ص=۵۲}}</ref>
=== نهضت باقرین ===
محمد باقر با برقراری حوزه درس و تحکیم مبانی معارف و اصول اسلامی با تکیه بر آیات قرآنی، با کج اندیشی‌ها و چالش‌های علمی، مبارزه کرد و به پرورش دانشمندان و فرهیختگان عصر خود و جنبش بزرگ علمی اهتمام ورزید. از اقدامات اساسی محمد باقر، پی ریزی علم حدیث بود. در پی انحرافات عمیقی که پس از فوت محمد به وجود آمد و رخداد تأسف برانگیز جلوگیری از تدوین احادیث که توسط [[خلفای راشدین|خلفاء]] صورت گرفت، مسلمانان در احکام و اعتقادات با اختلافات و معضلات بزرگی مواجه شدند. [[جعل حدیث|جعل احادیث]] نبوی و ورود اسرائیلیات به اعتقادات مردم نیز اوضاع را آشفته‌تر از پیش کرده‌بود. پس از روی کار آمدن [[عمر بن عبدالعزیز]] وی فرمان تدوین احادیث را به [[ابوبکر بن محمد انصاری]] صادر کرد. او که از رجال و بزرگان تابعین به شمار می‌رفت و از اصحاب [[علی بن ابی‌طالب|علی بن ابی طالب]] شمرده می‌شد، به بازگرداندن [[فدک]] به اهل بیت و تدوین حدیث کمر بست. محمد باقر از این فرصت استثنایی کمال بهره را برد و بیان احادیث را آغاز کرد و راویان مختلف از وی ده‌ها هزار حدیث نقل کردند. ازاین رو، بسیاری از محدثین وقت با دیدن تلاش‌های بی‌دریغ محمد باقر، کمر به نگاشتن و نگاهداری سخنان وی بستند و بدین سبب، بیشتر احادیث اهل بیت از محمد باقر و جعفر صادق در دست است.<ref>{{پک|هادی‌منش|۱۳۸۳|ک=آفاق اندیشه|ص=۴۴-۵۲}}</ref>
====
گرچه از لحاظ عددی، شاگردان محمد باقر مانند زمان جعفر صادق زیاد نبودند، اما در همان زمان در تمام مراکز حجاز و عراق شاگردان برجسته او پراکنده بودند. شاگردان برجسته محمد باقر، عناصر را برای رشد آینده مکتب تشیع، به صورت نظامی نیرومند و مستحکم به پیش می‌بردند، لذا دورهٔ محمد باقر از حساس‌ترین دوره‌های امامت امامان شیعه است. در این بین بعضی از بزرگان [[اهل سنت]] و بعضی از [[ایرانی ها|مردم ایران]] نیز جزء شاگردان محمد باقر بوده‌اند.<ref>{{پک|موسوی|۱۳۷۹|ک=بر امام باقر چه گذشت؟|ص=۱۳۳}}</ref> برخی از بزرگان این افراد عبارتنداز:
*[[ابان بن تغلب|آبان بن تغلب]][[پرونده:Qasim Ali kupci.jpg|373x373px|بندانگشتی|چپ|نگاره محمد باقر در میان شاگردانش]]
* [[زراره|زرارة بن اعین]]
* [[جابر بن یزید جعفی|جابر بن یزید بن حارث جعفی]]
سطر ۱۸۱ ⟵ ۱۸۳:
* [[عبدالله بن عطاء مکی]]
===
از آن جا که عصر محمد باقر، روزگار برخورد اندیشه‌های اسلامی و غیر اسلامی بود، مناظرات زیادی بین دانشمندان ادیان مختلف با محمد باقر از سوی حکومت‌های وقت، سازمان دهی شد و آخرین حکمرانان بنی‌امیه این سیاست کهنه و شکست خورده را بار دیگر از سر گرفتند. آنها بر این باور بودند که شکست محمد باقر در این مناظرات می‌تواند سبب خدشه‌دار شدن اعتبارش در نزد عموم مسلمانان گردد. از جمله این مناظرات، مناظره وی با بزرگ مسیحیان دمشق بود.<ref>{{پک|هادی‌منش|۱۳۸۳|ک=آفاق اندیشه|ص=۶۰}}</ref> از دیگر مناظرات وی می‌توان به مناظره او با: [[نافع بن ازرق]]، [[طاووس یمانی]]، عبدالله معمّر لیثی، [[حسن بصری]]، عثمان الاعمی و [[ابوحنیفه نعمان بن ثابت|ابوحنیفه]] اشاره کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=مناظرات امام باقر|نشانی=http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B8%D8%B1%D8%A7%D8%AA+%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85+%D8%A8%D8%A7%D9%82%D8%B1+%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87+%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85&SSOReturnPage=Check&Rand=0|وبگاه=دانشنامه رشد|بازبینی=|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=}}</ref>
{{اصلی|تفسیر الباقر}}▼
[[تفسیر الباقر]] یا ''تفسیر ابوالجارود'' اثر [[تفسیر قرآن|تفسیری]] است منسوب به محمد باقر. این کتاب در حقیقت مجموعه نقل‌قول‌هایی از محمد باقر است که توسط شاگردش [[ابوالجارود همدانی|ابوالجارود زیاد بن منذر]] نوشته‌شده‌است. [[نجاشی]] این تفسیر را در صدر فهرست اولین تفسیرها بر قرآن می‌آورد. [[سید بن طاووس|سیدابن طاووس]] حداقل پنج قسمت از این کتاب را داشته و از آن نقل قول کرده‌است.<ref name="TRAD">{{پک|Modarressi|۲۰۰۳|ف=Tradition and Survival|ص=۳۷–۳۸|زبان=en}}</ref>▼
=== سخنان برگزیده ===▼
اصل تفسیر به صورت مستقل در دسترس نیست<ref>{{پک|حسینیان قمی|زمستان ۱۳۸۳|ف=پاسخی به کتاب «حدیث‌های خیالی»|ص=۱۵۶–۱۸۱}}</ref> اما بسیاری از روایات ابوالجارود را [[علی بن ابراهیم قمی|علی‌بن ابراهیم قمی]] در [[تفسیر علی بن ابراهیم قمی|تفسیرش]] آورده‌است.<ref>{{پک|دانیالی|اسفند ۱۳۸۶ و فروردین ۱۳۸۷|ف=نقش اهل بیت علیه اسلام در تفسیر تابعین|ص=۵۴}}</ref> مشکل این نقل از تفسیر این است که صرف‌نظر از موثق بودن یا نبودن ابوالجارود، راوی آن مجهول است و اتصال سند آن از ابوالجارود تا [[علی بن ابراهیم]] مشخص نیست.<ref>{{پک|دانیالی|اسفند ۱۳۸۶ و فروردین ۱۳۸۷|ف=نقش اهل بیت علیهم السلام در تفسیر تابعین|ص=۵۴}}</ref>▼
* «دانش نزد خداوند دوست‌داشتنی‌تر از عبادت است.»<ref name="Qarashi" />▼
==== المناسک ====▼
* «هیج خرجی در راه خدا نزد خداوند دوست‌داشتنی‌تر از گفتن حقیقت در همه حال نیست.»<ref name="Qarashi" />▼
در حدیثی از جعفر صادق چنین آمده که آداب حج در فقه شیعه برای اولین بار توسط محمد باقر تدوین شده‌است.<ref>[http://www.amazon.com/Tradition-Survival-Bibliographical-Survey-Literature/dp/1851683313 Tradition and Survival, Hossein Modarressi, Vol. I, p. 38]</ref>▼
▲=== سخنان برگزیده ===
▲* «دانش نزد خداوند دوست‌داشتنی‌تر از عبادت است.»<ref name="Qarashi"/>
▲* «هیج خرجی در راه خدا نزد خداوند دوست‌داشتنی‌تر از گفتن حقیقت در همه حال نیست.»<ref name="Qarashi"/>
* «سخن پاک را از هر کس که می‌گوید، فراگیرید اگر چه خود بدان عمل نمی‌کند.»<ref>{{پک|مدرسی|۱۳۸۳|ک=هدایتگران راه نور|ص=۸۸}}</ref>
* «دو دسته از امت من هیچ سهمی در اسلام ندارند: تندرو و قَدَری مسلک.»<ref name="Qarashi" />
* «شما را به پنج چیز سفارش می‌کنم: اگر به شما بد کردند به دیگران بد نکنید. اگر به شما خیانت شد به کسی خیانت نکنید. اگر شما را دروغگو خواندند خشمگین نشوید. اگر از شما تعریف کردند ذوق نکنید. اگر از شما انتقاد کردند ناراحت نشوید و دربارهٔ آنچه مورد انتقاد قرار گرفته‌اید فکر کنید.»<ref name="Qarashi" />
* «چه زیباست نیکی‌های پس از بدیها و چه زشت است بدی‌های پس از خوبی‌ها.»<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=میزان الحکمه|نام خانوادگی=محمدی ری شهری|نام=محمد|ناشر=سازمان چاپ و نشر دارالحدیث|سال=۱۳۸۶|شابک=|جلد=۳|مکان=قم|صفحات=۱۱۴}}</ref>
* «دین همان محبت است و محبت همان دین.»<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=میزان الحکمه|نام خانوادگی=محمدی ری شهری|نام=محمد|ناشر=سازمان چاپ و نشر دارالحدیث|سال=۱۳۸۶|شابک=|جلد=۲|مکان=قم|صفحات=۴۲۵}}</ref>
=== در کلام دیگران ===
* [[محمد]] -پیامبر اسلام- به [[جابر بن عبدالله انصاری]] در معرفی محمد بن علی می‌گوید: «وی در [[تورات]] به باقر نامیده شده‌است.»<ref name=":0" />
** عبدالله بن عطاء مکی -از شاگردان محمد باقر- در عظمت علمی محمد باقر می‌گوید: «هرگز دانشمندان را نزد کسی چنین حقیر نیافتم به طوری که حکم بن عتیبه که دانشمند بزرگ زمان بود، نزد وی چون کودک در محضر استاد بود.»<ref>{{پک|نظری منفرد|۱۳۹۱|ک=پیشوای پنجم|ص=۲}}</ref> == محمد باقر در هنر و ادبیات ==
سطر ۲۱۸ ⟵ ۲۱۲:
== کتابشناسی ==
=== آثار منسوب به وی ===
==== تفسیر باقر ====
▲{{اصلی|تفسیر الباقر}}
▲[[تفسیر الباقر]] یا ''تفسیر ابوالجارود'' اثر [[تفسیر قرآن|تفسیری]] است منسوب به محمد باقر. این کتاب در حقیقت مجموعه نقل‌قول‌هایی از محمد باقر است که توسط شاگردش [[ابوالجارود همدانی|ابوالجارود زیاد بن منذر]] نوشته‌شده‌است. [[نجاشی]] این تفسیر را در صدر فهرست اولین تفسیرها بر قرآن می‌آورد. [[سید بن طاووس|سیدابن طاووس]] حداقل پنج قسمت از این کتاب را داشته و از آن نقل قول کرده‌است.<ref name="TRAD">{{پک|Modarressi|۲۰۰۳|ف=Tradition and Survival|ص=۳۷–۳۸|زبان=en}}</ref>
▲اصل تفسیر به صورت مستقل در دسترس نیست<ref>{{پک|حسینیان قمی|زمستان ۱۳۸۳|ف=پاسخی به کتاب «حدیث‌های خیالی»|ص=۱۵۶–۱۸۱}}</ref> اما بسیاری از روایات ابوالجارود را [[علی بن ابراهیم قمی|علی‌بن ابراهیم قمی]] در [[تفسیر علی بن ابراهیم قمی|تفسیرش]] آورده‌است.<ref>{{پک|دانیالی|اسفند ۱۳۸۶ و فروردین ۱۳۸۷|ف=نقش اهل بیت علیه اسلام در تفسیر تابعین|ص=۵۴}}</ref> مشکل این نقل از تفسیر این است که صرف‌نظر از موثق بودن یا نبودن ابوالجارود، راوی آن مجهول است و اتصال سند آن از ابوالجارود تا [[علی بن ابراهیم]] مشخص نیست.<ref>{{پک|دانیالی|اسفند ۱۳۸۶ و فروردین ۱۳۸۷|ف=نقش اهل بیت علیهم السلام در تفسیر تابعین|ص=۵۴}}</ref>
▲==== المناسک ====
▲در حدیثی از جعفر صادق چنین آمده که آداب [[حج]] در [[فقه امامیه|فقه شیعه]] برای اولین بار توسط محمد باقر تدوین شده‌است.<ref>[http://www.amazon.com/Tradition-Survival-Bibliographical-Survey-Literature/dp/1851683313 Tradition and Survival, Hossein Modarressi, Vol. I, p. 38]</ref>
=== زندگی‌نامه ===
سطر ۲۶۲ ⟵ ۲۶۷:
{{ویکی گفتاورد}}
{{ویکی‌انبار-رده|Muhammad al-Baqir}}
* [http://hawzah.net/Hawzah/Subjects/Subjects.aspx?id=4922 دانشنامه امام باقر] ''وبگاه حوزه نت''
*[http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%d9%85%d9%86%d8%a7%d8%b8%d8%b1%d8%a7%d8%aa+%d8%a7%d9%85%d8%a7%d9%85+%d8%a8%d8%a7%d9%82%d8%b1+%d8%b9%d9%84%db%8c%d9%87+%d8%a7%d9%84%d8%b3%d9%84%d8%a7%d9%85&SSOReturnPage=Check&Rand=0 مناظرات امام محمد باقر] ''دانشنامه رشد''
{{جعبه آغازی}}
| |||