دژ ایزدخواست: تفاوت میان نسخه‌ها

| شماره ثبت = ۳۷۶ (شماره ثبت چهارطاقی (آتشکده)){{سخ}} و ۹۸۰۰ (شماره ثبت قلعه)

| تاریخ ثبت ملی = ۱۳۲۷ (تاریخ ثبت چهارطاقی (آتشکده)){{سخ}} و {{جلالی حروف|۱۱|۰۶|۱۳۸۲|پیوند=نه}} (تاریخ ثبت قلعه)

واقع شده‌است. مجموعه قلعه با شماره ثبت آثار ملی ۹۸۰۰ در تاریخ {{جلالی حروف|۱۱|۰۶|۱۳۸۲|پیوند=نه}} در [[فهرست آثار ملی ایران|آثار ملی ایران]] به ثبت رسیده‌است<ref name=ToolAutoGenRef1>{{یادکرد وب |نشانی=http://iranshahrpedia.com/static/view/page/cultural-heritage-reports |عنوان=دانشنامهٔ تاریخ معماری و شهرسازی ایران‌شهر |نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20191006234339/http://iranshahrpedia.com/docs/Asar-e%20Sabti%20(Up%20to%2026666)%20(Version%2090%2008%2029).zip |تاریخ بایگانی=۶ اکتبر ۲۰۱۹|ناشر=وزارت راه و شهرسازی |تاریخ بازدید=۶ اکتبر ۲۰۱۹ |پیوند مرده=خیر}}</ref><ref name="yjc" /> چهارطاقی درون این قلعه در سال ۱۳۲۷ با شمارهٔ ثبت ۳۷۶ به‌عنوان یکی از [[فهرست آثار ملی ایران|آثار ملی ایران]] به ثبت رسیده‌است<ref name="yjc" /><ref name="samta" /><ref name="fehrest" />

این دژ باستانی را که با نام‌های دیگری همچون '''قلعه سرسنگ''' یا '''قلعه کهنه''' نیز می‌خوانند در شرق جاده اصفهان به شیراز قرار دارد<ref name="samta" /> و نخستین اثر تاریخی که پس از ورود به خاک فارس می‌توان نام برد.<ref name="samta" /> این دژ همسانی بسیاری به [[ارگ بم]] [[کرمان]] دارد.<ref name="yjc" />

بلندای این دژ قلعه استوار از کف زمین‌های پیرامونی با در نظر گرفتن ساختمان‌های آن بیشینه پنج طبقه نزدیک به ۲۲ متر می‌رسد. اندازه ضلع شمالی دژ نزدیک به ۱۰ متر و ضلع جنوبی ۷۰ متر است و درازای دژ که خیابان اصلی است از آغاز تا پایان آن ۳۳۲ متر می‌باشد. بر پایه دیدگاه کارشناسان باستان‌شناسی چگونگی معماری ساختمان‌های قلعه به دوران پیش از اسلام و دوره ساسانیان بازمی‌گردد.<ref name="samta">{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=http://af.samta.ir/atlas/index.php?title=رده%3Aآثار_و_بناهای_تاریخی_و_گردشگری_استان_فارس:آثار_و_بناهای_تاریخی_و_گردشگری_استان_فارس |عنوان=آثار و بناهای تاریخی و گردشگری استان فارس |ناشر=ویکی اطلس فرهنگی ایران |تاریخ= |تاریخ بازبینی=۸ فروردین ۱۳۹۵ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160402013847/http://af.samta.ir/atlas/index.php?title=%D8%B1%D8%AF%D9%87%3A%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1_%D9%88_%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C_%D9%88_%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4%DA%AF%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3رده:آثار_و_بناهای_تاریخی_و_گردشگری_استان_فارس |archivedate=۲ آوریل ۲۰۱۶ |dead-url=yes }}</ref>

در درون دژ خانه‌های بسیار کوچک با کوچه‌های بسیار تنگ و باریک دیده می‌شود. خانه‌های درون دژ حیاط نداشته‌اند و پشت بام طبقه یکم در واقع حیاط طبقه دوم بوده‌است. همچنین با بکاربردن چوب اضافه سقف‌ها، برای خانه‌های پیرامونی حصار قلعه بالکن ساخته‌اند که آثار آن هنوز هم به چشم می‌خورد.<ref name="yjc" />

در پیرامون ایزدخواست چندین قلعه دیرینه و برماندهایی از یک [[سد]] تاریخی و [[کاروانسرا|کاروانسرایی]] از [[دوره صفوی]] بر جای مانده‌است.<ref name="fehrest" />

دژ باستانی ایزدخواست بر فراز صخره بزرگی بنا نهاده شده‌است و در درون آن برماندهایی از [[آتشکده]] [[دوره ساسانیان]] بر جای مانده‌است. این [[چهارطاقی]] هم‌اکنون به صورت یک مسجد درآمده‌است، با این همه در درون دژ آثاری از زمان اصلی ساختمان دیده می‌شود.<ref name="fehrest">{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=مشکوتی |نام=نصرت‌الله |کتاب=فهرست بناهای تاریخی و اماکن باستانی ایران | ناشر=سازمان ملی حفاظت آثار باستانی ایران |سال=۱۳۴۹ |شابک= |صفحهٔ= ۱۲۳}}</ref> وجود آتشکده در میانه دژ نشانگر حضور موبدان و طبقه اشراف، بزرگان و درباریان در دژ ایزدخواست بوده‌است. این آتشکده پس از اسلام به مسجد تبدیل شد و هم‌اکنون در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده‌است.<ref name="yjc" /> این اثر در تاریخ {{جلالی حروف|۰۲|۱۲|۱۳۲۷|پیوند=نه}} با شمارهٔ ثبت ۳۷۶ به‌عنوان یکی از [[فهرست آثار ملی ایران|آثار ملی ایران]] به ثبت رسیده‌است.<ref name=ToolAutoGenRef1 /><ref name="fehrest" />