هارون‌الرشید: تفاوت میان نسخه‌ها

و همه این عوامل موجب شد که هارون، در سال ۱۷۵ ق بود که هارون با تشویق زبیده همسرش و برادرانش و فضل بن یحیی، [[ابوعبدالله محمد امین|امین]] را که پانزدسال و بنا به قول منابع دیگر پنج سال بیش‌تر نداشت بر برادر بزرگش [[مأمون]] ترجیح داد و او را ولیعهد خود معرفی کرد که برخی از بنی هاشم سن کمش را دلیل بر بیعت نکردن با او اعلام کردند. او که تا سال ۱۸۳ ق هیج واکنشی نسبت به جانشینی مأمون از خود نشان نداده بود بانفوذ سخنان [[جعفر بن یحیی برمکی]]، [[مأمون]] را به عنوان ولیعهد بعد از امین منصوب کرد و نمی‌توان عدم بیعت بنی هاشم با امین را در این امر بی‌تاثیر دانست ولی تا سال ۱۸۶ ق هنوز در این مسیله تردید داشت و جانشینی مأمون پس از امین صورت قطعی پیدا نکرده بود و برای تصمیم‌گیری درست با نزدیکان خویش، با طرح این نظرکه مأمون شایسته رسیدن به مقام خلافت است و نسب امین نیز جانشینی او را تضمین می‌کند، تصمیم قطعی را که مبنی بر جانشینی این دو بود، گرفت و به‌طور کلی مشکلات درونی و بیرونی آن دوره و تمایل شدید هارون الرشید به همکاری فرزندانش در اداره قلمرو گسترده‌اش منجر به انتخاب قاسم فرزندش به عنوان ولیعهد سوم شد. در سال ۱۸۶ ق هارون که با سه فرزندش، [[ابوعبدالله محمد امین|امین]]، مأمون و قاسم به مکه رفته بود بر آن شد تا مردم را از تصمیم خویش مبنی بر انتخاب ولیعهدهای خویش آگاه سازد و امین و مأمون را به داخل کعبه برد و عهدنامه‌ای را به این شرح خواند. «عهدنامه محمد را بر وی املا کردو محمد، عهدنامه را نوشت و او را در آنچه در آن است سوگند داد و عهد و پیمان‌ها بر وی گرفتو با مأمون نیز چنان کرد و مانند آن بر وی گرفت.»

بدین ترتیب، هارون سرزمین‌های [[عراق]]، [[شام]] و [[مراکش|مغرب]] را به امین سپرد و از او خواست که در بغداد مستقر شود و همان گونه که پیش ار این گفته شد، مأمون را به عنوان جانشین امین انتخاب کرد و زمام‌داری سرزمین همدان تا آخر نواحی شرقی را به او سپرد و بنا به توصیه [[عبدالملک بن صالح]]، سرزمین‌های روم و آذربایجان و جزیره را به قاسم واگذار کرد و پس از مدتی او را نیز در جانشینی خود سهیم کرد. با این وجود، به دستور هارونف مأمون هر زمان که مختار بود می‌توانست قاسم را از جایگاهش عزل کند. بنا بر اسناد به جای مانده، هنگامی که امین در کعبه با هارون پیمان بست یحیی برمکی از او او خواست تا سه بار سوگند بخورد و هیچ‌گاه علیه برادر خویش توطئه نکند.

 

=== سیاست هارون در واگذاری قلمرو عباسیان میان فرزندانش ===