ویکی‌پدیا

همه‌خدایی: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۳:
{{اشتباه نشود|همه‌دادارباوری}}
{{خدا}}
'''همه‌خدایی'''، هستی الهی یا '''پان‌تئیسم''' {{به انگلیسی|Pantheism}} گونه‌ای فلسفی از [[بی‌دینی]] و [[نقد دین]] است. باور به این که [[خدا]] (یا [[الوهیت]]) و جهان هستی (یا طبیعت به عنوان کلّیّت همه چیز) یکی‌اند. بر اساس آن، خدای شخصیّت‌دار مانند [[الله]]، [[یهوه|یَهُوَه]]، [[اهورامزدا]]، [[زئوس]] و مانند آن که خالقی مستقل از طبیعت استاست، وجود خارجی ندارد. پس بر اساس آن مذاهب پدید آمده از اینها نیز عقایدی ناروا هستند. واژهٔ ''خدا'' مترادف نیست با قانون‌مندیِ حاکم بر امور جهان. بنا به این نظریه، خدا موجودی که جدا از این عالم باشدباشد، است؛ کلّ نظام طبیعی است یا جنبه‌ای از آن جلوه گر قدرتش است؛است یا قوّه و قدرتی که در تمام جهان انتشار و نفوذ دارددارد، خداست. خدا همه جا هست و همه چیز است یا در همه چیز است. این شامل همه شر،شر و همه خیر و مترادفاً همه زیبایی و همه نقوص و ضعف در جهان‌هستیجهان هستی می‌شود.<ref>{{Cite book | title = The New Oxford Dictionary Of English | publisher = Clarendon Press | edition = | year = ۱۹۹۸ | location = Oxford | pages = ۱۳۴۱ | doi = | isbn = 0-19-861263-X | mr = | zbl = | jfm =}}</ref>
 
بدیهی است که همه‌خدایی شکلی از بی‌دینی است و ازین رو یک مذهب به حساب نمی‌آید. با این حساب، چون پان‌تئیست‌ها لزومالزوماً بی‌دین بوده و به خدای یکتای شخصی و انسان‌وار معتقد نیستند، برخی صاحب‌نظران و منتقدان دین همچون [[ریچارد داوکینز]] آن را شکلی ضعیف‌ از [[بی‌خدایی]]/آتئیسم و یا یک نوع [[آتئیسم مدهبی|آتئیسم مذهبی]] طلقی می‌کنند. پان‌تئیسم با [[همه‌دادارباوری]] و [[وحدت وجود]] در تضاد است،است؛ زیرا به مجموعه جهان‌هستیجهان هستی به عنوان یک خدای یکتای شخصیت‌دار نمی‌نگرد.
 
به عبارتی پان‌تئیست‌ها از کلمه خدا در معنای [[استعاره|استعاری]] بهره میبرند،می‌برند، نه مذهبی. برای نمونه، هنگامی که [[آلبرت انیشتین]] از مشهورترین پان‌تئیست‌ها می‌گوید: «آیا خدا قابل تغییر است» یا «می‌خواهم ذهن خدا را بخوانم» منظور از خدا قوانین فیزیک و طبیعت است. در کتاب [[پندار خدا]]، ریچارد داوکینز دربارهٔ کلمه ''پان‌تئیست'' چنین اظهار می‌کند: «پان‌تئیست کلمه جلا‌زده شده آتئیست (بی‌خدا/[[خداناباور]]) است».
 
مفهوم همه‌خدایی به چند هزار سال پیش برمی‌گردد و حضور باورهای همه‌خدایی در برخی از ادیان شرقی ادامه دارد. در غرب، مفهوم همه‌خدایی به عنوان الٰهیّات و فلسفه‌ای جداگانه بر اساس کارهای [[فیلسوف]] سدهٔ ۱۷، [[باروخ اسپینوزا]]،<ref>Picton, James Allanson (1905). Pantheism: its story and significance. Chicago: Archibald Constable & CO LTD. {{ISBN|978-1-4191-4008-2|en}}.</ref> مشهورترین فیلسوف معتقد به این [[مکتب]] شناخته شد. [[اخلاق (کتاب)|کتاب اخلاق]] او در پاسخ به نظریهٔ [[دوگانه‌گرایی]] معروف [[دکارت]] بود که جسم و روح دو وجود جدا هستند.<ref name="Plumptre, Constance 1879 pp. 3">Plumptre, Constance (1879). General sketch of the history of pantheism, Volume 2. London: Samuel Deacon and Co. pp. 3–5, 8, 29. {{ISBN|978-0-7661-5502-2|en}}.</ref> اسپینوزا نظر [[یگانه‌انگاری]] را داشت که هر دو یکسان هستند، و یگانه‌انگاری یک بخش اساسی از فلسفهٔ اوست. او متّهم است به این‌که، از کلام خدا، برای توصیف وحدت همه چیز استفاده کرده‌است.<ref name="Plumptre, Constance 1879 pp. 3" />
 
== همه‌خداانگاری ==
همه‌خداانگاری یک نظر است که دنیا (یا جهان) و خدا (یا پروردگار) را مانند هم می‌داند. همه‌خداانگاران به یک خدای شخصی یا انسان انگارانه یا خالق معتقد نیستند. کلمه (pantheism) مشتق شده از کلمه یونانی (pan) به معنی «همه» و (theos) به معنی «خداوند». به معنای دقیق کلمه، به این نکته اشاره می‌کند که، خداوند در فرایند ارتباطی با جهان بهتر دیده می‌شود. اگر چه اختلافاتی در همه‌خداانگاری وجود دارد اما عمدهٔ عقیده‌ها دربارهٔ کل جهان و وحدتی که همه جا را فرا گرفته و طبیعت مقدس بنا شده‌است.
در همه‌خداانگاری، خدا و جهان مانند هم هستند اما درخدا فراگیران خداوند محدود و دورتر یا بیرون از جهان قرارداردقرار دارد.<ref name="a">[[:en:Pantheism|ترجمه از ویکی‌پدیای انگلیسی (توسط قلیچ لی)]].</ref>
 
== تاریخ ==
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/همه‌خدایی»