جشن سده: تفاوت میان نسخه‌ها

بعضی دانشمندان نام سده را گرفته‌شده از [[صد]] می‌دانند.می‌دانند؛ [[ابوریحان بیرونی]] می‌نویسد: «سده گویند یعنی صد و آن یادگار [[اردشیر بابکان]] است و در علت و سبب این جشن گفته‌اند که هرگاه روزها و شب‌ها را جداگانه بشمارند، میان آن و آخر سال عدد صد بدست می‌آید و برخی گویند علت این است که در این روز زادگان [[کیومرث]] -پدر نخستین- درست صدتن شدند و یکی از خود را بر همه پادشاه گردانیدند و برخی برآنند که در این روز فرزندان [[مشی و مشیانه]] به صد رسیدند و نیز آمده: “شمار فرزندان [[آدم ابوالبشر]] در این روز به صد رسید. ”»{{سخ}}

نظر دیگر اینکه سده معروف، صدمین روز زمستان است.است؛ از ابتدای زمستان (اول آبان ماه) تا ۱۰ بهمن که جشن سده‌است صد روز، و از ۱۰ بهمن تا نوروز و اول بهار ۵۰روز و ۵۰شب بوده‌است؛ و به‌علت اینکه از این روز به بعد انسان به آتش دست پیدا کرده‌است شب هم مانند روز روشن و گرم و زنده‌است شب‌ها هم شمرده می‌شوند.{{سخ}}

یکی دیگر از دلایل گرامی‌داشت این شب این است که ایرانیان دو ماه میانی زمستان را، همان دی و بهمن را، بسیار سخت و هنگام نیرومند گشتن اهریمن می‌دانستند و برای پایان یافتن این دوماه نیایش‌های ویژه‌ای برگزار می‌کردند.می‌کردند؛ از شب چله که [[چله بزرگ]] نیز نامیده می‌شد و در آن مهر برای مبارزه با اهریمن [[دوباره زاده]] شده بود تا شب دهم بهمن ماه که جشن سده و [[چله کوچک]] نامیده می‌شد برابر ۴۰ روز است؛ و به سبب اینکه آتش (مظهر گرما و نور و زندگی) در روز سده کشف شده بود و وسیله دیگری برای مبارزه با اهریمن و بنا بر آیین باعث روشنایی شب مانند روز شد از شب چله کوچک تا اول اسفند ۲۰ روز و ۲۰ شب (جمعاً چهل شب و روز) است.{{سخ}}

و برخی گفته‌اند که این تسمیه به مناسبت صد روز پیش از به دست آمدن محصول و ارتفاع [[غلات]] است.{{سخ}}[[مهرداد بهار]] در کتاب «پژوهشی در فرهنگ ایران» و [[رضا مرادی غیاث‌آبادی]] در کتاب «نوروزنامه»، بر این باورند که سَدَه در [[زبان اوستایی]] به معنای ''برآمدن و طلوع کردن'' است و ارتباطی با عدد ۱۰۰ ندارد.ندارد؛ عدد «سد» به شکل «صد» معرب شده‌است در حالی‌که واژه «سده» به شکل «سذق» معرب شده‌است.{{سخ}}

اگر نخستین روز زمستان را (روز پس از شب یلدا) تولد دیگری برای خورشید یا مهر بدانیم، می‌توان آن را هماهنگ با جشن گرفتن در دهمین و چهلمین روز تولد، آیین کهن و زنده ایرانی دانست.دانست؛ (در همه استان‌های کشور و سرزمین‌های ایرانی‌نشین، برگزاری مراسم جشن دهم و چهلم کودک دیده می‌شود) و این واژه “sada” (اسم مؤنث) که به معنی پیدایی و آشکار شدن است، در [[ایران باستان]] sadok و در [[فارسی میانه]] sadag بوده و واژه عربی سذق و نوسذق (معرب نوسده) از آن آمده‌است.