کبوترخانه: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
جز اضافه کردن قسمت های جدید |
||
خط ۲۱:
از دیرباز، برای استفاده از گوشت و کود کبوتران، ساختن کبوترخان یا کبوترخانه معمول بود. ژان شاردن که در عصر صفوی از ایران بازدید کرده‌است، به پیشینه بناهای کبوترخان و وضعیت آن‌ها در عصر صفویه چنین اشاره کرده‌است:<ref>تاریخ اجتماعی ایران، مرتضی راوندی، چاپ سوم، جلد ۷، صفحه: ۴۵</ref>
{{نقل قول|کبوترخان را در ایران، اصولاً برای تزئین نساخته بودند، بلکه به منظور انتفاع و بهره‌برداری، به ساختن کبوترخان اقدام می‌کردند، حتی در زمان حاضر نیز، یکی از مناظری که در اطراف دهات ایران دیده می‌شود، همین برج‌های کبوترخان است، که صدها سوراخ چهارگوش در آن تعبیه شده‌است… در ایران گوشت کبوترها را می‌خورند و از همه بالاتر فضولات آن‌ها را که کود حیوانی بسیار گرانبهایی است، جمع می‌کنند. جالیزهای معروف خربزه اصفهان در سایهٔ همین کود بارور می‌شود و قرنهاست که این کار معمول است. تاورنیه که در سال ۱۶۷۷ میلادی (۱۰۸۸ هجری) سفرنامه خود را نوشته، می‌گوید در اطراف اصفهان بیش از سه هزار کبوتر وجود داشته‌است…}}
== منطقه جغرافیایی کبوترخانه ها ==
برج های کبوتر فقط در ایران موجود نیستند بلکه در کشورهایی مانند افغانستان، عراق، ترکیه، مصر، انگلستان، فرانسه، اسپانیا، آمریکا و برخی کشورهای دیگر نیز مشاهده می شوند. با این که این سازه از اهمیت بالایی در صنعت کشاورزی برخوردار بوده است، اطلاعات چندان دقیق و کاملی در مورد آن ها وجود ندارد.
کبوترخانه ها بیش تر در مناطق مرکزی ایران به ویژه در زمین های کشاورزی اصفهان و روستاهای حومه آن به دلیل شرایط آب و هوایی منطقه، رونق کشاورزی، لزوم تولید کود انبوه و عدم دسترسی به کود دامی در تمام ایام سال، ساخته می شد، اما در شهرهای یزد (میبد) و آذربایجان نیز نمونه هایی از این بنا وجود دارد. دلیل انتخاب پرندگان برای چنین هدفی، بالا بودن کیفیت کود آن ها نسبت به دام در حاصلخیزی زمین کشاورزی و هم چنین نگه داری از آن ها راحت تر و مقرون به صرفه تر بود.[https://dadhotel.com/%d8%b1%d8%a7%d9%87%d9%86%d9%85%d8%a7%db%8c-%da%af%d8%b1%d8%af%d8%b4%da%af%d8%b1%db%8c-%db%8c%d8%b2%d8%af/%da%a9%d8%a8%d9%88%d8%aa%d8%b1%d8%ae%d8%a7%d9%86%d9%87-%d9%85%db%8c%d8%a8%d8%af/]
<br />
=== کارکردهای کبوترخانه ===
نکته جالب توجه در مورد کارکرد کبوترخانه ها در ایران این است که مدرکی مبنی بر نگه داری پرندگان صرفا جهت مصرف گوشت آن ها وجود ندارد و تنها از کود آن ها در کشاورزی استفاده می شد. شاید دلیل این امر این بوده است که در فرهنگ ایرانی آزار پرندگان گناه محسوب می شود. حتی “انگلبرت کمپفر” در این مورد نوشته است: «منظور از ساختن این کبوترخانه ها فقط این است که فضله کبوتر را به دست آورند. به کبوتران نیز کسی صدمه نمی رساند.»[https://dadhotel.com/%d8%b1%d8%a7%d9%87%d9%86%d9%85%d8%a7%db%8c-%da%af%d8%b1%d8%af%d8%b4%da%af%d8%b1%db%8c-%db%8c%d8%b2%d8%af/%da%a9%d8%a8%d9%88%d8%aa%d8%b1%d8%ae%d8%a7%d9%86%d9%87-%d9%85%db%8c%d8%a8%d8%af/]
=== طراحی ساختمان کبوترخانه ===
در برج های کبوتر، صرف نظر از شکل آن ها(مدور یا استوانه ای، چند وجهی یا مکعبی) تمامی اجزای بیرونی و حتی تزیینات به کار رفته در نما در جهت حفظ و بقای کبوتران طراحی شده است.
آثار به جا مانده از کبوترخانه های مدور تبدیل به معیاری برای الگوی معماری شده اند. کبوترخانه ها در ایران در اشکال استوانه ای و چند ضلعی با استفاده از خشت و گل (کمتر آجر) ساخته شده اند. بر روی بام بنا و بر بالای برج اصلی، برجک های مشبک کوچکی به منظور ورود و خروج کبوتران ساخته شده است. این برجک ها از ۱ عدد شروع و بر روی برج های حجیم تر تعداد آن ها حتی به ۱۴ عدد نیز می رسد.
== جستارهای وابسته ==
سطر ۲۷ ⟵ ۴۱:
* [[ارگ شیخ بهایی]]
* [[پنگ خانه]]
{{ویکی‌گفتاورد}}<br />{{ویکی‌انبار|Dovecotes}}
== منابع ==
| |||