بال: تفاوت میان نسخهها
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
ابرابزار |
ابرابزار |
||
خط ۱:
[[پرونده:Branta_canadensis_in_flight,_Great_Meadows_National_Wildlife_Refuge.jpg|بندانگشتی|300 px|استفاده پرندگان از بال برای پرواز]]
[[پرونده:swan.spreads.wings.arp.jpg|بندانگشتی|چپ|250px|یک [[قوی گنگ]] در حال بالگستری]]
[[پرونده:Cloud over A340 wing.JPG|بندانگشتی|251x251پیکسل|بال یک [[هواپیما]]]]
'''بال''' اندام پروازی در جانورانی است که توانایی [[پرواز]] دارند. این معنا به ابزار بلند شدن از زمین در ماشینهای با توانایی [[پرواز]] ساخته دست بشر نیز گسترانده شدهاست. در [[زبان پهلوی]] بدان''' بالَگ''' میگفتند. نوع بال در انواع [[پرندگان]] '''متفاوت''' است.
وقتی [[پرنده]] بال میزند، نیروی مقاومت هوا به زیر بال فشار وارد کرده و پرنده را به بالا میکشاند. هنگام حرکت به جلو، نیروی مقاومت هوا که در جلو و زیر بالها وجود دارد، همراه با چرخش خاصی که پرنده به بالها میدهد، هوا را با فشار به عقب میراند و در نتیجه پرنده به بالا و جلو حرکت میکند. بالها به دلیل شکل مقعر و سطح وسیعی که ناشی از وجود پرها است، میتوانند فشار هوا را در سطح بالایی کاهش دهند، ولی برعکس در سطح زیرین حداکثر فشار را داشته باشند. در نتیجه پرواز پرنده در اثر عوامل مکانیکی ناشی از رابطهٔ متقابل پرها و فشار هوا حاصل میگردد. اگر جریان عمودی هوا به سمت بالا، دارای حرکت و سرعت باشد، کمک زیادی در بردن پرنده به مسیرهای طولانی، بدون بال زدن و از دست دادن انرژی میکند. این گونه جریانهای هوا اغلب بر روی دریا اتفاق میافتد و مرغان دریایی هنگام مهاجرت از این جریانها حداکثر استفاده را میکنند.<ref>منصوری، جمشید: مقدمهای بر پرندهشناسی. نشر: اشرفی. تهران ۱۳۶۲.</ref>
پرواز
بال برندگان از گونههای '''پر''' متفاوتی تشکیل شدهاست.
سطر ۱۴ ⟵ ۱۳:
== ارتباط نوع بال با زیستگاه ==
پرندگانی که در نقاط مختلف جهان زندگی میکنند، دارای انواع مختلفی از بالها هستند. ساختمان بال پرندگان و نحوهٔ پرواز آنها، به چگونگی زندگی و
پژوهشگران دریافتهاند که هرچه محل زندگی پرندگان به خط [[استوا]] نزدیکتر میشود، طول بال آنها کوتاهتر و شکل آن گردتر میشود. پرندگانی که بالهای کوچکتری دارند، در یک محدوده مشخص زندگی میکنند؛ زیرا بالهای آنها برای پروازهای طولانی تکامل نیافتهاست. پرندگان ساکن [[جنگلهای بارانی]] آمریکای جنوبی، آفریقا و [[گینه نو]] عموماً بالهای کوچک و گرد دارند زیرا برای یافتن غذا نیازی به پروازهای طولانی و طی مسافت زیاد ندارند. در حالی که پرندگان اروپا و آمریکای شمالی دارای بالهای بلند و نوک تیز هستند و اغلب برای تولید مثل یا یافتن غذا مهاجرت یا مسافتهای طولانی را طی میکنند. در واقع شکل بال پرندگان بازتابنده سبک زندگی آنها است.<ref>[https://www.irna.ir/news/82346437/شكل-بال-پرندگان-محل-زندگي-آن-ها-را-مشخص-مي-كند ایرنا] بر پایه تحقیقات در نشریه Proceedings of the Royal Society. مترجم: سپیده علیکاشانی.</ref>
در همین حال برخی پژوهشها نشان دادهاست که پرهای تیره پرندگان میتوانند امکان پرواز بهتر را برای آنها فراهم کنند. این پرها میتوانند بالهای پرنده و هوای اطراف آن را گرم کنند و جریان هوا را در اطراف بال افزایش دهند. پرهای تیرهتر، بیش از پرهای روشن [[گرما|گرم]] میشوند. تفاوت دمای میان پرهای سفید و سیاه، حدود ۹ درجه است. الگوی معمولی بال یعنی پرهای سفید در قسمت پایه بال و پرهای سیاه در نوک بال، میتواند توانایی بلند شدن پرنده را هنگام پرواز افزایش دهد. تفاوت دما میان پرهای روشن و تیره، امکان انتقال حرارت را به هوای اطراف بال فراهم میکند و آن را از قسمتهای سردتر به قسمتهای گرمتر حرکت میدهد. این فرایند، جریان هوا را در اطراف بال افزایش میدهد و موجب میشود پرواز کارآمدتر باشد. بال چندین گونه پرنده از جمله [[لکلک]] و [[پلیکان]]، پرهایی با پایه سفید دارد که نوک آنها سیاه است. اما تفاوتهایی نیز میان این پرندگان وجود دارد. وجود دو رنگ متفاوت در یک بال میتواند به بهبود پرواز پرنده کمک کند.<ref>«رنگ بال پرنده در کیفیت پرواز موثر است». ۲۰۱۹. ایسنا. Accessed February 9 2020. [https://www.isna.ir/news/98050200844/رنگ-بال-پرنده-در-کیفیت-پرواز-موثر-است].</ref>
== انواع سبک پرواز در پرندگان ==
در جریان بال زدن و پرواز، شاهپرها حالتهای مختلفی به خود میگیرند، اشکال متفاوت این پرها مربوط به ساختمان و تعدادشان در بال بوده، در برخاستن، مانور دادن در هنگام پرواز، یا نشستن پرنده نقش مهمی دارند. فاصله و شکاف میان شاهپرهای بال اهمیت بسیاری در بالا رفتن و برخاستن پرنده از زمین دارد. آخرین [[شاهپر]] بال به دلیل ظرفیت و عملکرد مستقل آن، میتواند شکاف لازم را برای شکلهای مختلف پرواز ایجاد کند. این شکافها نقش ویژه ای در مانور حرکتی و سرعت پرنده هنگام پرواز دارد. در پرندگانی مانند عقاب و لاشخور که پرواز گشوده بال دارند، دارای شاهپرهایی هستند که در انتها باریک بوده و هنگام پرواز از هم جدا و خمیده میشود.<ref name="گارسچی">گارسچی، الهام: پرندهشناسی، جلسه ششم. بخش پژوهشهای دانشآموزی تبیان. ۱۳۹۳/۱۰/۱۰. بر اساس: مستند زندگی پرندگان به نام THE LIFE OF BIRDS تهیه شده توسط David Attenborough.</ref>
کنترل و تغییر مسیر پرواز به دو صورت بال زدن شدیدتر و تغییر زاویهٔ بال از وضعیت عادی آن انجام میگیرد. پرندگانی مانند ابیا و زاغی با چرخاندن دم به یک سو و بلند کرد و پائین نگه داشتن آن، مسیر پروازشان را تغییر میدهند؛ لذا دم در برخاستن یا ترمز کردن و نیز هنگام نشستن بر روی زمین نقش مهمی بر عهده دارد.<ref name="گارسچی"/>
انواع دیگری مانند [[حواصیل]] و [[درنا]] برای چرخ زدن یا تغییر جهت، پاها را به شکلی خاص در امتداد و پشت بدن میچرخانند. در این پرندگان پا نقش مهمی در پرواز دارد اما در برخی دیگر پا نقش مهمی در برخاستن به منظور پرواز دارد. پرندگانی مانند [[چنگر]]، [[فلامینگو]]، [[قو]] و گونههای کمی از اردکها هنگام برخاستن ابتدا مسافتی را بر روی آب میدوند. همزمان با این دویدن، بالها به صورت پرههایی در اطراف بدن عمل میکند. هنگامی که این پرندگان به سرعت لازم رسیدند، پاها را در امتداد بدن جمع میکنند و به پرواز در میآیند.<ref name="گارسچی"/>
== منابع ==
{{ویکیگفتاورد}}
{{پانویس|۲}}
* مکانیک پرواز، نوشته مهندس صدرائی، انتشارات دانشگاه امام حسین.
== جستارهای وابسته ==
|