'''اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی''' {{به روسی|Союз Советских Социалистических Республик}} یا بهطور خلاصه '''شوروی''' {{به روسی|Совет}}، اتحادیهای [[سوسیالیسم|سوسیالیستی]] در [[اوراسیا]] بود که از [[جمهوری فدراتیو سوسیالیستی روسیه شوروی|روسیه]] و چندین [[جمهوریهای اتحاد جماهیر شوروی|جمهوری متحد]] تشکیل گردید که از زمان تأسیس در سال ۱۹۲۲ تا زمان انحلال در سال ۱۹۹۱ بخش بزرگی از [[اروپا|شرق اروپا]] و [[آسیا|شمال آسیا]] را دربرمیگرفت و پهناورترین کشور جهان شناخته میشد. برخی به این کشور نام [[روسیه]] را نسبت میدهند که اشتباه است؛ [[جمهوری فدراتیو سوسیالیستی روسیه شوروی|روسیه]] تنها بزرگترین جمهوری اتحاد شوروی بود. این اتحادیه اقتصاد و [[حکومت متمرکز|دولت متمرکزی]] داشت و دارای [[نظام تکحزبی]] بود که توسط [[حزب کمونیست شوروی|حزب کمونیست اتحاد شوروی]] در مقر اصلی خود در [[مسکو]] اداره میشد. اتحاد شوروی حاصل [[انقلاب ۱۹۱۷ روسیه]] بود و [[جمهوری فدراتیو سوسیالیستی روسیه شوروی|روسیه]] بخش بزرگتر آن را تشکیل میداد. پس از پایان [[جنگ جهانی دوم]] در سال ۱۹۴۵ و در طی دورهای که به [[جنگ سرد]] موسوم است، اتحاد شوروی و [[ایالات متحده آمریکا]] ابرقدرتهای جهانی بهشمار میرفتند و بر همه مسائل جهانی مانند سیاستهای اقتصادی، روابط بینالمللی، تحرکات نظامی، روابط فرهنگی و پیشرفت دانش بهویژه در [[فناوری فضایی]] تأثیر داشتند. در اتحاد شوروی تمام قدرت سیاسی و اداری در دست تنها حزب مجاز یعنی [[حزب کمونیست اتحاد شوروی]] بود.
== ناموجه تسمیه ==
در کشاکش انقلاب فوریه، برای مبارزه با [[امپراتوری روسیه]] گروههای مختلف کارگری و دهقانی شکل گرفت که مهمترین آنها [[سویت پترگراد|سُویِت پتروگراد]] {{به روسی|Совет Петроград}} بود. نام روسی Совет که در زبان پارسی معنای «شوروی» یافت، از همینجا نشأت گرفت.
خط ۹۹:
{{اصلی|تاریخ شوروی}}
=== از ورودانقلابهای [[امپراتوریانقلاب روسیه|1915]] به [[جنگ جهانی اول]] تا فروپاشی آن و [[انقلاب اکتبرروسیه|1917]]«1917-1914» ===
در اوت ۱۹۱۴ [[روسیه]] وارد [[جنگ جهانی اول]] شد. ابتدا فقط [[بلشویک|بلشویک]]ها و انقلابیون سوسیالیست، مخالف جنگ بودند اما شکستهای روسیه حامیان امپراتوری را به حداقل رساند. انقلاب اولین بار توسط خود دهقاناندهقانان، وکارگران، کارگرانسربازان و سربازانمردم ناراضی از جنگ و سلطنت در فوریه ۱۹۱۵(«که به [[انقلاب فوریه]] معروف است)» صورت گرفت. در واقع [[بلشویک]]ها در انقلاب فوریه هیچ نقش خاصی نداشتند. در کشاکش انقلاب فوریه، گروههای مختلف کارگری و دهقانی شکل گرفت که مهمترین آنها [[سویت پترگراد|سُویِت پتروگراد]] {{(به [[زبان روسی|روسی]]:Совет Петроград}}-به معنای شورای [[سن پترزبورگ|پتروگراد]]) بود و [[لئون تروتسکی]] یکی از سرانرهبر این گروه بود که سپسبعدها با نفوذ در دولت موقت نخستوزیر شد. اختلافاختلافات اصلی بیندر میان [[سوسیالیسم|سوسیالیستهاسوسیالیستها]] اینجا اتفاق افتاد که عدهای انقلاب را اجتناب ناپذیر میدانستند؛ ولی عدهای خواهان اصلاحات از طریق دولت موقت بودند. اینجا بود که میان صاحبان مقام بین سوسیالیستها و اشخاصی که حرفهایشان توسط مردم انجام میشد، اختلافی صورت گرفت که باعث شد [[ولادیمیر لنین]] با تفسیری که خود از [[مارکسیسم]] داشت به نام [[مارکسیسم-لنینیسم]] حمایت مردم را به خود جلب کرد و جالب اینجاست اتفاقاتی که در آینده برای شوروی پیشآمد و تصمیمات دولت تضاد علنی با نظرات مارکس و حتی لنین داشت.<ref name=":0">{{یادکرد کتاب|عنوان=A History of the Soviet Union from the Beginning to the End|نام خانوادگی=KENEZ|نام=PETER|ناشر=|سال=|شابک=9780521682961|مکان=|صفحات=}}</ref>[[کارل مارکس]] در کتاب «[[ایدئولوژی آلمانی]]» مینویسد: «در جامعه [[کمونیسم]] که دایره آزادی هر فرد بیش از همیشه است و وی میتواند در رشته مورد علاقه به موفقیت دست پیدا کند، جامعه فرایند تولید را کنترل میکند و بنابراین فردی مثل من میتواند امروز کاری انجام دهد و فردا کار دیگری، صبح شکار کند، بعدازظهر ماهیگیری کند، شب گله را به چرا ببرد، بعد از شام هم به انتقاد بپردازد، همان چیزی که در ذهنش است را اجرا کند بدون آنکه شکارچی، ماهیگیر، چوپان یا نقاد باشد.»<ref name=":1">{{یادکرد کتاب|عنوان=The German Ideology|نام خانوادگی=Marx|نام=Karl|ناشر=Marx-Engels Institute|سال=|شابک=1-57392-258-7|مکان=Moscow|صفحات=}}</ref> [[انقلاب اکتبر]] به رهبری بلشویکها صورت گرفت. بلشویکها و ولادیمیر لنین حمایت دهقانان را با اجازه دادن برای اداره زمینهای خودشان به دست خودشان و تشکیل شوراها دهقانی، سربازان خسته از جنگ را برای اطاعت نکردن از فرماندهانشان و همینطور کارگران را گرفتند و به سُویِتها نفوذ کردند و با این که رهبران معتدل سوسیالیست در شوراها مخالف آنها بودند، اما در یک کشاکش، قدرت را سُویِتها به دست گرفتند و انقلاب را هدایت کردند تا دولت را به رهبری لنین به ثبات رساندند.<ref name=":0"/>سرانجام در اکتبر سال ۱۹۱۷، انقلاب مردم روسیه به ثمر نشست. آخرین امپراتور روسیه، [[نیکلای دوم روسیه|نیکلای دوم]]، که بیمار بود، در [[کاخ پترهوف]] در [[سن پترزبورگ]] بود، اما مردم و بلشویکهای خشمگین، سرانجام به آن کاخ ریختند و نیکلای دوم و خاندانش را به [[یکاترینبورگ]] تبعید کردند که سپس همانجا تیرباران شدند. بالاخره [[حزب بلشویک]] به رهبری [[ولادیمیر لنین]] قدرت را در این کشور به دست گرفت و به بیش از ۳۰۰ سال سلطه [[دودمانامپراتوری رومانوفروسیه]] بردر روسیه186مین پایانسال داد و [[امپراتوری روسیه]]عمرش سرنگون شد.
=== از [[جمهوری روسیه]] تا تأسیس [[اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی]]«1922-1917» ===
پس از به قدرت رسیدن [[حزب بلشویک]]، [[دولت موقت]]ی به نام [[جمهوری روسیه]] «روسیه بلشویک» به نخست وزیری [[الکساندر فیودورویچ کرنسکی|الکساندر کرنسکی]] تشکیل شد. اما این کشور، مدت کوتاهی پس از تشکیل با حمله طرفداران نظام گذشته و نیروهای خارجی بهویژه [[بریتانیا]] روبرو شد. این دوره به دوران [[جنگ داخلی روسیه]] معروف است و طی آن [[ارتش نوین شوروی]] با نام [[ارتش سرخ]] به کوشش [[لئون تروتسکی]] و تحت رهبری او شکل گرفت تا با ارتش جبهه سفید که متشکل از افسران و ژنرالهای دوران تزاری بودند به جنگ بپردازد. سیاستهای اقتصادی جمهوری روسیه بین سالهای [[۱۹۱۷ (میلادی)|۱۹۱۷]] تا [[۱۹۲۱ (میلادی)|۱۹۲۱]] به کمونیسم جنگی معروف است. [[بانک|بانکها]]،،مزارع، خطوط [[راهآهن]] و کشتیرانیکشتیرانی، وخدمات خلاصهو تمامی صنایع و... ملی شدند و [[اقتصاد پولی]] نیز محدود گردید. به زودی مخالفت جدّی گسترش یافت. روستائیان میخواستند درآمد حاصل از فروش محصولات خود را بهصورت نقدی دریافت کنند، و از اینکه مازاد درآمد آنها برای تأمین هزینههای جنگ داخلی در روسیه توسّط دولت ضبط میشد، ناخشنود بودند. البته این مخالفان بعدها شدیدًا سرکوب شدند. ۵ سال بعد، در ۳۰ دسامبر ۱۹۲۲ و پس از سرکوب مخالفان و دشمنان، [[حزب بلشویک]] که نام خود را به [[حزب کمونیست اتحاد شوروی|حزب کمونیست اتّحاد شوروی]] تغییر داده بود تأسیس کشور «اتّحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی» را اعلام کرد. این کشور با امضای معاهده اتحاد توسط جماهیر فدرال سوسیالیستی [[جمهوری فدراتیو سوسیالیستی روسیه شوروی|روسیه]] و [[جمهوری فدراتیو سوسیالیستی قفقاز جنوبی شوروی|ماورای قفقاز((قفقاز جنوبی))]] و جماهیر سوسیالیستی [[جمهوری شوروی سوسیالیستی بلاروس|بلاروس]] و [[جمهوری شوروی سوسیالیستی اوکراین|اوکراین]] تشکیل شد.