جمعیت‌شناسی استان چهارمحال و بختیاری: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
برچسب‌ها: حذف حجم زیادی از مطالب منبع‌دار ویرایشگر دیداری |
برچسب: واگردانی |
||
خط ۱:
این مقاله به ویژگی‌های '''[[جمعیت شناسی|جمعیت شناسانه]] [[استان چهارمحال و بختیاری]]''' در [[ایران]] می‌پردازد. جمعیت استان چهارمحال و بختیاری در [[سرشماری عمومی نفوس و مسکن (۱۳۹۰)|سرشماری سال ۱۳۹۰]] برابر '''۸۹۵٬۲۶۳ نفر''' در '''۲۳۴٬۶۱۲ خانوار''' و بُعد خانواری ۳٫۸۱ نفر بوده‌است؛ و از این جهت ۱٫۱۹ درصد جمعیت کل کشور را شامل می‌شود. شهرهای [[شهرکرد]]، [[بروجن]]، [[لردگان]]، [[فرخ‌شهر]]، [[فارسان]] و [[هفشجان]] شهرهای بزرگ و پرجمعیت این استان هستند.
[[پرونده:استان چهارمحال و بختیاری.jpg|بندانگشتی|تقسیم‌بندی استان چهارمحال و بختیاری به دو منطقه '''چهارمحال''' و منطقه '''بختیاری'''/قسمت آبی: چهارمحال و قسمت قرمز: بختیاری]]
== جمعیت ==
نرخ [[رشد جمعیت]] در چهارمحال و بختیاری در حال حاضر کمتر از رشد کل کشور مانده‌است، میانگین رشد جمعیت استان چهارمحال و بختیاری در دورهٔ پنج سالهٔ ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۰ با اختلاف ۰٫۴۲ درصدی نسبت به کل کشور، ۰٫۸۷ درصد بود. میانگین کل ایران، ۱٫۲۹ درصد می‌باشد. متوسط رشد سالانه شهری ۳/۳۳ درصد ولی متوسط رشد سلانه روستایی ۲/۱۱- درصد شده‌است که بیانگر کاهش جمعیت روستاها در طی سالیان اخیر شده‌است.<ref name="jamiat">[http://www.amar.org.ir/Portals/0/Files/abstract/1390/sarshomari90_nahaii.pdf گزیده اطلاعات آماری سرشماری - 1390] (PDF; 1370 KB)</ref><ref name="درگاه ملی آمار">{{یادکرد وب |url=http://www.amar.org.ir/portal/faces/public/census85/census85.natayej |title=درگاه ملی آمار |accessdate=۵ سپتامبر ۲۰۱۶ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090418144257/http://www.amar.org.ir/portal/faces/public/census85/census85.natayej |archivedate=۱۸ آوریل ۲۰۰۹ |dead-url=yes }}</ref>
سطر ۳۲ ⟵ ۳۴:
| thumb = left
| caption = نمودار اقوام استان چهار محال و بختیاری
| other = yes
| label1 = [[مردم بختیاری|بختیاری]]
| value1 =
| color1 =red
| label2 = فارس
| value2 =
| color2 =blue
| label3 = ترک قشقایی
| label3 6| value3 =
| color3 = yellow
| label4 = نمی‌دانم
| value4 =۰٫۵
| color4 = aqua
}}
طی پژوهشی که شرکت پژوهشگران خبره پارس به سفارش [[شورای فرهنگ عمومی]] در سال ۸۹ انجام داد و براساس یک بررسی میدانی و یک جامعه آماری از میان ساکنان ۲۸۸ شهر و حدود ۱۴۰۰ روستای سراسر کشور، درصد اقوامی که در این نظر سنجی نمونه گیری شد در استان چهارمحال و بختیاری به قرار زیر بود:<ref>شماره کتابشناسی ملی:۲۸۷۷۸۳۱/طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان چهارمحال و بختیاری/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۱–۴۴–۶۶۲۷–۶۰۰–۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۳۰۰ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)</ref>
{| class="wikitable sortable" style="text-align: center;"
|+ جدول اقوام مناطق شهری و روستایی استان چهار محال و بختیاری
|style="text-align:right"|ردیف{{سخ}}||اقوام (به ترتیب الفبایی){{سخ}}||شهر(%){{سخ}}||روستا(%){{سخ}}||مرد(%){{سخ}}||زن(%){{سخ}}||کل استان(%)
|-
| ۱
|style="text-align:right"|[[بلوچ]]
||-||-||-||-||-
|-
| ۲
|style="text-align:right"|[[ترک قشقایی|ترک]]
||۱۵٫۳||۸٫۷||۱۴٫۶||۹٫۶||۱۲٫۱
|-
| ۳
|style="text-align:right"| شمالی
||-||-||-||-||-
|-
| ۴
|style="text-align:right"|[[عرب]]
||-||-||-||-||-
|-
| ۵
|style="text-align:right"|[[ایرانیان فارسی‌زبان|فارس]]
||۴۴٫۹||۱۵٫۲||۲۹٫۲||۳۰٫۹||۳۰٫۵
|-
| ۶
|style="text-align:right"|[[کرد]]
||-||-||-||-||-
|-
| ۷
|style="text-align:right"|[[مردم بختیاری|بختیاری]]
||۳۸٫۸||۷۵||۵۵٫۲||۵۸٫۵|||۵۶٫۳
|-
| ۸
|style="text-align:right"| سایر
||-||۱٫۱||-||۱٫۱||۰٫۵
|-
| ۹
|style="text-align:right"| بدون جواب یا نمی‌دانم
||۱||-||۱||-||۰٫۵
|}
== زبان ==
مردم استان چهار محال و بختیاری به دو قسمت ''چهارمحالی‌ها'' و ''بختیاری''ها تقسیم می‌شوند. چهار محالی‌ها عموماً به زبان فارسی و ترکی و با لهجه خاص خودشان صحبت می‌کنند و بختیاری‌ها هم به گویش [[بختیاری]] که شاخه‌ای از [[زبان لری]] است صحبت می‌کنند. در ۵ شهرستان از ۹ شهرستان این استان زبان گویش بختیاری رایج است که این شهرستان‌ها عبارتند از: [[اردل]]، [[کوهرنگ]]، [[فارسان]]، [[لردگان]] و [[کیار]]. در شهرستان‌های شهرکرد، بروجن، لار،سامان وبن لهجه‌های محلی فارسی و ترکی رایج است. به‌طور خاص مردم شهرهای [[شهرکرد]]، [[هفشجان]]، [[بروجن]] و [[فرخ‌شهر]] و برخی دیگر مناطق به زبان فارسی صحبت می‌کنند، لهجه‌های دهکردی، هوشگانی، اورجنی و قهفرخی مخصوص شهروندان این استان می‌باشد که از ریشه فارسی پهلوی است و در آن لغات ترکی و عربی زیادی وجود ندارد. زبان ترکی قشقایی نیز بیش از ۱۲ درصد جمعیت ساکنین استان را شامل می‌شود. به‌طور خاص مردم شهرهای [[شهر کیان]]،بروجن، [[بلداجی|لار،]] [[شهر سامان|سامان]]، [[بن (شهرکرد)|بن]]، [[سفیددشت]]، [[فرادنبه]] و [[جونقان]] به زبان ترکی صحبت می‌کنند.<ref>{{یادکرد|کتاب=جغرافیای استان شناسی چهارمحال و بختیاری|نویسنده=شهرام امیدوار|ناشر =وزات آموزش و پرورش|شهر=تهران|صفحه=ص ۶۵و ۶۶|سال=۱۳۸۹خورشیدی|شابک=978-964-05-2014-7}}</ref>
[[دانشنامه ایرانیکا]] در مقاله زبان لری زبان مردم این استان را از نظر جغرافیایی نیمی [[فارسی]] و نیمی [[لری]] معرفی می‌کند.<ref name=lori-language-ii>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.iranicaonline.org/articles/lori-language-ii |عنوان =LORI LANGUAGE ii. Sociolinguistic Status of Lori | ناشر =[[دانشنامه ایرانیکا|Encyclopædia Iranica]] |تاریخ = |تاریخ بازدید =۶ دسامبر ۲۰۱۴|زبان=انگلیسی| نشانی بایگانی =http://archive.is9qlsc| تاریخ بایگانی = ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴}}</ref> وب‌گاه میراث فرهنگی و گردشگری استان چهارمحال و بختیاری زبان لری بختیاری را به عنوان زبان عمومی در این استان معرفی می‌کند.<ref name=miraschb>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی = http://www.miraschb.ir/index.php/Introducing_our_province/Anthropology/Languages_dialects.html |عنوان = زبان و گویش |ناشر = وب‌گاه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان چهارمحال و بختیاری |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۶ دسامبر ۲۰۱۴ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20141023195648/http://www.miraschb.ir/index.php/Introducing_our_province/Anthropology/Languages_dialects.html |archivedate = ۲۳ اکتبر ۲۰۱۴ |dead-url = yes }}</ref> [[دانشنامه جهان اسلام]] گویش مردم این استان را فارسی با [[گویش بختیاری]] معرفی می‌کند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=5608 |عنوان =چهارمحال و بختیاری | ناشر =[[دانشنامه جهان اسلام]] |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۸ دسامبر ۲۰۱۴}}</ref> در برخی شهرستان‌های این استان مانند شهرکرد و بروجن لری جای خود را به فارسی داده است.<ref name="miraschb"/> برخی منابع نیز گویش ساکنان این استان را فارسی، [[ترکی قشقائی]] و گویش بختیاری معرفی می‌کنند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.shahrekordpl.ir/Portal/Home/Default.aspx?CategoryID=7614da71-e262-4e62-aebf-3a03aaeda1fd |عنوان =سرزمین آب و آفتاب، بام بلند ایران زمین | ناشر =وب‌گاه نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۶ دسامبر ۲۰۱۴}}</ref>
{|class="wikitable" style="text-align:center"
|+ زبان مردم بومی شهرهای استان چهار محال و بختیاری
|-
! نام شهرستان!!شهر/روستا!! زبان
|-
| rowspan="9"| [[شهرستان شهرکرد]]
| [[شهرکرد]]||فارسی لهجه دهکردی
|-
| [[هفشجان]]||فارسی لهجه هوشگانی
|-
| [[فرخ شهر]] ||فارسی لهجه قهفرخی
|-
| [[چالشتر]]||فارسی
|-
| [[نافچ]]||فارسی
|-
| [[سورشجان|وانان]] || [[گویش بختیاری|فارسی وترکی قشقایی]]
|-
| [[کیان]]||[[زبان ترکی قشقایی|ترکی قشقایی]]
|-
| [[بن]] || [[ترکی قشقایی]]
|-
| [[سامان]] || [[ترکی قشقایی]]
|-
| rowspan="5"| [[شهرستان بروجن]]
| [[بروجن]]||فارسی لهجه اورجنی
|-
| [[فرادنبه]]||ترکی سلجوقی و قشقایی
|-
| [[سفیددشت]]||[[زبان ترکی قشقایی|ترکی قشقایی]]
|-
| [[نقنه]]|| فارسی
|-
| [[گندمان]]|| فارسی
|-
| rowspan="5"| [[شهرستان اردل]]
| [[اردل]]|| [[گویش بختیاری|لری بختیاری]]
|-
| [[ناغان]]|| [[گویش بختیاری|لری بختیاری]]
|-
| [[دوپلان]] || [[گویش بختیاری|لری بختیاری]]
|-
| [[دشتک (اردل)|دشتک]] || [[گویش بختیاری|لری بختیاری]]
|-
| [[سرپیر (اردل)|سرپیر]] || [[گویش بختیاری|لری بختیاری]]
|-
| rowspan="3"| [[شهرستان فارسان]]
| [[فارسان]]|| [[گویش بختیاری|لری بختیاری]]
|-
| [[جونقان]]||[[گویش بختیاری|لری بختیاری]] و [[ترکی قشقایی]]
|-
| باباحیدر||[[لری بختیاری]]
|-
| [[شهرستان کوهرنگ]] || [[کوهرنگ]]|| [[گویش بختیاری|لری بختیاری]]
|-
| [[شهرستان کیار]] ||[[شلمزار]]|| [[گویش بختیاری|لری بختیاری]]
|-
| rowspan="5"| [[شهرستان لردگان]]
| [[لردگان]]|| [[گویش بختیاری|لری بختیاری]]
|-
| [[خانمیرزا]]||[[گویش بختیاری|لری بختیاری]]
|-
| [[فلارد]]||[[گویش بختیاری|لری بختیاری]]
|-
| [[منج]]|| [[گویش بختیاری|لری بختیاری]]
|}
;
== شهرها ==
| |||